آداب دعا کردن / چگونه دعا کنیم؟

ترتیب آداب دعا

امام صادق(ع) درمورد ترتیب آداب دعا فرمودند:

«انما هی المدحة، ثم الثناء ثم الاقرار بالذنب ثم المسئلة»

همانا[هنگام دعا] اول مدح(بیان صفات خداوند)، بعد ستایش خداوند(اعتراف به نعمت و شکر او) و بعد اعتراف به‌گناه و سپس درخواست حاجت است 

(اصول کافی، ج 2، ص 491، ح1) 

 

شروع دعا با نام خدا:

لا یرد دعاء اوله «بسم الله الرحمن الرحیم» 

دعائی که اولش بسم الله الرحمن الرحیم گفته شود، رد نمی‌شود. (بحارالانوار، ج 93، ص 314) 

حمد و سپاس:

«ایاکم ان یسأل احد منکم ربه شیئا من حوائج الدنیا والآخرة حتی یبدا بالثناء علی الله» 

بپرهیزید از اینکه یکی از شما بدون مدح و ثنای پروردگارش از او چیزی از حاجت‌های دنیا و آخرت بخواهد، مگر اینکه با ستایش خداوند شروع کند.

(بحارالانوار، ج 93، ص 314)

واسطه قراردادن مقدسات و اسماء جلاله:

« ... بِجَبَرُوتِكَ الَّتِي غَلَبْتَ بِهَا كُلَّ شَيْ ءٍ وَ بِعِزَّتِكَ الَّتِي لاَ يَقُومُ لَهَا شَيْ ءٌ وَ بِعَظَمَتِكَ الَّتِي مَلَأَتْ كُلَّ شَيْ ءٍ... »

به‌جبروتت كه با آن بر همه چيزى فائق آمدى و به عزّتت كه چيزى در برابرش تاب نياورد و به‌بزرگی‌ات كه همه چيز را پر كرده....»

 

معرفت خدا:

«لو عرفتم الله حق معرفته لزالت لدعائکم الجبال»: 

 اگر معرفت شما به خداوند کامل باشد، با دعای شما کوه‌ها از بین می‌روند. (جامع الصغیر، ج 2، ص 432، ح 7448)

 

اعتراف به نقص ها و گناهان خویش:

« انما هی المدحة، ثم الثناء ثم الاقرار بالذنب ثم المسئلة»

همانا[هنگام دعا] اول مدح(بیان صفات خداوند)، بعد ستایش خداوند(اعتراف به‌نعمت و شکر او) و بعد اعتراف به‌گناه و سپس درخواست حاجت است. 

(اصول کافی، ج 2، ص 491، ح1)

 

خوف:

« وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ» ﴿اعراف/205﴾ 

پروردگارت را در دل خود از روي تضرع و خوف و آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان ياد كن! و از غافلان مباش.

«اعلی الناس منزله عندالله اخوفهم منه »

ارجمندترین انسانها از نظر مقام در پیشگاه خدا، آنان هستند که بیشتر از مقام خدا هراسان هستند. (بحار/ 77 / 180)

تضرع و رقت قلب:

 « اُدْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ» ﴿اعراف/55﴾ 

پروردگار خود را از روي تضرع و در پنهاني بخوانيد(و از تجاوز دست برداريد كه) او متجاوزان را دوست نمي‌دارد. 

« اذا رق احدکم فلیدع»:

هرگاه رقت قلب پیدا کردید، دعا کنید. (اصول کافی، ج 2، ص 476)

اِغتَنِمُوا الدُّعاءَ عِندَ الرِّقَّةِ فَإِنَّها رَحمَةٌ: 

دعا كردن را در هنگام رقّت قلب غنيمت شمريد، كه رقت قلب، رحمت است. (بحارالأنوار(ط-بیروت) ج90، ص347، ح14)

 

توبه و طلب مغفرت:

«إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ » ﴿بقره/222﴾ 

خداوند، توبه كنندگان را دوست دارد، و پاكان را(نيز) دوست دارد.

در زمان حضرت موسی(ع) خشکسالی شده بود ایشان به همراه جمعیت زیادی از مردم نماز باران خواندند. اما هرچه دعا کردند باران نیامد و ندا آمد که در این جمع یک فرد گنهکار چهل سال است که معصیت مرا می‌کند و بخاطر وجود او دعای شما پذیرفته نیست. حضرت موسی اعلام کرد که فرد گنهکار باید ازجمع بیرون برود تا باران بیاید. همانجا آن شخص پشیمان شد و توبه کرد و از خدا خواست آبرویش را حفظ کند. خداوند توبه او را پذیرفت و باران رحمت خود را نازل کرد.

اقرار به رحمت و بزرگواری پروردگار:

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِرَحْمَتِكَ الَّتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ:

خدايا از تو درخواست می‌كنم، به‌رحمتت كه همه چيز را فرا گرفته... 

رجاء(امیدواری به‌رحمت پروردگار):

• «لاتقنطوا من رحمت الله» (زمر/53) 
• «لا تیأسوا من روح الله » (یوسف/87) 
• «وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ» ﴿اعراف/۵۶﴾ 

« مَنْ لَمْ يَرْجُ النَّاسَ فِي شَيْ‏ءٍ وَ رَدَّ أَمْرَهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي جَمِيعِ أُمُورِهِ اسْتَجَابَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ فِي كُلِّ شَيْ‏ء»

هر كس در هيچ كارى به‌مردم اميد نبندد و همه كارهاى خود را به خداى عز و جل واگذارد، خداوند هر خواسته‌اى كه او داشته باشد اجابت كند.  (كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 148، ح 3)

به‌زبان آوردن خواسته ها: 

اصرار بر درخواست:

 «واللّه لا یُلِحُّ عبدٌ مُؤمِن علَى اللّه عز و جل فی حاجتِهِ إلاّ قضاها لَهُ»  

بـه‌خـدا سوگند هیچ بـنده مؤمنى در حاجت خود به‌درگاه خداوند عز و جل اصرار نورزد، مگر آن‌که حاجتش را برآورد. (الکافی : 2 / 475 / 3 ،منتخب میزان الحکمة : 200)