احادیث امام کاظم علیه السلام: حجت باطنی و حجت ظاهری

امام کاظم علیه السّلام فرمودند:

إنَّ لِلّهِ عَلَی النّاسِ حُجَّتَینِ: حُجَّهً ظاهِرَهًَ وَ حُجَّهً باطِنَهً، فَاَمَّا الظّاهِرَهُ فَالرُّسُلُ وَ الاَنبیاءُ وَ الاَئِمَّهُ، وَ اَمَّا الباطِنَهُ فَالعُقُولُ؛
خداوند را بر مردم دو حجّت است: حجّتی آشکار و حجّتی پنهانی و درونی. «حجّت آشکار»، رسولان و پیامبران و امامانند، و «حجّت باطنی» اندیشه هاست.
اصول کافی، ج1، ص16

شرح حدیث:

• «حجّت»، چیزی است که خداوند، بر اساس آن از انسان می پرسد و پاسخ می خواهد و اگر خلافکار باشد، محکوم می شود.
• عقل، حجّت درونی است که مثل چراغی راه را روشن می کند و بد و خوب را به ما می گوید.
• پیامبران و امامان، حجّتهای الهی اند.
• کتابهای آسمانی، حجّتهای پروردگارند.
• انسانهای پاک و متّقی، حجّت خدا بر دیگرانند.
• اگر کسی عقل و شعور نداشته باشد، تکلیفی هم ندارد و مؤاخذه نمی شود.
• اگر خداوند، برای یک قوم، پیامبر نفرستاده باشد، آن را عذاب هم نمی کند.
• ولی... با این حجّتها چه می توان کرد و چگونه می توان پاسخ خدا را داد؟

چندین چراغ دارد و بیراهه می رود     بگذار تا بیفتد و بیند سزای خویش

• خداوند، با فرستادن انبیا و نزول کتب آسمانی و با قرار دادن نور عقل در انسان، بر او «اتمام حجّت» کرده است.
• کاری کنیم که در قیامت، محکوم محکمه ی الهی نشویم.
• به نحوی عمل کنیم که پیش خدا «حجّت شرعی» داشته باشیم.

منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی.