فضیلت عید غدیر در نزد عاقلان
۱۹ فروردین ۱۳۹۷ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الأول؛ هذا مبدأ ذكر الأعمال الأشهر الثلاثة أعني شوال و ذي قعدة و ذي حجة من كتاب الإقبال، الباب الخامس فيما نذكره مما يختص بعيد الغدير في ليلته و يومه من صلاة و دعاء و شرف ذلك اليوم و فضل صومه، فصل فيما نذكره من فضل عيد الغدير عند أهل العقول من طريق المنقول
جلد اول، شروع ذکرهای اعمال ماه های سه گانه، یعنی شوال، ذی القعده و ذی الحجه از کتاب اقبال الاعمال، باب پنجم، اعمالی که متعلق به شب عید غدیر و روز آن است از نماز و دعا و شرافت این شب و فضیلت روزه گرفتن در عید غدیر، فصل یازدهم: فضیلت عید غدیر در نزد عاقلان از طریق نقل
فَمَنْ ذَلِكَ مَا أَخْبَرَنِي بِهِ الشَّيْخُ الْعَالِمُ حُسَيْنُ بْنُ أَحْمَدَ السُّورَاوِيُّ وَ الشَّيْخُ الْأَوْحَدُ الْمُلَقَّبُ عِمَادُ الدِّينِ أَسْعَدُ بْنُ عَبْدِ الْقَاهِرِ الْأَصْفَهَانِيُّ بِإِسْنَادِهِمَا الْمُقَدَّمِ ذِكْرُهُ عَنِ الشَّيْخِ السَّعِيدِ الْمَجِيدِ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الطُّوسِيِّ قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ قَالَ أَخْبَرَنَا جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِي مُحَمَّدٍ هَارُونَ بْنِ مُوسَى التَّلَّعُكْبَرِيِّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ الْخُرَاسَانِيُّ الْحَاجِبُ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ سَنَةَ سَبْعٍ وَ ثَلَاثِينَ وَ ثَلَاثِ مِائَةٍ قَالَ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ هَارُونَ أَبُو عَمْرٍو الْمَرْوَزِيُّ وَ قَدْ زَادَ عَلَى الثَّمَانِينَ سَنَةً قَالَ حَدَّثَنَا الْفَيَّاضُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الطرسوسي [الطُّوسِيُ] بِطُوسَ سَنَةَ تِسْعٍ وَ خَمْسِينَ وَ مِائَتَيْنِ وَ قَدْ بَلَغَ التِّسْعِينَ
شيخ عالم «حسين بن احمد سوراوى» و شيخ اوحد ملقّب به «عماد الدين اسعد بن عبد القاهر اصفهانى» به نقل از شيخ نيكبخت و بزرگوار «ابو جعفر محمد بن حسن طوسى» -قدس اللّه روحه-و ايشان به سند خود آورده است: «فيّاض بن محمد بن عمر طوسى» در سال ٢۵٩ ه. ق در «طوس» و در حالى كه نود سال سن داشت، نقل كرد:
أَنَّهُ شَهِدَ أَبَا الْحَسَنِ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى الرِّضَا ع فِي يَوْمِ الْغَدِيرِ وَ بِحَضْرَتِهِ جَمَاعَةٌ مِنْ خَاصَّتِهِ قَدِ احْتَبَسَهُمْ لِلْإِفْطَارِ
ابو الحسن على بن موسى الرضا-عليهما السّلام-را ديدم كه در روز عيد غدير عده‌اى از ياران خود را نزد خويش براى افطار نگاه داشته بود
وَ قَدْ قَدَّمَ إِلَى مَنَازِلِهِمْ الطَّعَامَ وَ الْبُرَّ وَ الصِّلَاتِ وَ الْكِسْوَةَ حَتَّى الْخَوَاتِيمَ وَ النِّعَالَ وَ قَدْ غَيَّرَ أَحْوَالَهُمْ وَ أَحْوَالَ حَاشِيَتِهِ
و نيز غذا و صله و پاداش و لباس و حتى انگشترى و نعلين و پاى‌افزار به منزل آنان فرستاده و حال آنان و اطرافيان آن‌ها را تغيير داده
وَ جُدِّدَتْ لَهُ الْآلَةُ غَيْرُ الْآلَةِ الَّتِي جَرَى الرَّسْمُ بِابْتِذَالِهَا قَبْلَ يَوْمِهِ وَ هُوَ يَذْكُرُ فَضْلَ الْيَوْمِ
و وسايل نو كه قبل از آن روز از آن استفاده نمى‌كرد، استفاده كرده بود و فضيلت و پيشينه‌ى اين روز را بيان مى‌فرمود.
