تكاليف و وظايف شوهر

1. تربيت دينى خود و خانواده:

• «قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ ناراً»؛ خود و خانواده خود را از آتش قهر الهى حفظ كنيد. (سوره تحريم، آيه 6)

2. حسن معاشرت:

• «وَعاشِرُوهُنَّ بِالمَعْرُوفِ»؛ با آنان (زنان) به نيكويى رفتار كنيد. (نساء، آيه 18)

3. پرهيز از زورگويى و ظلم در صورت تمكين زن:

• «فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا»؛ «چنانكه اطاعت كردند (در امر زناشويى) ديگر بر آنها حقّ هيچگونه ستم‏ ندارید». (نساء، آيه 34)

4. پرهيز از آزار زن براى چشم پوشى از حقّ خويش:

•  «وَلاتُضارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ»؛ بر آنها تنگ نگيريد و آزار ندهيد. (طلاق، آيه 6)

5. تكيه‏گاه و سامان دهنده زندگى زن:

•  «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَى النِّساءِ»؛ مردان، سرپرست زنانند. (نساء، آيه 34)

6. پرداخت نفقه و ميزان آن:

• در نفقه شرط نيست كه زن فقير باشد لذا بر شوهر واجب است، نفقه زن را بپردازد، هر چند زن توانگرتر از مرد باشد. ( تحرير الوسيله فصل فى النفقات، ج 2، ص 285، مسئله 19) 
• دادن مخارج زندگى زن بر شوهر وقتى واجب مى‏شود كه زن در عقد دائمى شوهر باشد و اما زن غير دائم واجب النفقه شوهر نيست، شرط ديگر اين وجوب اين است كه زن در اطاعت شوهر باشد، بنابراين زن نافرمان حقّ نفقه ندارد. اگر زن مرتدّه شود، تكليف دادن نفقه از شوهر وى ساقط مى‏گردد. (تحرير الوسيله فصل فى النفقات، ص 280، مسئله 3- 1، ترجمه ج 4، فصل در نفقه و هزينه زندگى، ص 114)
• نظر امام خمينى (ره) در ميزان نفقه بر اين است كه «براى نفقه از ناحيه شرع، اندازه‏اى معيّن نشده، بلكه مكلّف را موظف نموده به اينكه هر چه زن نيازمند است از طعام و خورش و جامه در رختخواب و فرش و منزل و خدمتكار و آلات مورد نياز در شرب و طبخ و تنظيف و غيره را برايش فراهم كند. بهتر است در تعيين معيار جنس و مقدار شئونات زن و حال امثال اين زن و حال و متعارف در آن شهر ملاحظه شود». (تحرير الوسيله فصل فى النفقات، ص 281، مسئله 8)

7. پرداخت مهريه:

•  «وَآتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً فَإِنْ طِبْنَ لَكُمْ عَنْ شَى‏ءٍ مِنْهُ نَفْساً فَكُلُوهُ هَنِيئاً مَرِيئاً»؛ و مهريه‏هاى زنان را بدهيد در حالى كه آن عطيّه‏اى از جانب خدا به ايشان‏ است، پس اگر چيزى از مهر خود را از روى رضا و خشنودى به شما بخشيدند، برخوردار شويد كه آن برای شما حلال و گوارا خواهد بود. (نساء، آيه 4)
• زن با تمام شدن عقد نكاح مالك مهريه مى‏شود، لكن نيمى از آن در همان هنگام ملك مستقر مى‏شود و نيم ديگر موقوف بر مطلق دخول است. (ترجمه تحريرالوسيله، ج 4، ص 96، مسئله 15)
• آيه‏اى ديگر در لزوم پرداخت مهريّه و پرهيز از آزار و اذيّت زن در چشم پوشى از مهريّه خود مى‏فرمايد: «اگر خواستيد زنى را رها كرده و زنى ديگر به جاى او اختيار كنيد، و مال بسيار مهر او كرده‏ايد، البته نبايد چيزى از مهر او باز گيريد، آيا به وسيله تهمت زدن به زن، مهر او را مى‏گيريد و اين گناهى آشكار است، و چگونه مهر آنها را خواهيد گرفت، در صورتيكه هر كس به حقّ خود رسيده (مرد به لذّت و زن به نفقه و مهر) و در صوريتكه آن زمان مهر را در مقابل عقد زوجيّت و عهد محكم حقّ از شما گرفته است». (نساء، آيه 19)

8. مجازات عدم پرداخت مهريّه:

