شرح دعای سحر امام خمینی (ره) (قسمت هجدهم)

اللَّهُمَّ انّى اسْئَلُكَ مِنْ عُلُوِّكَ بِاعْلاهُ، وَ كُلُّ عُلُوِّكَ عالٍ، اللَّهُمَّ انّى اسْئَلُكَ بِعُلُوِّكَ كُلِّهِ.

بار الها از تو سؤال مى ‏كنم به عالى‏ترين علوّت، و همه علوّ تو عالى است، بار الها از تو سؤال مى‏ كنم به همه علوّت.

على از اسماء ذات است و علو حقيقى مخصوص ذات اوست‏

اوست برتر و بالاتر در عين حالى كه نزديك است، و اوست نزديك در عين حالى كه برتر و بالاتر است، و برترى مطلق از آن اوست و ساير مراتب وجودى در مرتبه پست‏تر قرار گرفته ‏اند و برترى براى هيچ چيز بجز او نيست، بلكه برترى هر چيزى سايه برترى اوست.

و بنابر تحقيق شيخ عارف كامل ما (دام مجده) اسم على از اسماء ذات است، و از روايت كافى نيز همين استفاده مى‏ شود كه شيخ محدثين محمد بن يعقوب كلينى (رضوان اللّه عليه) از ابن سنان نقل مى ‏كند كه مى‏ گويد: از ابى الحسن (امام رضا) عليه السّلام پرسيدم: خداوند پيش از آنكه خلق را بيافريند آيا به خويشتن عارف بود؟ فرمود: آرى. گفتم: خويشتن را مى‏ ديد و از خود مى‏ شنويد؟ فرمود: به ديدن خود و شنيدن از خود نيازى نداشت، زيرا نه از خود چيزى سؤال مى ‏كرد و نه از خود چيزى مطالبه مى‏ نمود، او خودش بود و خودش او بود، قدرتش نفوذ داشت و نيازى نداشت كه به خاطر خويش نامى براى خود بگذارد، و ليكن به خاطر غير خودش (و به خاطر ديگران) نامهايى از براى خود اختيار كرد تا آنان او را به آن نامها بخوانند، زيرا اگر به نامش خوانده نمى‏ شد شناخته نمى‏ شد. پس نخستين اسمى كه براى خود اختيار كرد (العلى العظيم) بود، زيرا او برترين همه اشياء بود، پس معناى او اللّه بود و نامش العلى العظيم. آن نخستين نام او بود، زيرا كه بر همه چيز علوّ و برترى يافت.

از اين روايت شريفه ظاهر مى ‏شود كه على از اسماء ذاتيه است كه خداوند پيش از آفرينش خلق براى خود اختيار كرده است. و به اعتبار ديگر از اسماء صفت است، چنانكه از آخر روايت ظاهر مى ‏شود كه مى‏ فرمايد: بر همه چيز برترى يافت.

عارف كامل محدث كاشانى (قدّس اللّه نفسه) در شرح اين حديث شريف مى‏ گويد: علو حقيقى از آن خداى سبحان است همچنان كه علو اضافى نيز از آن اوست. و اولى از خواص خداى سبحان است كه غير او را در آن شركت نيست. و از اين جهت فرمود: العلى العظيم را براى خود اختيار كرد.

من مى‏ گويم: هيچ موجودى غير خدا در حقيقت علو با خدا اصلا شركت ندارد، زيرا موجودات از نظر جهات نفسى كه اصلا علوى ندارند، و از نظر جهات حقى، علوشان فانى در علو اوست و حكم و حيثيتى از براى آنان نيست بلكه همگى مستهلك در ذات او هستند.