وَ قِدَمَهُ فَكَانَ مِنْ قَوْلِهِ ع حَدَّثَنِي الْهَادِي أَبِي قَالَ حَدَّثَنِي جَدِّيَ الصَّادِقُ قَالَ حَدَّثَنِي الْبَاقِرُ قَالَ حَدَّثَنِي سَيِّدُ الْعَابِدِينَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِيَ الْحُسَيْنُ قَالَ
بخشى از فرموده‌هاى آن حضرت اين بود كه مى‌فرمود: پدر روشنگرم به نقل از جدّم امام صادق و ايشان به نقل از امام باقر و ايشان به نقل از سرور عابدان و ايشان به نقل از پدرم امام حسين-عليهم السّلام-نقل مى‌فرمود كه
اتَّفَقَ فِي بَعْضِ سِنِيِّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع الْجُمُعَةُ وَ الْغَدِيرُ فَصَعِدَ الْمِنْبَرَ عَلَى خَمْسِ سَاعَاتٍ مِنْ نَهَارِ ذَلِكَ الْيَوْمِ
در زمان امير مؤمنان-عليه السّلام-در يك سال، روز جمعه و عيد غدير با هم مصادف شدند، در آن روز على-عليه السّلام- پنج ساعت از آغاز روز گذشته بالاى منبر رفت
فَحَمِدَ اللَّهَ حَمْداً لا نسمع [لَمْ يُسْمَعْ] بِمِثْلِهِ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ بِمَا لَا يَتَوَجَّهُ إِلَى غَيْرِهِ فَكَانَ مَا حُفِظَ مِنْ ذَلِكَ
و چنان ستايش خدا را به‌جا آورد كه تا آن روز از كسى مثل آن شنيده نشده بود و چنان خدا را ثنا گفت كه جز به درگاه او نمى‌شد آن‌چنان توجه كرد. بخشى از آن خطبه كه محفوظ مانده، به اين صورت است:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ الْحَمْدَ مِنْ غَيْرِ حَاجَةٍ مِنْهُ إِلَى حَامِدِيهِ طَرِيقاً مِنْ طُرُقِ الِاعْتِرَافِ بِلَاهُوتِيَّتِهِ وَ صَمَدَانِيَّتِهِ وَ فَرْدَانِيَّتِهِ
ستايش خدايى را كه ستايش را آفريد، بى آنكه نيازى به ستايشگران داشته باشد و آن را يكى از راه‌هاى اعتراف به خداوندى و بى‌نيازى و يگانگى خود
وَ سَبَباً إِلَى الْمَزِيدِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ مَحَجَّةً لِلطَّالِبِ مِنْ فَضْلِهِ وَ كَمَّنَ فِي إِبْطَانِ حَقِيقَةِ الِاعْتِرَافِ لَهُ بِأَنَّهُ الْمُنْعِمُ عَلَى كُلِّ حَمْدٍ بِاللَّفْظِ
و مايه‌ى افزونى رحمت و راهى روشن براى جويندگان فضلش قرار داد و در لايه‌هاى كنه اعتراف به او، اين حقيقت نهفته است كه او ارزانى دارنده‌ى همه‌ى ستايش‌گويى‌ها است،
وَ إِنْ عَظُمَ وَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ شَهَادَةً نُزِعَتْ عَنْ إِخْلَاصِ الطوى [الْمَطْوِيِ]
هرچه قدر كه بزرگ باشند و گواهى مى‌دهم كه هيچ معبودى جز خدا وجود ندارد، او يگانه است و شريكى براى او نيست، گواهى‌اى كه از اخلاص باطن ناشى شده
وَ نُطْقُ اللِّسَانِ بِهَا عِبَارَةٌ عَنْ صِدْقٍ خَفِيٍّ أَنَّهُ (الْخالِقُ الْبارِئُ الْمُصَوِّرُ)[1] لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى
و زبان، آن صدق نهانى را به عبارت آورده است، مبنى بر اين‌كه او است آفريننده و پديدآورنده و نگارگرى كه همه‌ى اسم‌ها [و كمالات]از آن او است
(لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ)[2] إِذْ كَانَ [إِذَا كَانَ] الشَّيْءُ مِنْ مَشِيَّتِهِ وَ كَانَ لَا يُشْبِهُهُ مُكَوِّنُهُ
و هيچ‌چيز همانند او نيست، زيرا همه‌ى اشيا از خواست او پديد مى‌آيند و همسان پديدآورنده‌ى خود نيستند.
وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اسْتَخْلَصَهُ فِي الْقِدَمِ عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ عَلَى عِلْمٍ مِنْهُ
نيز گواهى مى‌دهم كه حضرت محمد، بنده و فرستاده‌ى او است، هم او كه خداوند او را در ازل بر همه‌ى امت‌ها مقدم داشته است،
بِأَنَّهُ انْفَرَدَ عَنِ التَّشَاكُلِ وَ التَّمَاثُلِ مِنْ أَبْنَاءِ الْجِنْسِ وَ انْتَجَبَهُ آمِراً وَ نَاهِياً عَنْهُ
زيرا مى‌دانست كه او برتر از همسانى و تماثل هم‌نوعان خود و يگانه است و او را برگزيد و به او امر و نهى كرد
أَقَامَهُ فِي سَائِرِ عَالَمِهِ فِي الْأَدَاءِ مَقَامَهُ إِذْ كَانَ (لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ)[3] وَ لَا تَحْوِيهِ خَوَاطِرُ الْأَفْكَارِ
و در تمام عوالم [ازلى]او را در تبليغ و ادا جانشين خود قرار داد، زيرا كه ديده‌ها او را نمى‌بينند و خواطر انديشه‌ها او را دربر نمى‌گيرند
وَ لَا تُمَثِّلُهُ غَوَامِضُ الظُّنُونِ فِي الْأَسْرَارِ
و گمان‌هاى پيچيده حتى در سرّى‌ترين حالت خود نمى‌تواند او را تصور كند.
لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْجَبَّارُ قَرَنَ الِاعْتِرَافَ بِنُبُوَّتِهِ بِالاعْتِرَافِ بِلَاهُوتِيَّتِهِ
معبودى جز او كه فرمانروا و باشكوه است، وجود ندارد. اقرار به پيامبرى او را با اقرار به خداوندى خود مقرون ساخت
وَ اخْتَصَّهُ مِنْ تَكْرِمَتِهِ بِمَا لَمْ يَلْحَقْهُ فِيهِ أَحَدٌ مِنْ بَرِيَّتِهِ
و او را به آن دسته از كرامت‌هاى خود كه هيچ‌يك از آفريده‌هايش بدان نرسيده‌اند، اختصاص داد.
فَهُوَ أَهْلُ ذَلِكَ بِخَاصَّتِهِ وَ خَلَّتِهِ إِذْ لَا يَخْتَصُّ مَنْ يَشُوبُهُ التَّغْيِيرُ
به همين دليل، او به واسطه‌ى گزينش و اعطاى مقام خلّت و دوستى ويژه توسط خدا به او، زيبنده‌ى كرامت‌هاى او است؛ زيرا خداوند هركس را كه تغيير و دگرگونى بر او عارض مى‌شود، برنمى‌گزيند
وَ لَا يُخَالِلُ مَنْ يَلْحَقُهُ التَّظْنِينُ وَ أَمَرَ بِالصَّلَاةِ عَلَيْهِ مَزِيداً فِي تَكْرِمَتِهِ وَ طَرِيقاً لِلدَّاعِي إِلَى إِجَابَتِهِ
و هركس را كه گمان و پندار به او مى‌پيوندد، به مقام خلّت نايل نمى‌گرداند و براى فزونى تعظيم او و براى اين‌كه راه اجابت دعا گشوده گردد، دستور داد كه بر او درود بفرستند؛
فَصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ كَرَّمَ وَ شَرَّفَ وَ عَظَّمَ مَزِيداً لَا تَلْحَقُهُ التَّفْنِيَةُ وَ لَا يَنْقَطِعُ عَلَى التَّأْبِيدِ
پس درود و كرامت و شرافت و عظمت افزون خدا بر او، به حدى كه نابودى بر آن نپيوندد و تا ابد پايان نپذيرد.
وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى اخْتَصَّ لِنَفْسِهِ بَعْدَ نَبِيِّهِ ص بَرِيَّتَهُ خَاصَّةً عَلَاهُمْ بِتَعْلِيَتِهِ وَ سَمَا [سَارَ] بِهِمْ إِلَى رُتْبَتِهِ
خداوند متعال در هر وقت و زمان، بعد از پيامبرش-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-افرادى ويژه را به خود اختصاص داد و آنان را به مقام و منزلت والاى پيامبر نايل گردانيد
وَ جَعَلَهُمُ الدُّعَاةَ بِالْحَقِّ إِلَيْهِ وَ الْأَدِلَّاءَ بِالْإِرْشَادِ عَلَيْهِ لِقَرْنٍ قَرْنٍ وَ زَمَنٍ زَمَنٍ أَنْشَأَهُمْ فِي الْقِدَمِ عَلَى [قَبْلَ] كُلِّ مَذْرُوٍّ وَ مَبْرُ
و آنان را دعوت‌كنندگان راستين و راهنمايان [مردم]به سوى خود قرار داد و در ازل پيش از هر آفريده و پديدآمده، پديد آورد،
وٍّ أَنْوَاراً أَنْطَقَهَا بِتَحْمِيدِهِ وَ أَلْهَمَهَا عَلَى شُكْرِهِ وَ تَمْجِيدِهِ
انوارى كه آنان را به ستايش خود گويا گردانيد و سپاس و بزرگداشت خويش را به آن‌ها الهام كرد
وَ جَعَلَهَا الْحُجَجَ عَلَى كُلِّ مُعْتَرِفٍ لَهُ بِمَلَكُوتِ الرُّبُوبِيَّةِ وَ سُلْطَانِ الْعُبُودِيَّةِ
و آن‌ها را حجّت بر همه‌ى اعتراف كنندگان به ملكوت ربوبيّت و تسلط عبوديت خود قرار داد
وَ اسْتَنْطَقَ بِهَا الخرسات [الْخُرْسَانَ] بِأَنْوَاعِ اللُّغَاتِ بُخُوعاً لَهُ بِأَنَّهُ فَاطِرُ الْأَرَضِينَ وَ السَّمَاوَاتِ
و ناگوياها را با انواع زبان‌ها به [برترى]آنان گويا گردانيد، تا اقرار كنند كه او پديدآورنده‌ى زمين‌ها و آسمان‌ها است
وَ اسْتَشْهَدَهُمْ خَلْقَهُ وَ وَلَّاهُمْ مَا شَاءَ مِنْ أَمْرِهِ جَعَلَهُمْ تَرَاجِمَ مَشِيَّتِهِ وَ أَلْسُنَ إِرَادَتِهِ
و از همه‌ى آفريده‌ها بر آنان گواه گرفت و هرچه از امور خلق كه مشيّتش بدان تعلق گرفته بود، به آنان سپرد و ايشان را ترجمان مشيّت و زبان گوياى اراده‌ى خويش قرار داد،
عَبِيداً (لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ
بندگانى كه در سخن از او پيشى نمى‌گيرند و فقط به فرمان او عمل مى‌كنند و خداوند از آنچه در پيشاروى و پشت سر آنان است، اطلاع دارد
وَ لا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضى وَ هُمْ مِنْ خَشْيَتِهِ مُشْفِقُونَ)[4]
و جز براى كسانى كه مورد پسند خدايند، شفاعت نمى‌كنند و از بيم او هراسان‌اند
يَحْكُمُونَ بِأَحْكَامِهِ وَ يَسْتَنُّونَ بِسُنَّتِهِ وَ يَعْتَمِدُونَ حُدُودَهُ وَ يُؤَدُّونَ فَرْضَهُ
و به احكام او فرمان رانده و به سنت او آراسته‌اند و حدود او را به پا داشته و فرايض او را ادا مى‌كنند.
وَ لَمْ يَدَعِ الْخَلْقَ فِي بُهَمٍ صُمّاً وَ لَا فِي عَمًى بُكْماً بَلْ جَعَلَ لَهُمْ عُقُولًا مَازَجَتْ شَوَاهِدَهُمْ
بدين‌سان، خداوند خلق را در ابهام، ناشنوا و در تاريكى و ناگويا رها نكرد، بلكه نيروى عقل را در آنان قرار داد و آن را با وجود آنان درآميخت
وَ تَفَرَّقَتْ فِي هَيَاكِلِهِمْ حَقَّقَّهَا فِي نُفُوسِهِمْ وَ اسْتَعَدَّ لَهَا حَوَاسَّهُمْ فَقَرَّرَ بِهَا عَلَى أَسْمَاعٍ وَ نَوَاظِرَ وَ أَفْكَارٍ وَ خَوَاطِرَ
و در كالبدشان نهاد و در جانشان محقق ساخت و حواس آنان را آماده‌ى پذيرش آن نمود و گوش‌ها و ديده‌ها و افكار و خواطر را بر اقرار به مقام والاى آنان واداشت
أَلْزَمَهُمْ بِهَا حُجَّتَهُ وَ أَرَاهُمْ بِهَا مَحَجَّتَهُ وَ أَنْطَقَهُمْ عَمَّا شَهِدَتْهُ بِأَلْسُنٍ ذَرِبَةٍ بِمَا قَامَ فِيهَا مِنْ قُدْرَتِهِ وَ حِكْمَتِهِ
و به واسطه‌ى آن حجت را بر آنان تمام كرد و راه روشن خود را به آنان نشان داد و زبان آنان را به آنچه گوش‌ها، ديده‌ها و افكار و خواطر بر آن گواهى داده بودند، به قدرت و حكمت خود كه در آن‌ها جارى است، به صورت رسا، گويا گردانيد
وَ بَيَّنَ عِنْدَهُمْ بِهَا (لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ وَ يَحْيى مَنْ حَيَّ عَنْ بَيِّنَةٍ وَ إِنَّ اللَّهَ لَسَمِيعٌ عَلِيمٌ)[5] بَصِيرٌ شَاهِدٌ خَبِيرٌ
و حقيقت را بر آنان تبيين كرد «تا هركس كه هلاك مى‌شود، بعد از اقامه‌ى دليل هلاك شود و هركس زنده مى‌ماند نيز از روى دليل، زنده بماند.»[6] و به راستى كه خداوند شنوا، دانا، بينا و گواه و آگاه است.
وَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَمَعَ لَكُمْ مَعْشَرَ الْمُؤْمِنِينَ فِي هَذَا الْيَوْمِ عِيدَيْنِ عَظِيمَيْنِ كَبِيرَيْنِ لَا يَقُومُ أَحَدُهُمَا إِلَّا بِصَاحِبِهِ لِيُكْمِلَ لَكُمْ عِنْدَكُمْ جَمِيلَ صُنْعِهِ
اى گروه مؤمنان، خداوند متعال در اين روز، دو عيد عظيم و بزرگ را براى شما جمع كرده است كه هريك از آن دو جز با ديگرى استوار نمى‌گردد، تا نيكى‌هاى زيباى خود را بر شما كامل گرداند
وَ يَقِفَكُمْ عَلَى طَرِيقِ رُشْدِهِ وَ يَقْفُوَ بِكُمْ آثَارَ الْمُسْتَضِيئِينَ بِنُورِ هِدَايَتِهِ وَ يَسْلُكَ بِكُمْ مِنْهَاجَ قَصْدِهِ وَ يُوَفِّرَ عَلَيْكُمْ هَنِيءَ رِفْدِهِ
و شما را بر راه رشد واقف و در پى آنان كه از نور هدايت او استضائه كرده‌اند، رهسپار سازد و در شيوه و راه راست خود راهى نموده و بخشش‌هاى گوارا و فراوان خود را بر شما عطا كند.
فَجَعَلَ الْجُمُعَةَ مَجْمَعاً نَدَبَ إِلَيْهِ لِتَطْهِيرِ مَا كَانَ قَبْلَهُ وَ غَسْلِ مَا أَوْقَعَتْهُ
ازاين‌رو، جمعه را زمان اجتماع مردم قرار داد و مردم را به سوى آن فرا خواند، تا گناهان پيش از آن را تطهير نموده
مَكَاسِبُ السَّوْءِ مِنْ مِثْلِهِ إِلَى مِثْلِهِ (وَ ذِكْرى لِلْمُؤْمِنِينَ)[7] وَ تِبْيَانَ خَشْيَةِ الْمُتَّقِينَ
و آثار كردارهاى زشت طول هفته را شست‌وشو داده و آن را به عنوان تذكر و پند و اندرز مؤمنان و روشنگرى براى بيم و هراس تقواپيشگان قرار داد
وَ وَهَبَ لِأَهْلِ طَاعَتِهِ فِي الْأَيَّامِ قَبْلَهُ وَ جَعَلَهُ لَا يَتِمُّ إِلَّا بِالايتِمَارِ لِمَا أَمَرَ بِهِ وَ الِانْتِهَاءِ عَمَّا نَهَى عَنْهُ
و گناهان گذشته‌ى اطاعت‌كنندگان از خود را بخشود و آن را به گونه‌اى قرار داد كه جز با فرمانبرى از دستورها و پرهيز از آنچه نهى فرموده
وَ الْبُخُوعِ بِطَاعَتِهِ فِيمَا حَثَّ عَلَيْهِ وَ نَدَبَ إِلَيْهِ وَ لَا يَقْبَلُ تَوْحِيدَهُ إِلَّا بِالاعْتِرَافِ لِنَبِيِّهِ ص بِنُبُوَّتِهِ
و اقرار به اطاعت از او در آنچه بدان تشويق نموده و فراخوانده، كامل نگردد و نيز توحيد و يگانه‌پرستى را جز با اعتراف به نبوت پيامبرش نمى‌پذيرد
وَ لَا يَقْبَلُ دِيناً إِلَّا بِوَلَايَةِ مَنْ أَمَرَ بِوَلَايَتِهِ وَ لَا يَنْتَظِمُ أَسْبَابُ طَاعَتِهِ إِلَّا بِالتَّمَسُّكِ بِعِصَمِهِ وَ عِصَمِ أَهْلِ وَلَايَتِهِ
و هيچ دينى را جز به پذيرش ولايت آنكه به ولايت او فرمان داده، نمى‌پذيرد و راه‌هاى اطاعت از او جز با چنگ زدن به دستاويز نگاه‌دارنده‌ى او و اهل ولايتش، سامان نمى‌يابد.
فَأَنْزَلَ عَلَى نَبِيِّهِ ص فِي يَوْمِ الدَّوْحِ مَا بَيَّنَ فِيهِ عَنْ إِرَادَتِهِ فِي خُلَصَائِهِ وَ ذَوِي اجْتِبَائِهِ
از اين‌رو، در روز [غدير، زير سايه‌ى]درخت بزرگ آيه‌اى را نازل كرد كه در آن از اراده‌ى خود درباره‌ى ويژگان و برگزيدگان درگاهش پرده برداشت
وَ أَمَرَهُ بِالْبَلَاغِ وَ تَرْكِ الْحَفْلِ بِأَهْلِ الزَّيْغِ وَ النِّفَاقِ وَ ضَمِنَ لَهُ عِصْمَتَهُ مِنْهُمْ
و به او دستور داد كه [به مردم]برساند و اجتماع منحرفان و منافقان را رها كند و مصونيت از آنان را ضمانت كرد
وَ كَشَفَ عَنْ [من] خَبَايَا أَهْلِ الرَّيْبِ وَ ضَمَائِرِ أَهْلِ الِارْتِدَادِ مَا رَمَزَ فِيهِ فَعَقَلَهُ الْمُؤْمِنُ وَ الْمُنَافِقُ فَأَعَنَّ مُعِنٌّ
و از نهانى‌هاى دل ترديدكنندگان و رازهاى ضماير مرتدّان پرده برداشت و مؤمنان و منافقان آن را دريافتند و اقراركنندگان اقرار كردند
وَ ثَبَتَ عَلَى الْحَقِّ ثَابِتٌ وَ ازْدَادَتْ جَهَالَةُ الْمُنَافِقِ وَ حَمِيَّةُ الْمَارِقِ وَ وَقَعَ الْعَضُّ عَلَى النَّوَاجِذِ وَ الْغَمْزُ عَلَى السَّوَاعِدِ
و بر حق استوار ماندند و بر نادانى منافقان و تعصب گمراهان افزوده شد و دندان بر دندان فشردند و بر بازوهاى خود فشار آوردند.
