شرح زیارت امین الله؛ « كُفَّ عَنَّا أَعْدَاءَنَا وَ اشْغَلْهُمْ عَنْ أَذَانَا »؛ تبری از ستمگران

دوری از دشمنان خدا

بیان شد که یکی از دستورات مهم اسلام و ادیان الهی عدم ارتباط دوستی با دشمنان دین است . برای اینکه ایمان و آثارش در وجود فرد و جامعه باقی بماند . زیرا دشمنان دین (که عبارتند از: شیطان، کفار، مشرکین و منافقین) ضدیت با وجود دین و بقای آن دارند .

قرآن کریم درباره شیطان در چند جا(1) تذکر می دهد که او دشمن آشکار و گمراه کننده شماست و در یک جا می فرماید:

ان الشیطان لکم عدو فاتخذوه عدوا: به راستی شیطان دشمن شماست . پس او را دشمن بگیرید . (2)

 دستورات اولیه ارشاد کردن دشمنان است تا دست از دشمنی برداشته و اگر ایمان هم نمی آورند، دشمنی با دین و دینداران نداشته باشند .

از این جهت قرآن کریم می فرماید:

که امید دیندار شدن ایشان را هم داشته باشید:

عسی الله ان یجعل بینکم و بین الذین عادیتم منهم مودة و الله قدیر و الله غفور رحیم : امید است خداوند بین شما و کسانی که دشمنی کردید از ایشان ( مشرکین ) دوستی قرار دهد و خدا تواناست و او بخشنده مهربان است . (3)

این آیه نه تنها امید مؤمن شدن ایشان را بیان می کند ، بلکه می فرماید:

اگر ایمان آوردند و دست از دشمنی برداشتند خداوند گناهان گذشته ایشان را می بخشد و قدرت بر این کار را دارد .

لکن اگر به دشمنی اصرار داشتند و بر آن باقی بودند ، باید :

اولاً- از نظر قلبی با ایشان دشمن بود .

ثانیاً -از ایشان دوری جست تا وقتی که ایمان بیاورند .

همان طور که قرآن کریم این واکنش را به عنوان تبعیت از روش پیامبر توحیدی حضرت ابراهیم علیه السلام به مؤمنین و موحدین ترغیب می کند

قد کانت لکم اسوة حسنة فی ابراهیم و الذین معه اذ قالوا لقومهم انا براء منکم و مما تعبدون من دون الله کفرنا بکم و بدا بیننا و بینکم العداوة و البغضاء ابدا حتی تؤمنوا بالله وحده  : به تحقیق برای شما الگوی نیکویی در ابراهیم و کسانی که با او بودند می باشد. زیرا به قومشان گفتند: ما از شما و آنچه از غیر خدا پرستش می کنید بیزاریم . به شما کفر می ورزیم و بین ما و شما همیشه دشمنی و کینه موجود است تا اینکه فقط به خداوند ایمان آورید . (4)

امام صادق علیه السلام می فرماید:

رسول خدا علیه السلام به اصحابش فرمود:

کدام یک از چنگ آویزهای ایمان محکم تر است؟

گفتند: خدا و رسولش عالمند . پس بعضی از آنها گفتند: نماز و بعضی گفتند: زکات و بعضی گفتند: روزه و بعضی گفتند: حج و عمره و بعضی گفتند: جهاد .

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم  فرمود :

برای همه آنچه گفتید  فضیلتی است،  لکن جواب من نیست ، بلکه محکم ترین دستاویز ایمان محبت برای خدا و کینه و دشمنی با دشمنان او و دوستی خدا و بیزاری از دشمنان اوست .(5)

دوستی نکردن با ستمگران

خداوند متعال به جهت اهمیت ایمان و حفظ آن نه تنها امر فرموده است به دوری از کسانی که اعتقاداً و قلباً با دین و دینداران دشمنی دارند ، بلکه امر کرده است به دوستی نداشتن با کسانی که عملاً با دین و دینداری دشمنی می کنند . هر چند که آنها ادعای طرفداری از دین و اقرار به آن  را داشته باشند . زیرا ظالمین با نابود کردن دین علاوه بر اینکه خود را مستحق عقوبت الهی می کنند ، طرفداران و تابعین خود را نیز مستحق عذاب می کنند . به همین جهت مستحق دوری می باشند ( البته پس از ارشاد آنها به طرف دین و عدالت )

