شجاعت در احادیث

شجاعت

امام على عليه السلام :

الشَّجاعَةُ أحَدُ العِزَّينِ .
شجاعت ، نيمى از عزّت است .

( غررالحکم / 1662 ) 

امام على عليه السلام :

 الشَّجاعَةُ عِزٌّ حاضِرٌ .
 شجاعت ، عزّتى نقد است .

( غرر الحکم / 572 ) 

امام على عليه السلام :

 الشَّجاعةُ نُصرَةٌ حاضِرَةٌ و فَضيلَةٌ ظاهِرَةٌ .
 شجاعت ، نصرتى نقد و فضيلتى آشكار است .

( غرر الحکم / 1700 ) 

امام على عليه السلام :

لَو تَمَيَّزَتِ الأشياءُ لَكانَ الصِّدقُ مَع الشَّجاعَةِ ، و كانَ الجُبنُ مَع الكَذِبِ .
 اگر خصلتها از يكديگر متمايز مى شدند ، بي گمان راستى با شجاعت بود و بزدلى با دروغ .

( غرر الحکم / 7597 ) 

امام على عليه السلام :

السَّخاءُ و الشَّجاعَةُ غَرائزُ شَريفَةٌ ، يَضَعُها اللّه ُ سبحانَهُ فِيمَن أحَبَّهُ و امتَحَنَهُ .
 سخاوت و شجاعت خصلتهاى والايى هستند كه خداوند سبحان آنها را در وجود هر كس كه دوستش داشته و او را آزموده باشد مى گذارد .

( غرر الحکم / 1820 ) 

امام على عليه السلام ـ در عهد نامه ولايت مصر به مالك ـ نوشت :

 ثُمّ الصَقْ بِذَوِي المُرُوءاتِ و الأحسابِ ، و أهلِ البُيوتاتِ الصالِحَةِ و السَّوابقِ الحَسَنَةِ ، ثُمّ أهلِ النَّجدَةِ و الشَّجاعَةِ و السَّخاءِ و السَّماحَةِ ، فإنّهُم جِماعٌ مِن الكَرَمِ .
 ديگر آن كه با ارباب مروّت و آنان كه از خانواده هاى شريف و شايسته هستند ، و پيشينه هاى نيكو دارند و سپس با كسانى كه دلاور و شجاع و بخشنده و گشاده دستند همنشين باش ؛ كه اينان معدن كرَم و بزرگواريند .

( نهج البلاغه / نامه 53 ) 

تفسير شجاعت

امام على عليه السلام :

الشَّجاعَةُ صَبرُ ساعَةٍ .
شجاعت ، ساعتى صبر كردن است .

( بحارالانوار ج 70 ص 11 ح  78 ) 

امام على عليه السلام : 

العَجزُ آفَةٌ ، و الصَّبرُ شَجاعَةٌ .
به ستوه آمدن ، آفت است و نستوهى ، شجاعت .

( نهج البلاغه / حکمت 4 ) 

امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه شجاعت چيست ـ فرمود :

مُواقَفَةُ الأقرانِ ، و الصَّبرُ عِندَ الطِّعانِ .
 ايستادگى در برابر هماوردان ، و پايدارى در نبرد .

( بحارالانوار ج 2 ص 104 ح 78 )  

عوامل شجاعت زا

امام على عليه السلام :

جُبِلَتِ الشَّجاعَةُ على ثلاثِ طَبائعَ ، لِكُلِّ واحِدَةٍ مِنهُنَّ فَضيلَةٌ لَيسَت لِلاُخرى : السَّخاءُ بِالنَّفسِ ، و الأنَفَةُ مِنَ الذُّلِّ ، و طَلبُ الذِّكرِ ، فإنْ تَكامَلَت في الشُّجاعِ كانَ البَطَلَ الذي لا يُقامُ لِسَبِيلِهِ ، و المَوسومَ بالإقدامِ في عَصرِهِ ، و إن تَفاضَلَت فيهِ بَعضُها على بَعضٍ كانَت شَجاعَتُهُ في ذلكَ الذي تَفاضَلَت فيهِ أكثَرَ و أشَدَّ إقداما .
 شجاعت بر سه خصلت سرشته شده كه هر يك از آنها را فضيلت و ارزشى است كه ديگرى فاقد آن است : از خود گذشتگى ، تن ندادن به خوارى و ذلّت ، و نام جويى . اگر اين سه خصلت در آدم شجاع به طور يكسان و كامل وجود داشته باشند ، پهلوانى است كه حريف ندارد و در روزگار خود به دلاورى نامور باشد و اگر يكى از اين خصلتها در او فزونتر از ديگرى باشد شجاعت او در آن خصلت بيشتر و اقدامش در آن شديدتر است .