وَ نَطَقَ نَاطِقٌ وَ نَعَقَ نَاعِقٌ وَ نَشِقَ نَاشِقٌ وَ اسْتَمَرَّ عَلَى مَارِقَتِهِ مَارِقٌ
عده‌اى زبان به سخن گشودند و برخى با صداى بلند و بعضى با صداى آهسته مخالفت كردند و منحرفان به انحراف خود ادامه دادند
وَ وَقَعَ الْإِذْعَانُ مِنْ طَائِفَةٍ بِاللِّسَانِ دُونَ حَقَائِقِ الْإِيمَانِ وَ مِنْ طَائِفَةٍ بِاللِّسَانِ وَ صِدْقِ الْإِيمَانِ
و گروهى با زبان و نه ايمان حقيقى و گروهى ديگر با زبان و ايمان راستين اعتراف كردند
وَ أَكْمَلَ اللَّهُ دِينَهُ وَ أَقَرَّ عَيْنَ نَبِيِّهِ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُتَابِعِينَ وَ كَانَ مَا قَدْ شَهِدَهُ بَعْضُكُمْ وَ بَلَغَ بَعْضَكُمْ
و خداوند دين خود را كامل و چشم پيامبر و مؤمنان و پيروان او را روشن گردانيد و سرانجام آنچه برخى از شما مشاهده كرده و به برخى از شما رسيده، رخ داد
وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ اللَّهِ الْحُسْنَى عَلَى الصَّابِرِينَ وَ دَمَّرَ اللَّهُ مَا صَنَعَ فِرْعَوْنُ وَ هَامَانُ وَ قَارُونُ وَ جُنُودُهُ (وَ ما كانُوا يَعْرِشُونَ)[8]
و سخن زيباى خدا در مورد شكيبايان تحقق يافت و خداوند، آنچه را كه «فرعون» ، «هامان» ، «قارون» و لشكريانشان برساخته و بنا نهاده بودند، نابود ساخت
وَ تَفَتَّتْ [بَقِيَتْ] حُثَالَةٌ مِنَ الضُّلَّالِ لَا يَأْلُونَ النَّاسَ خَبَالًا فَيَقْصِدُهُمُ اللَّهُ فِي دِيَارِهِمْ وَ يَمْحُو آثَارَهُمْ وَ يُبِيدُ مَعَالِمَهَمُ
و ته‌مانده‌اى از گمراهى باقى ماند كه از هيچ فسادى كوتاهى نمى‌كنند و خداوند در سرزمين خودشان آهنگ آنان را كرده و آثارشان را محو و نشانه‌هايشان را نابود مى‌سازد
وَ يُعَقِّبُهُمْ عَنْ قُرْبِ الْحَسَرَاتِ وَ يُلْحِقُهُمْ عَنْ بَسْطِ أَكُفِّهِمْ وَ مَدِّ أَعْنَاقِهِمْ
و به زودى حسرت‌هاى فراوان براى آنان باقى خواهد گذاشت و بعد از آزاد گذاشتن آن‌ها در دست‌گشايى و گردن‌فرازى
وَ مَكَّنَهُمْ مِنْ دِينِ اللَّهِ حَتَّى بَدَّلُوهُ وَ مِنْ حُكْمِهِ حَتَّى غَيَّرُوهُ وَ سَيَأْتِي نَصْرُ اللَّهِ عَلَى عَدُوِّهِ لِحِينِهِ
و امكان تبديل دين خدا و احكام الهى، به زودى خداوند در زمان مشخص [مؤمنان را]عليه دشمنانش يارى خواهد كرد
وَ اللَّهُ لَطِيفٌ خَبِيرٌ وَ فِي دُونِ مَا سَمِعْتُمْ كِفَايَةٌ وَ بَلَاغٌ
و خداوند لطيف و آگاه است و كمتر از آنچه شنيديد كافى و رسا است.
فَتَأَمَّلُوا رَحِمَكُمُ اللَّهُ مَا نَدَبَكُمُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَ حَثَّكُمْ عَلَيْهِ وَ اقْصِدُوا شَرْعَهُ وَ اسْلُكُوا نَهْجَهُ (وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِكُمْ عَنْ سَبِيلِهِ)[9]
بنابراين، خداى رحمتتان كند! در آنچه خدا شما را بدان فراخوانده و بدان ترغيب نموده، تأمل كنيد و آهنگ شيوه‌ى او را بكنيد و در راه راست او رهسپار گرديد و راه‌هاى ديگر را نپيماييد تا مبادا شما را از راه او جدا سازد.
هَذَا يَوْمٌ عَظِيمُ الشَّأْنِ فِيهِ وَقَعَ الْفَرَجُ وَ رُفِعَتِ الدَّرَجُ وَ وَضَحَتِ الْحُجَجُ
امروز، روز بزرگى است كه گشايش در آن واقع شده و درجه‌ها در آن ارتقا داده شده و دلايل و حجت‌ها واضح گرديده است.
وَ هُوَ يَوْمُ الْإِيضَاحِ وَ الْإِفْصَاحِ عَنِ الْمَقَامِ الصُّرَاحِ وَ يَوْمُ كَمَالِ الدِّينِ
امروز، روزى است كه مقام بلند [ولايت]در آن تبيين و روشن شده است. امروز، روز تكميل دين
وَ يَوْمُ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ وَ يَوْمُ الشَّاهِدِ وَ الْمَشْهُودِ وَ يَوْمُ تِبْيَانِ الْعُقُودِ عَنِ النِّفَاقِ وَ الْجُحُودِ
و روز پيمان گرفته شده و روز گواه و روز كسى است كه براى او گواهى گرفته شده است و نيز روز روشن شدن پيمان عده‌اى ديگر بر نفاق و انكار است.
وَ يَوْمُ الْبَيَانِ عَنْ حَقَائِقِ الْإِيمَانِ وَ يَوْمُ دَحْرِ الشَّيْطَانِ وَ يَوْمُ الْبُرْهَانِ
امروز، روز تبيين حقايق ايمان و روز رانده شدن شيطان و روز برهان است.
(هذا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ)[10] تُوعَدُونَ هَذَا يَوْمُ الْمَلَإِ الْأَعْلَى الَّذِي (أَنْتُمْ عَنْهُ مُعْرِضُونَ)[11]
امروز، همان روز جدايى [حق از باطل]است كه به شما وعده داده شده بود. امروز، روز گروه برتر است كه شما از آن‌ها روى گردانديد.
هَذَا يَوْمُ الْإِرْشَادِ وَ يَوْمُ مِحْنَةٍ عَلَى الْعِبَادِ وَ يَوْمُ الدَّلِيلِ عَلَى الرُّوَّادِ
امروز، روز ارشاد و راهنمايى و روز امتحان بندگان و روز معرفى راهبران است.
هَذَا يَوْمُ إِبْدَاءِ خَفَايَا الصُّدُورِ وَ مُضْمَرَاتِ الْأُمُورِ هَذَا يَوْمُ النُّصُوصِ عَلَى أَهْلِ الْخُصُوصِ
امروز، روزى است كه آنچه در دل‌ها نهان بود و امورى كه در ضماير پنهان بود، آشكار گرديد. امروز، روز تصريح بر معرفى خواص است.