  قرآن کریم در این باره می فرماید:

و لاترکنوا الی الذین ظلموا فتمسکم النار و ما لکم من دون الله من اولیاء ثم لاتنصرون : و بر ستمگران تکیه مکنید که شما را آتش فرا می گیرد و برای شما جز خدا دوستانی ( سرپرستانی ) نمی باشد . سپس یاری نمی شوید . (6)

امام صادق علیه السلام می فرماید:

دین خود را با ورع حفظ کنید و آن را با تقیه و بی نیازی به خداوند از طلب کردن حوائج از سلطان ( ظالم ) تقویت کنید و بدانید هر مؤمنی که برای اصحاب سلطان یا کسی که با او در روش همنشینی دارد خضوع کند برای رسیدن به دنیایش، خداوند نامش را محو می کند و بر او غضب می کند و او را به  خودش واگذار می کند و اگر به چیزی از دنیایش دسترسی پیدا کند و در تحت تصرفش قرار گیرد، خداوند برکت را از آن برمی دارد و نسبت به خرجهایی که در حج و عمره و آزادی بنده می کند پاداشی نمی دهد . (7)

ارتباط قلبی با ظالم آنقدر نکوهش شده است که موسی بن جعفر علیه السلام به صفوان بن مهران می فرماید: ای صفوان ! تمامی کارهای تو خوب است جز یک چیز . صفوان عرض کرد : فدایت شوم . آن چه چیز است؟ حضرت فرمود:کرایه دادن شترانت به این مرد یعنی هارون الرشید .عرض کرد: به خدا سوگند . آن را برای خوشگذرانی و بیهوده و صید کردن و لهو و لعب کرایه نمی دهم  ولکن برای این راه یعنی راه مکه کرایه می دهم و خود نیز اداره آن را به عهده نمی گیرم بلکه غلامانم را با آن می فرستم .حضرت فرمود: آیا دوست داری که هارون زنده بماند تا کرایه ات را بدهد؟ گفتم: بله . فرمود: کسی که دوست داشته باشد بقای ایشان را از ایشان خواهد بود و کسی که از ایشان باشد در آتش است...(8)

از این جهت امام صادق به واسطه پدرش علیهماالسلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کند که فرمود:

وقتی روز قیامت می شود ندا داده می شود که ستمگران و یاران ایشان کجایند؟ کسی که برای ایشان قلم و مدادی را اصلاح کند یا کیسه ای را برایشان محکم کند یا قلمی را برای آنها از دوات بیرون آورد پس ایشان را با آنها محشور کنید . (9)

علاوه بر این روایت، روایتهای دیگری (10)  در نکوهش این رابطه آمده است .

بنابراین ملاک در رابطه دوستی و ارتباط نداشتن با ایشان، کمک به ضدیت با دین داشتن آنها و ضدیت با دینداران و از بین رفتن حقوق ایشان است . لکن اگر کسی با ارتباط ظاهری با ایشان بتواند مقداری از ضدیت با دین و دینداران جلوگیری کند و مؤمنین را به حقوقشان برساند، این ارتباط نه تنها اشکال ندارد، بلکه به آن  امر نیز شده است  .

همان طور که هنگامی که علی بن یقطین از حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام اجازه خواست که نزد هارون الرشید نماند ،حضرت به او اجازه ندادند و فرمودند: این کار را نکن . زیرا ما با تو انسی داریم و به واسطه تو برادرانت عزت و سربلندی پیدا می کنند . امید است که خدا به واسطه تو شکستگی کسی را جبران کند و هجوم مخالفین را از اولیائش بشکند . ای علی بن یقطین! کفاره اعمال شما نیکی به برادرانتان می باشد...(11).

پی نوشت :

1- بقره : 208 و 168، انعام : 142، اعراف : 24 و 22، یوسف : 5، طه : 123 و 117، قصص : 15،یس : 60، زخرف : 62.

2- فاطر: 6.

3- ممتحنه : 7.

4- ممتحنه : 4.

5- اصول کافی ، ج 2، ص 125، روایت 6.

6- هود: 113.

7- بحارالانوار، ج 75، ص 371، روایت 15.

8- همان ، روایت 34.

9- همان ، روایت 17.

10- همان ، باب ارتباط با ستمگران .

11- همان ، روایت 40.

منبع :

سیمای مخبتین (شرح زیارت امین الله)، شیخ محمود تحریری