• امام صادق (ع) فرمود: پيغمبر اكرم (ص) فرمودند: «خداوند هر گناهى را در روز قيامت مى‏بخشد، مگر مهريّه زن و كسى كه مزد كارگرى را خورده باشد و كسى كه آزادى را فروخته باشد». (وسائل الشيعه، ج 14، حديث 27029)
• در پرهيز از آزار و اذيّت زن براى بخشش مهريّه خود از پيامبر اكرم (ص) نقل شده است كه: «كسى كه همسرش را زير فشار قرار دهد تا همه يا مقدارى از مهريه‏اش را به او ببخشد و شوهرش وى را طلاق دهد، خداى بزرگ به عقوبتى كمتر از آتش براى او راضى نمى‏شود، زيرا خدا همان گونه كه براى يتيم خشمناك مى‏گردد، براى زن نيز خشمناك مى‏شود». (بحارالانوار، ج 76، ص 365)
• همچنين از پيامبر (ص) نقل شده است: «هر كس زنى بگيرد و در خاطر داشته باشد كه مهر او را نپردازد در هنگام مرگ چون زناكار مى‏ميرد». (مكارم الاخلاق، امام سجاد (ع)، ص 372، و نيز وسائل الشيعه، ج 15، باب 11، ح 1، ص 21)

حرام بودن اموال به دست آمده با آزار و اذيّت زن:

• «... اگر شوهر بعضى از حقوق واجبه زن را ترك كند، و يا او را اذيّت كند به اينكه كتكش بزند، يا بدزبانى كند، و زن به منظور به دست آوردن دل او مالى را به او ببخشد و يا از بعضى از حقوق خود صرفنظر كند تا اينكه مرد حقوق او را رعايت كند، و يا دست از اذّيت او بردارد و يا او را طلاق دهد و از آن زندگى ناگوار خلاصش كند، آن مال بر شوهر بنابر اقوى‏ حرام است، هر چند كه ناسازگارى مرد براى اين نبوده باشد كه آن مال را از زن بگيرد». (ترجمه تحريرالوسيله، ج 4، گفتار در نشوز، مسئله 3، ص 104)

9. پرداخت دستمزد به زن براى انجام كار منزل:

10. پرداخت دستمزد براى شير دادن به بچه:

• «مادران بايستى دو سال كامل فرزندان خود را شير دهند، آن كس كه بخواهد فرزند را شير كامل بدهد بر صاحب فرزند (پدر) است كه خوراك و لباس مادر را به حد متعارف بدهد، هيچ كس را تكليف جز به اندازه طاقت نمى‏كنند. نبايد مادر به خاطر فرزند به زحمت و زيان افتد و نه پدر كودك متضرر شود، و تمام اينها بر وارث نيز هست ... و اگر بخواهند كه مادران فرزندان شما را شير دهند در صورتى كه به مادر حقوقى متعارف بدهيد جائز است و از خدا بترسيد ...». (بقره، آیه 233)

•  «اگر (زنان مطلّقه) باردار باشند، تا وقت وضع حمل نفقه دهيد، اگر بخواهد فرزند شما را شير دهند، اجرت‏شان را با قرار متعارف بين خود بپردازيد و اگر با هم سخت‏گيرى مى‏كنيد، ديگرى را براى شير دادن انتخاب كنيد، تا مرد دارا به وسعت و فراوانى نفقه زن شيرده را بدهد، و آن كه تنگ دست است از آنچه خدا به او داده انفاق كند...». (طلاق، آيه 6)

11. همبسترى هر چهار شب:

• «امام صادق (ع) در اين باره فرمودند: «اگر مرد چند همسر داشته باشد كه با آنان آميزش نكند پس هر يك از آنان زنا كند، گناهش بر عهده شوهر است». (حرّ عاملى، وسائل الشيعه، حديث 25247)
• همچنين صفوان بن يحيى از امام صادق (ع) سوال مى‏كند: «مردى زن جوانى دارد كه چند ماه و گاهى يك سال با او آميزش نمى‏كند، و البتّه قصد ضرر رساندن به او را ندارد، مصيبت زده است. آيا گناهى مى‏كند؟ حضرت فرمودند: اگر چهار ماه بانو را ترك كند، بعد از آن گناه كرده است». (حرّ عاملى، وسائل الشيعه، ح 25246)

12. عدالت در زن داری: 

• «فَانْ خِفْتُمْ الّا تَعْدِلوا فَواحِدَةً»؛ پس اگر از بى عدالتى و ستم بر زن ترس داريد پس يك زن اختيار كنيد.