هَذَا يَوْمُ شَيْثٍ هَذَا يَوْمُ إِدْرِيسَ هَذَا يَوْمُ يُوشَعَ هَذَا يَوْمُ شَمْعُونَ هَذَا يَوْمُ الْأَمْنِ الْمَأْمُونِ
امروز، روز حضرت «شيث» و روز حضرت «ادريس» و روز حضرت «يوشع» و روز حضرت «شمعون» و روز ايمنى مؤكّد
هَذَا يَوْمُ إِظْهَارِ الْمَصُونِ مِنَ الْمَكْنُونِ هَذَا يَوْمُ إِبْلَاءِ السَّرَائِرِ فَلَمْ يَزَلْ
و روز اظهار امر مصون از سرّ نهان و روز آشكار شدن ضماير و دل‌ها است.
ع يَقُولُ هَذَا يَوْمُ هَذَا يَوْمُ فَرَاقِبُوا اللَّهَ وَ اتَّقُوهُ وَ اسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِيعُوهُ
بدين‌سان آن حضرت «امروز، امروز» مى‌فرمود، تا اين‌كه فرمود: پس خدا را در نظر داشته باشيد و تقوا پيشه كنيد و گوش به فرمان و مطيع او باشيد
وَ احْذَرُوا الْمَكْرَ وَ لَا تُخَادِعُوهُ فَتِّشُوا ضَمَائِرَكُمْ وَ لَا تُوَارِبُوهُ وَ تَقَرَّبُوا إِلَى اللَّهِ بِتَوْحِيدِهِ وَ طَاعَةِ مَنْ أَمَرَكُمْ أَنْ تُطِيعُوهُ
و از نيرنگ او بپرهيزيد و او را فريب ندهيد و دل و ضمير خود را وارسى كنيد و شك و ترديد به خود راه ندهيد و با توحيد و يگانه‌پرستى و اطاعت از كسى كه دستور داده از او اطاعت كنيد،
(وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ)[12] وَ لَا يَجْنَحْ بِكُمُ الْغَيُّ فَتَظِلُّوا عَنْ سَبِيلِ الرَّشَادِ بِاتِّبَاعِ أُولَئِكَ الَّذِينَ ضَلُّوا وَ أَضَلُّوا
به درگاه خدا تقرب جوييد و دست كافران را مگيريد و گمراهى شما را به انحراف نكشد تا مبادا به واسطه‌ى پيروى از كسانى كه گمراه شدند و ديگران را گمراه كردند، از راه راست گمراه گرديد،
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى عَزَّ مِنْ قَائِلٍ فِي طَائِفَةٍ ذَكَرَهُمْ بِالذَّمِّ فِي كِتَابِهِ (إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ كُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا رَبَّنا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذابِ وَ الْعَنْهُمْ لَعْناً كَبِيراً)[13]
همان گونه كه خداوند متعال كه سرافرازترين گوينده است، گروهى را در كتاب خود سرزنش نموده و چنين مى‌فرمايد: «ما از سروران و بزرگان خود اطاعت كرديم و آنان ما را گمراه كردند. پروردگارا، آنان را دو چندان دچار عذاب كن و از رحمت خود بسيار دور گردان.»
وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ إِذْ يَتَحاجُّونَ فِي النَّارِ فَيَقُولُ (الضُّعَفاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذابِ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ قالُوا لَوْ هَدانَا اللَّهُ لَهَدَيْناكُمْ)[14]
و نيز فرمود: «و آن هنگام را به ياد آر كه در آتش جهنم با هم مجادله مى‌كنند و ناتوانان به مستكبران مى‌گويند: ما پيرو شما بوديم، آيا مى‌توانيد بخشى از عذاب خدا را از ما برداريد و آنان پاسخ مى‌دهند: اگر خدا ما را راهنمايى مى‌كرد، مى‌توانستيم شما را راهنمايى كنيم.»
أَ فَتَدْرُونَ استكبار [الِاسْتِكْبَارَ] مَا هُوَ [هُوَ] تَرْكُ الطَّاعَةِ لِمَنْ أَمَرَ اللَّهُ بِطَاعَتِهِ وَ التَّرَفُّعُ عَمَّنْ نُدِبُوا إِلَى مُتَابَعَتِهِ وَ الْقُرْآنُ يَنْطِقُ مِنْ هَذَا عَنْ كَثِيرٍ
آيا مى‌دانيد مقصود از استكبار در اين آيه چيست؟ استكبار در اينجا عبارت است از اطاعت نكردن از كسى كه خداوند فرمان داده است از او اطاعت شود و گردنكشى از كسى كه انسان به سوى پيروى از او فراخوانده شده است و قرآن بسيار در اين‌باره سخن گفته است،
إِنْ تَدَبَّرَهُ مُتَدَبِّرٌ زَجَرَهُ وَ وَعَظَهُ وَ اعْلَمُوا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ (إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا كَأَنَّهُمْ بُنْيانٌ مَرْصُوصٌ)[15]
البته اگر انسان در نهى‌ها و پندهاى آن تدبر كند. اى مؤمنان، بدانيد كه خداوند-عز و جلّ-مى‌فرمايد: خداوند كسانى را كه در راه او پيكار مى‌كنند دوست دارد، آنان كه چنان صف كشيده‌اند كه گويى بنايى سربين هستند.
أَ تَدْرُونَ مَا سَبِيلُ اللَّهِ وَ مَنْ سَبِيلُهُ وَ مَنْ صِرَاطُ اللَّهِ وَ مَنْ طَرِيقُهُ أَنَا صِرَاطُ اللَّهِ الَّذِي مَنْ لَمْ [لا] يَسْلُكْهُ بِطَاعَةِ اللَّهِ فِيهِ هَوَى بِهِ إِلَى النَّارِ
آيا مى‌دانيد مراد از «راه خدا» چيست و راه و صراط و طريق او كيست؟ من همان صراط و راه راست خدا هستم كه هركس با اطاعت از خدا، آن را نپيمايد خداوند او را در آتش جهنم فرو مى‌افكند،
أَنَا سَبِيلُهُ الَّذِي نَصَبَنِي لِلِاتِّبَاعِ بَعْدَ نَبِيِّهِ ص أَنَا قَسِيمُ النَّارِ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى الْفُجَّارِ أَنَا نُورُ الْأَنْوَارِ
من همان راه خدا هستم كه خداوند بعد از پيامبرش -صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-براى پيروى تعيين كرده است، من تقسيم‌كننده‌ى آتش جهنم هستم، من حجت خدا بر نابكاران هستم و من نور انوار هستم.