( بحارالانوار ج 66 ص 236 ح 78 ) 

امام على عليه السلام : 

قَدرُ الرَّجُل على قَدرِ هِمَّتِهِ، و صِدقُهُ على قَدرِ مُرُوَّتِهِ ، و شَجاعَتُهُ على قَدرِ أنَفَتِهِ
قدر مرد به قدر همّت اوست ، و راستى و صداقتش به قدر مردانگى او ، و شجاعتش به قدر غيرت او .

( نهج البلاغه / حکمت 47 ) 

امام على عليه السلام : 

شَجاعَةُ الرَّجُلِ عَلى قَدرِ هِمَّتِهِ ، و غَيرَتُهُ على قَدرِ حَمِيَّتِهِ .
شجاعت مرد به قدر همّت اوست، و غيرتش به قدر تن ندادن او به ذلّت .

( غررالحکم / 5763 ) 

امام على عليه السلام : 

على قَدرِ الحَمِيَّةِ تكونُ الشَّجاعَةُ .
اندازه شجاعت به اندازه حميّت (مردانگى و ننگ از ذلّت) است .

( غررالحکم / 6180 ) 

شجاعترين مردم

امام على عليه السلام :

أشجَعُ الناسِ أسخاهُم .
شجاعترين مردم ، بخشنده ترين آنهاست .

( غررالحکم / 2899 ) 

امام على عليه السلام :

أشجَعُ الناسِ مَن غَلَبَ الجَهلَ بِالحِلمِ .
 شجاعترين مردم كسى است كه با بردبارى (خردمندى) بر نادانى چيره آيد .

( غررالحکم / 3257 ) 

امام على عليه السلام : 

لا أشجَعَ مِن لَبِيبٍ .
شجاعتر از خردمند ، وجود ندارد.

( غررالحکم / 10591 ) 

امام على عليه السلام :

أقوَى الناسِ أعظَمُهم سُلطانا على نَفسِهِ .
 قويترين مردم كسى است كه بر نفس خويش مسلّط تر باشد .

( غررالحکم / 3188 ) 

امام على عليه السلام :

 لا قَوِيَّ أقوى مِمَّن قَوِيَ على نفسِهِ فَمَلَكَها ، لا عاجِزَ أعجَزُ مِمَّن أهمَلَ نفسَهُ فَأهلَكَها
 هيچ زورمندى زورمندتر از آن كس نيست كه بر نفْس خويش چيره شود و زمام آن را در اختيار گيرد ، و هيچ ناتوانى ناتوانتر از آن كس نيست كه نفْس خويش را وا گذارد و آن را به هلاكت كشاند

( غررالحکم /10917- 10918 ) 

امام على عليه السلام :

ما أشجَعَ البَريءَ، و أجبَنَ المُرِيبَ !
چه دلاور است شخص بى گناه و چه ترسوست مشكوك و متهم !

( غررالحکم / 9626 ) 

امام زين العابدين عليه السلام :

