تاریخچه بنای حرم رضوی
۲۳ مرداد ۱۳۹۵ 0مكانى كه ضريح پاك امام رضا علیه السلام در آن قرار دارد، سرايى از آن حميد بن قحطبه طائى يكى از فرماندهان ابومسلم خراسانى بوده است. پس از وفات هارون‌‌الرشيد در سال 193 هجرى جسد او در اين مكان به خاك سپرده شد، و فرزند وى مأمون بر فراز آن گنبدى افراشت كه بعدها «گنبد هارونيه» نام گرفت. وقتى امام رضا علیه السلام مسموم گرديده به شهادت رسيدند، پيكر ايشان را به اين مكان آوردند و در نزديكى قبر هارون الرشيد به خاك سپرده شد. اما اين گنبد در سال 380 هجرى بر دست امير «سبكتگين» به طور كامل ويران شد و مرقد امام رضا علیه السلام تنها مزار خراسان گرديد كه از تقديس و تجليل برخوردار بود. سلطان مسعود بن سبكتگين ضريحى طلايى بر قبر شريف امام قرار داد، تا باعث تمايز آن شود و به پناهگاهى براى بلاديدگان و حاجت‌‌مندان مبدل گردد و از آن پس، آن شهر كه به توس يا سناباد معروف بود جز به نام مشهدالرضا شناخته نشد.
توسعه و بازسازى
پس از آن كه امير سبكتگين قبر امام علیه السلام را ويران نمود اين مكان همچنان به عنوان ويرانه‌اى كه شيعيان از ترس دشمنان خود جرأت تعمير و بازسازى آن را نداشتند باقى ماند. تا آن كه سلاطين ديالمه آن را بازسازى و تعمير نمودند.
در سال 512 هجرى ابوطاهر شرف الدين قمى وزير شيعه مذهب سلطان سنجر سلجوقى گنبد آن بارگاه مطهر را تجديدبنا كرد؛ و اين گنبد همچنان برقرار ماند تا آن كه تاتارها آن را ويران كردند. بعدها سلطان محمد خدابنده نوه‌ى هولاگو مرقد شريف امام رضا علیه السلام را تجديدبنا كرد.
در دوران ميرزا شاهرخ گورگانى و در سال 809 هجرى مجموعه‌ى حرم بازسازى شد؛ و گوهرشاد همسر شاهرخ در اين امر اهتمام كرد؛ از جمله مسجدى را در نزديكى مرقد ساخت، كه به نام وى مشهور است. در سال 932 هجرى شاه طهماسب صفوى دستور به طلاكارى گنبد حرم داد. همچنان كه يك گلدسته‌ى طلا نيز براى آن بنا نمود. و روى قبر نيز يك ضريح طلايى نصب كرد.
در سال 1010 هجرى شاه عباس كبير به بازسازى حرم و توسعه‌ى صحن و طلاكارى گنبد مرقد نمود. همچنان كه در سال 1020 ايوان‌‌هاى شمالى، شرقى و غربى را بنا نمود. در سال 1086 شاه سليمان صفوى به تعمير گنبد حرم و طلاكارى آن، كه در سال 1084 بر اثر زلزله فروريخته بود، پرداخت. در سال 1153 نادرشاه تعديلات و باز‌سازى‌‌هايى در حرم انجام داد و يك چلچراغ طلايى مرصع و نيز يك قفل طلايى مرصع به حرم اهدا نمود. در دوران فتحعلى شاه قاجار و در سال 1223 هجرى بناى صحن جديد حرم آغاز شد. در سال 1260 و در دوران محمدشاه حرم كاشى‌‌كارى گرديد؛ و ناصرالدين شاه طلاكارى ايوان صحن را كه فتحعلى شاه ساخته بود به پايان رساند.
در سال 1401 هجرى و پس از پيروزى انقلاب اسلامى عمليات بازسازى و توسعه‌ى حرم شريف آغاز شد كه طى آن ساختمان‌‌ها و اجزاى جديد به حرم الحاق شد. محراب‌‌ها و زوايا تعمير گرديد. صحنها و رواق‌‌هاى جديدى در حرم ساخته شد و كتابخانه و ديگر مراكز فرهنگى به آن اضافه گرديد. همچنان كه به بهسازى سرويس‌هاى بهداشتى و خدماتى زائران پرداخته شد.
عکس های مرتبط:
برگرفته از:
حرم امام رضا علیه السلام، سایت دانشنامه اسلامی