فَانْتَبِهُوا مِنْ رَقْدَةِ الْغَفْلَةِ وَ بَادِرُوا بِالْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ وَ (سابِقُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ)[16] قَبْلَ أَنْ يُضْرَبَ بِالسُّورِ بِبَاطِنِ الرَّحْمَةِ وَ ظَاهَرِ الْعَذَابِ
بنابراين، از خواب غفلت به هوش آييد و پيش از دريافت اجل و سرآمد عمر، به عمل بشتابيد و پيش از آنكه حايلى زده شود كه باطن آن رحمت خدا و ظاهر آن عذاب الهى است، به سوى آمرزش پروردگارتان بشتابيد،
فَتُنَادُونَ فَلَا يُسْمَعُ نِدَاؤُكُمْ وَ تَضِجُّونَ فَلَا يُحْفَلُ بِضَجِيجِكُمْ
آن هنگام كه شما ندا در مى‌دهيد و كسى به صداى شما گوش فرا نمى‌دهد و ناله سر مى‌دهيد و كسى به ناله‌ى شما اعتنا نمى‌كند و فريادرسى مى‌كنيد و كسى به فرياد شما نمى‌رسد.[17]
وَ قَبْلَ أَنْ تَسْتَغِيثُوا فَلَا تُغَاثُوا سَارِعُوا إِلَى الطَّاعَاتِ قَبْلَ فَوَاتِ الْأَوْقَاتِ فَكَأَنْ قَدْ جَاءَ هَادِمُ اللَّذَّاتِ فَلَا مَنَاصَ نَجَاةٍ وَ لَا مَحِيصَ تَخْلِيصٍ عُودُوا
پيش از فوت شدن فرصت به طاعت و عبادت خدا بشتابيد، زيرا آن‌گاه كه نابودكننده‌ى لذت‌ها [مرگ]فرا مى‌رسد، ديگر هيچ گريزگاهى براى نجات و پناه‌گاهى براى رهايى وجود ندارد.
رَحِمَكُمُ اللَّهُ بَعْدَ انْقِضَاءِ مَجْمَعِكُمْ بِالتَّوْسِعَةِ عَلَى عِيَالِكُمْ وَ الْبِرِّ بِإِخْوَانِكُمْ
خداى رحمتتان كند! بعد از به پايان رسيدن اين گردهمايى، بر افراد خانواده و تحت تكفّل خود، [در امكانات زندگى]توسعه دهيد و به برادرانتان نيكى كنيد
وَ الشُّكْرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى مَا مَنَحَكُمْ وَ اجْمَعُوا يَجْمَعِ اللَّهُ
و به واسطه‌ى آنچه خداوند-عزّ و جلّ-به شما ارزانى داشته از او سپاسگزارى كنيد و گرد هم آييد تا خداوند امور پريشان و آشفته‌ى شما را گرد هم آورد
شَمْلَكُمْ وَ تَبَارُّوا يَصِلِ اللَّهُ أُلْفَتَكُمْ وَ تَهَانُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ
و به يكديگر رسيدگى كنيد، تا خداوند ميان شما الفت ايجاد كند و نعمت خدا را گوارا بشماريد،
كَمَا هَنَّاكُمْ بِالصَّوَابِ فِيهِ عَلَى أَضْعَافِ الْأَعْيَادِ قَبْلَهُ وَ بَعْدَهُ إِلَّا فِي مِثْلِهِ
همان گونه كه خداوند در اين روز شما را چندين برابر عيدهاى ديگر-گذشته و آينده، به جز مثل اين روز-به راه راست هدايت كرده و پذيرش آن را بر شما گوارا گردانيد.
وَ الْبِرُّ فِيهِ يُثْمِرُ الْمَالَ وَ يَزِيدُ فِي الْعُمُرِ وَ التَّعَاطُفُ فِيهِ يَقْتَضِي رَحْمَةَ اللَّهِ وَ عَطْفَهُ
نيكى كردن در اين روز، موجب فزونى مال و افزايش عمر است و نتيجه‌ى مهربانى كردن به يكديگر در اين روز، رحمت و عطوفت خدا بر انسان است.
وَ هَبُوا لِإِخْوَانِكُمْ وَ عِيَالِكُمْ عَنْ فَضْلِهِ بِالْجَهْدِ مِنْ جُودِكُمْ وَ بِمَا تَنَالُهُ الْقُدْرَةُ مِنِ اسْتِطَاعَتِكُمْ وَ أَظْهِرُوا الْبُشْرَى فِيمَا بَيْنَكُمْ وَ السُّرُورَ فِي مُلَاقَاتِكُمْ
هرچه در توان داريد و دستتان مى‌رسد، از روزى افزون خدا، در اين روز به برادران و افراد خانواده‌ى خود ببخشيد و در ميان خود و هنگام ملاقات با ديگران اظهار خوشحالى و شادمانى كنيد
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ [وَ احْمَدُوا اللَّهَ] عَلَى مَا مَنَحَكُمْ وَ عُودُوا بِالْمَزِيدِ عَلَى أَهْلِ التَّأْمِيلِ لَكُمْ وَ سَاوُوا بِكُمْ ضُعَفَاءَكُمْ و من ملككم [فِي مَآكِلِكُمْ]
و خدا را بر آنچه به شما ارزانى داشته، ستايش كنيد و به آنان كه به عطاى شما دل بسته‌اند، بيشتر ببخشيد و ناتوانان و بردگان[18] را تا آنجا كه دستتان مى‌رسد و در توان داريد، با خود يكسان كنيد؛
وَ مَا تَنَالُهُ الْقُدْرَةُ مِنِ اسْتِطَاعَتِكُمْ وَ عَلَى حَسَبِ إِمْكَانِكُمْ فَالدِّرْهَمُ فِيهِ بِمِائَتَيْ أَلْفِ دِرْهَمٍ وَ الْمَزِيدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
زيرا پرداختن يك درهم در اين روز با پرداختن 200 درهم در روزهاى ديگر برابرى مى‌كند و افزون از اين هم از ناحيه‌ى خداوند-عزّ و جلّ- امكان دارد
وَ صَوْمُ هَذَا الْيَوْمِ مِمَّا نَدَبَ اللَّهُ إِلَيْهِ وَ جَعَلَ الْعَظِيمَ كَفَالَةً عَنْهُ حَتَّى لَوْ تَعَبَّدَ لَهُ عَبْدٌ مِنَ الْعَبِيدِ فِي التَّشْبِيهِ مِنِ ابْتِدَاءِ الدُّنْيَا إِلَى تَقَضِّيهَا
و روزه داشتن اين روز، از امورى است كه خداوند بدان فراخوانده و به صورت والا كفالت آن را عهده‌دار شده است، به حدى كه اگر فرضا بنده‌اى از آغاز آفرينش دنيا تا پايان آن
صَائِماً نَهَارُهَا قَائِماً لَيْلُهَا إِذْ أَخْلَصَ الْمُخْلِصُ فِي صَوْمِهِ لَقَصُرَتْ أَيَّامُ الدُّنْيَا مِنْ [عن] كِفَايَةٍ [كِفَايَتِهِ]
خدا را عبادت كند؛ روزها را روزه باشد و شب‌ها را براى عبادت به‌پا خيزد، [به پاداش روزه‌ى اين روز نمى‌رسد.] اگر كسى در روزه‌دارى اين روز اخلاص ورزد، مسلما روزهاى دنيا به حد كفايت [و برابرى با]آن نخواهد رسيد.