 مَرَّ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بقَومٍ يرفَعونَ حَجَرا ، فقالَ : ما هذا؟ قالوا : نعرِفُ بذلكَ أشَدَّنا و أقوانا ، فقالَ صلى الله عليه و آله : أ لا اُخبِرُكُم بأشَدِّكُم و أقواكُم ؟ قالوا : بلى يا رسولَ اللّه ِ . قالَ : أشَدُّكُم و أقواكُمُ الذي إذا رَضِيَ لَم يُدخِلْهُ رِضاهُ في إثمٍ و لا باطِلٍ ، و إذا سَخِطَ لَم يُخرِجْهُ سَخَطُهُ مِن قَولِ الحَقِّ ، و إذا قَدَرَ لَم يَتَعاطَ ما لَيسَ لَهُ بِحَقٍّ .
رسول خدا به قومى كه سنگى را بلند مى كردند رسيد و فرمود چه كار مى كنيد؟ گفتند: با اين كار قوى ترين و زورمندترينمان را مى شناسيم. حضرت فرمود : آيا زورمندترين و قويترين شما را معرفى نكنم؟ عرض كردند : بفرماييد ، اى رسول خدا! فرمود : زورمندترين و قويترين شما كسى است كه هرگاه خشنود باشد خشنودى اش او را به گناه و نادرستى نكشاند و هرگاه ناخشنود باشد از جاده حق گويى خارج نشود و هرگاه قدرت يابد آنچه را كه حق او نيست نستاند .

( معانی الاخبار ج 1 ص 306 ) 

آفت شجاعت

امام على عليه السلام :

آفَةُ الشَّجاعَةِ إضاعَةُ الحَـزمِ .
 آفت شجاعت، فرو گذاشتن احتياط است .

( غررالحکم / 3938 ) 

امام على عليه السلام :

 آفَةُ القَوِيِّ استِضعافُ الخَصمِ .
 آفت نيرومند ، ناتوان شمردن دشمن است .

( غررالحکم / 3939 ) 

گوناگون

امام على عليه السلام :

ثَمَرَةُ الشَّجاعَةِ الغَيرَةُ .
 ميوه شجاعت ، غيرت است .

( غررالحکم / 4620 ) 

امام على عليه السلام ـ در عهدنامه خود به مالك اشتر ـ نوشت :

 و لْيَكُنْ آثَرُ رُؤوسِ جُندِكَ عِندَكَ مَن واساهم في مَعُونَتِهِ ··· فَافسَحْ في آمالِهِم، و واصِلْ في حُسنِ الثَّناءِ علَيهِم ، و تَعديدِ ما أبلى ذَوُو البَلاءِ مِنهُم ؛ فإنَّ كَثرَةَ الذِّكرِ لِحُسنِ أفعالِهِم تَهُزُّ الشُّجاعَ، و تُحَرِّضُ النّاكِلَ إن شاءَ اللّه ُ .
 بايد مقرّبترين سردار سپاهت نزد تو ، آن سردارى باشد كه با كمكهاى خود به سپاهيانش آنان را يارى رسانَد . . . پس آرزوها و خواستهاى آنان را برآور و از آنها پيوسته به نيكويى ياد كن و از رنج و محنتى كه سختى كشيدگانِ آنان ديده اند، تقدير نما ؛ زيرا يادْ كردِ بسيار از كارهاىِ نيك ايشان ، شجاع را بر مى انگيزد و كنار كشيده را تشويق مى كند اِن شاء اللّه .

( نهج البلاغه / نامه 53 ) 

امام صادق عليه السلام :

ثلاثةٌ لا تُعرَفُ إلاّ في ثلاثِ مَواطِنَ : لا يُعرَفُ الحَلِيمُ إلاّ عِندَ الغَضَبِ ، و لا الشُّجاعُ إلاّ عِندَ الحَربِ ، و لا أخٌ إلاّ عِندَ الحاجَةِ .
سه كس اند كه جز در سه جا شناخته نمى شوند : بردبار، به هنگام خشمگين شدن، شجاع در جنگ ، و برادر به هنگام نياز [به او] .

( بحارالانوار ج 9 ص 229 ح 78 ) 

امام عسكرى عليه السلام :

 للشَّجاعَةِ مِقدارا ، فإن زادَ علَيهِ فهُو تَهَوُّرٌ .
 شجاعت اندازه اى دارد كه اگر از آن فراتر رود بى باكى است .

( بحارالانوار ج3 ص 377ح 78 ) 

لقمان عليه السلام : 

لا يُعرَفُ الشُّجاعُ إلاّ في الحَربِ .
شجاع ، جز در جنگ شناخته نشود .

( بحارالانوار ج 21 ص 178 ح 74 ) 

 برای مشاهده گزیده ای از احادیث و روایات  این موضوع در قاب تصویری به (مجموعه حدیث تصویری درباره شجاعت)  مراجعه کنید.