رفتار امام علی (علیه السلام) با ایرانیان (3)
۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۵ 0 اهل بیت علیهم السلامعدالت در دریافت خراج
سخت گیری در دریافت خراج و مالیات از کارهایی است که حاکمان جور انجام می دادند. حاکمان محلّی نیز چون برای اقلیت ها شخصیتی قائل نبودند، سختگیری های شدیدی داشته و به آنها بی احترامی می کردند و گاهی برای دریافت خراج آنها را به بادِ کتک می گرفتند. تعبیرِ "باج و خراج" در فارسی حکایت از برخورد منفی است که خراج دهندگان داشته اند. شیوه ی دریافت خراج از ایرانیان، که توسط امیرالمؤمنین (ع) بنیان نهاده شد، حکایت از آن دارد که ایشان با دیدی انسانی به اقلیت ها می نگریسته و نسبت به دریافت خراج نه تنها سختگیر نبود، بلکه بسیار آسان گیر و خوش برخورد بوده است.
هشدار از خيانت به بيت المال
نامه به زياد بن ابيه زمانى كه در حكومت بصره جانشين عبد اللّه بن عباس بود، و عبد اللّه در آن وقت از جانب حضرت بر بصره و نواحى اهواز و فارس و كرمان حكمران بود:
همانا من، براستى به خدا سوگند مى خورم، اگر به من گزارش كنند كه در اموال عمومى خيانت كردى، كم يا زياد، چنان بر تو سخت گيرم كه كم بهره شده، و در هزينه عيال، در مانده و خوار و سرگردان شوى! با درود (نامه،20)
سخت گيرى در مصرف بيت المال
گزارشى از تو به من دادند كه اگر چنان كرده باشى، خداى خود را به خشم آوردهاى، و امام خويش را نا فرمانى كردهاى، خبر رسيد كه تو غنيمت مسلمانان را كه نيزهها و اسبهايشان گرد آورده و با ريخته شدن خونهايشان به دست آمده، به اعرابى كه خويشاوندان تواند، و تو را برگزيدند، مى بخشى! به خدايى كه دانه را شكافت، و پديده ها را آفريد، اگر اين گزارش درست باشد، در نزد من خوار شده و منزلت تو سبك گرديده است! پس حق پروردگارت را سبك مشمار، و دنياى خود را با نابودى دين آباد نكن، كه زيانكارترين انسانى آگاه باش، حق مسلمانانى كه نزد من يا پيش تو هستند در تقسيم بيت المال مساوى است، همه بايد به نزد من آيند و سهم خود را از من گيرند.(نامه،43)
كار به عدالت كن و از ستم و بيداد بپرهيز كه ستم رعيت را به آوارگى وادارد و بيدادگرى شمشير را در ميان آرد.(حکمت،476)
منبع: پگاه حوزه - شهریور ماه سال 1390 ، شماره 309