وَ مَنْ أَضْعَفَ فِيهِ أَخَاهُ مُبْتَدِئاً وَ بَرَّهُ رَاغِباً فَلَهُ كَأَجْرِ مَنْ صَامَ هَذَا الْيَوْمَ وَ قَامَ لَيْلَهُ
هركس در اين روز به برادر ايمانى خود ابتدائا و پيش از درخواست او، دوچندان ببخشد و با تمايل، به او نيكى كند، همانند پاداش كسى را خواهد داشت كه اين روز را روزه داشته و در آن شب عيد غدير براى انجام عبادت شب‌خيزى كرده باشد
وَ مَنْ فَطَّرَ مُؤْمِناً فِي لَيْلَتِهِ فَكَأَنَّمَا فَطَّرَ فِئَاماً وَ فِئَاماً يَعُدُّهَا بِيَدِهِ عَشَرَةً
و هركس در شام اين روز، افطارى مؤمنى را تأمين كند، گويى كه «فئام فئام» نفر را افطارى داده است. تا اين‌كه حضرت 10 «فئام» را با انگشت برشمردند.
فَنَهَضَ نَاهِضٌ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَا الْفِئَامُ قَالَ مِأَتَيْ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ صِدِّيقٍ وَ شَهِيدٍ
در اينجا كسى برخاست و عرض كرد: اى امير مؤمنان، مقصود از «فئام» چيست؟ فرمود: يعنى دویست هزار نفر پيامبر و صدّيق و شهيد.
فَكَيْفَ بِمَنْ يَكْفُلُ عَدَداً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ فَأَنَا ضَمِينُهُ عَلَى اللَّهِ تَعَالَى الْأَمَانَ مِنَ الْكُفْرِ وَ الْفَقْرِ
آن‌گاه در ادامه فرمودند: چه رسد به اين‌كه انسان شمارى از مؤمنان، اعم از زن و مرد را تكفّل كند. در اين صورت، من بر عهده‌ى خداوند متعال ضامنم كه از كفر و فقر ايمن باشد
وَ إِنْ مَاتَ فِي لَيْلَتِهِ أَوْ يَوْمِهِ أَوْ بَعْدَهُ إِلَى مِثْلِهِ مِنْ غَيْرِ ارْتِكَابِ كَبِيرَةٍ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ
و اگر در همان شب يا روز تا شب و روز آينده از دنيا برود، بدون اين‌كه گناه كبيره‌اى را مرتكب گردد، پاداش او بر عهده‌ى خدا است
وَ مَنِ اسْتَدَانَ لِإِخْوَانِهِ وَ أَعَانَهُمْ فَأَنَا الضَّامِنُ عَلَى اللَّهِ إِنْ أَبْقَاهُ وَ إِنْ قَبَضَهُ حَمَلَهُ عَنْهُ
و هر كس براى برادرانش از ديگران قرض بگيرد و آنان را يارى كند، من بر عهده‌ى خدا ضامنم كه اگر قرض‌دهنده را عمر بخشيد و خواست قرض خود را بگيرد، خداوند عهده‌دار پرداخت آن گردد.
وَ إِذَا تَلَاقَيْتُمْ فَتَصَافَحُوا بِأَلْسِنَتِكُمْ وَ تَهَانُّوا بِالنِّعْمَةِ فِي هَذَا الْيَوْمِ وَ لْيُبَلِّغِ الْحَاضِرُ الْغَائِبَ وَ الشَّاهِدُ الْبَائِنَ
هرگاه در اين روز باهم برخورد كرديد، با هم دست بدهيد و از حال يكديگر بپرسيد و نعمت روز غدير را به يكديگر تبريك و تهنيت بگوييد و حاضران به غايبان و افراد مطلع به افراد دوردست اطلاع دهند
وَ لْيَعُدِ الْغَنِيُّ عَلَى الْفَقِيرِ وَ الْقَوِيُّ عَلَى الضَّعِيفِ أَمَرَنِي رَسُولُ اللَّهِ ص بِذَلِكَ
و افراد ثروتمند و توانا بر فقيران و ناتوانان رسيدگى كنند، كه رسول خدا-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-به من چنين دستور داد.
ثُمَّ أَخَذَ ص فِي خُطْبَتِهِ الْجُمُعَةِ وَ جَعَلَ صَلَاتَهُ جُمُعَةً صَلَاةَ عِيدٍ
آن‌گاه امير مؤمنان-صلوات اللّه عليه-شروع به ايراد خطبه‌ى جمعه نمود و به جاى نماز جمعه‌ى آن روز، نماز عيد خواند
وَ انْصَرَفَ بِوُلْدِهِ وَ شِيعَتِهِ إِلَى مَنْزِلِ أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ع بِمَا أَعَدَّ لَهُ مِنْ طَعَامِهِ وَ انْصَرَفَ غَنِيُّهُمْ وَ فَقِيرُهُمْ بِرِفْدِهِ إِلَى عِيَالِه
و به همراه فرزندان و شيعيانش به منزل حضرت ابو محمد امام حسن بن على-عليهما السّلام-كه براى آنان غذا فراهم كرده بود-روانه شدند و همه اعم از افراد ثروتمند و فقير، هديه و پاداش مخصوص از آن حضرت گرفتند و به سوى افراد خانواده‌ى خود راهى شدند.
[16]) سوره الحدید، آیه 21 [17]) مطالب يادشده در چند سطر اخير به تأويل آيات 12-14سوره حديد اشاره دارد.
[18]) به نظر مى‌رسد نسخه‌هاى متعدد كتاب در كلمه‌ى عربى متن به صورت «ملككم» دچار اشتباه شده‌اند و درست آن «ملكتم» است، لذا با توجه به اين نكته، ترجمه شد.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
