احکام وضو

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ ...
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد چون به [عزم] نماز برخيزيد صورت و دستهايتان را تا آرنج بشوييد و سر و پاهاى خودتان را تا برآمدگى پيشين [هر دو پا] مسح كنيد ....
سوره مائده آیه 6
وضو در لغت به معنای نظافت و پاکیزه کردن است ودر اصلاح ففه عبارت است از:شستن مخصوص که می توان آن را بصورت ترتیبی وارتماسی انجام داد.

وضوی ترتیبی به این صورت است که به قصد قربت و اطاعت از فرمان خدا,ابتدا صورت وسپس دست راست وبعد دست چپ رابشوید.آن گاه بارطوبتی که از شستن دست بر کف دست باقی مانده ,سر را مسح کرده وسپس پای راست و درپایان پای چپ را مسح نمایند.
وضوی ارتماسی عبارت است از فرو بردن صورت و دست ها در آب , به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین. گاهی ممکن است بین ایندو شیوه تلقین شود؛به این معنا که صورت را ارتماسی ودست ها را ترتیبی بشوید.این شکل از وضو نیز صحیح است.

وضو دارای دو فایده روشن است: بهداشتی ومعنوی.از نظر بهداشتی شستن صورت ودست ها آن هم پنج یا سه بار در شبانه روز اثر قابل ملاحظه ای در نظافت بدن دارد مسح سر و پاها که شرط آن رسیدن  آب به موها یا پوست سر است سبب می شود این اعضا را نیز پاکیزه بداریم.ضمن اینکه تماس آب به پوست بدن ، اثر خاصی در تعادل اعصاب دارد. از نظر معنوی وضو چون با قصد قربت و برای رضای خدا انجام می گیرد ، اثر تربیتی و اخلاقی  دارد ؛ زیرا مفهوم باطنی وضو این است:«از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام بر می دارم».

شرایط وضو

1.آب وضو پاک باشد.
2.آب وضو مطلق باشد (مضاف نباشد)
3.آب وضو مباح باشد(غصبی نباشد)
4.ظرف آب وضو مباح باشد.
5.ظرف آب وضو طلا ونقره نباشد.
6.اعضای وضو پاک باشد.
7.برای وضو گرفتن وقت باشد.
8.به قصد قربت باشد.
9.ترتیب را رعایت کند.
10.وضو پی در پی باشد.
11.در کارهای وضو از دیگری کمک نگیریم.
12.استعمال آب برای او مانعی نداشته باشد.
13.مانعی از رسیدن آب بر اعضای وضو نباشد.

وضو در چه مواردی واجب است؟

1.نمازهای واجب (غیر از نماز میت)
2.طواف واجب کعبه
3.سجده وتشهد فراموش شده
4.تماس بدن با نوشته قرآن واسم خداوند
5.نذر یا عهد ویا قسم خورده باشند که وضو بگیرد.

منظور از یک بار شستن در وضو چیست؟

آیات عظام امام، بهجت،تبریزی،فاضل ومکارم:منظور از یکبار شستن آن است که تمام عضو را بشوید خواه با یک مشت آب باشد یا چندین مشت.پس وقتی عضو به طور کامل شسته شد ،یک مرتبه محسوب میشود.
آیات عظام خامنه ای ،سیستانی،صافی،نوری ووحید: ملاک برای تعیین یک بار شستن قصد انسان است ؛ پس اگر به قصد شستن مرتبه اول مثلا ده مرتبه آب بریزد،اشکال ندارد وهمه آنها شستن اول محسوب می شود.

آیا شستن  دست ها از آرنج تا مچ کافی است؛در صورتی که دستها را قبلا شسته باشیم؟

همه مراجع: خیر،باید یعد از شستن صورت،در هنگامی که دست راست وچپ را می شوییم،تمام دست شسته شود و اگر تنها تا مچ را بشوییم،وضویمان باطل است.

هنگام وضو چند مرتبه دست می کشیم تا اطمینان پیدا کنیم که آب رسیده است؛آیا چنین عملی اشکال دارد؟

همه مراجع:چنانچه به حد وسواس نرسد،اشکال ندارد.

در وضو شستن صورت ودست ها تا چند مرتبه جایز است؟

آیات عظام امام،خامنه ای،فاضل ونوری: برای مرتبه اول واجب و مرتبه دوم جایز ومرتبه سوم وبیشتر از آن حرام است.
آیات عظام بهجت،سیستانی،صافی ووحید:برای مرتبه اول  واجب و مرتبه دوم مستحب ومرتبه سوم وبیشتر از آن حرام است.
آیة الله تبریزی:برای مرتبه اول واجب ومرتبه دوم بنا بر نظر مشهور مستحب است؛ولی احتیاط واجب در دست چپ ترک مرتبه دوم است و برای مرتبه سوم وبیشتر حرام است.

همه مراجع:شستن سه مرتبه صورت ودست راست،به قصد وضو حرام است؛ولی وضو را باطل نمی کند واگر دست چپ را سه مرتبه بشوید،مسح او اشکال پیدا کرده و وضو را با طل می سازد.
همه مراجع :یرای مسح سر باید بیخ موها را مسح کند ویا فرق سر را باز کرده،پوست سر را مسح نماید.

اگر بعد از وضو،در اعضا مانعی ببینیم، چه کنیم؟

همه مراجع (به جز سیستانی،مکارم و وحید):اگر ندانید موقع وضو بوده یا بعد پیدا شده، وضو یتان صحیح است؛ولی اگر در وقت وضو،به مانع توجه نداشته اید،بنابر احتیاط واجب، دوباره وضو بگیرید.
آیات عظام مکارم و وحید: اگر ندانید موقع وضو بوده یا بعد پیدا شده، وضویتان صحیح است؛ولی اگر در هنگام وضو به آن توجه نداشته اید، باید دوباره وضو بگیرید.
آیة الله سیستانی: اگر ندانید موقع وضو بوده یا بعد پیدا شده،وضویتان صحیح است؛ولی اگر در وقت وضو، به مانع توجه نداشته اید،بنابر احتیاط مستحب،دوباره وضو بگیرید.

مداد چشم و ریمل، در هنگام وضو چه حکمی دارد؟

همه مراجع:برای وضو، ریمل و مدادبیرون چشم اگر جرم داشته باشد باید برطرف شود؛ ولی مقداری که داخل چشم است، بر طرف کردن آن لازم نیست.
تبصره. بعد از بر طرف کردن جرم مواد آرایشی،باقی ماندن رنگ آن مانع وضو نیست.

آیا مالیدن کرم به دست وصورت مانع وضو می شود؟

همه مراجع:اگر به حدی باشد که مانع رسیدن آب به پوست نباشد، اشکال ندارد.

مسح سر برموهای روغن زده شده چگونه است؟

همه مراجع: اگر روغن به قدری زیاد نباشد که مانع از رسیدن آب وضو در حال مسح، به پوست یا بیخ موهای جلوی سر یا موها باشد اشکال ندارد.

آیا رنگ خودکار مانع از صحت وضو است؟

همه مراجع:اگر جرم داشته باشد، مانع است وباید برای وضو،بر طرف شود
آیة الله مکارم می گویید: در مورد جوهر خودکار به این نتیجه رسیده اند که جرم ضعیفی دارد ومانع از رسیدن آب به پوست نیست.

 بستن شیر آب در حال وضو،چه حکمی دارد؟

همه مراجع:اشکال ندارد

اگر کسی شک کند که وضو گرفته یانه باید وضو بگیرد اما اگر کسی شک کند که وضویش باطل شده است یا نه بنا را می گذارد که وضویش باقی است.

تکلیف کسی که بعد از نماز شک می کند که در هنگام نماز وضو داشته یا نه چیست؟

همه مراجع(به جز تبریزی،صافی و وحید):نمازی که خوانده ، صحیح است؛ ولی باید برای نمازهای بعدی ، وضو بگیبرد.
آیات عظام تبریزی،صافی و وحید:چنانچه احتمال می دهد،چنانچه احتمال می دهد، پیش از نماز به گرفتن وضو توجه داشته، نمازی که خوانده صحیح است؛ولی باید برای نمازهای بعدی، وضو بگیرد.

آیا قبل از اذان می توان برای نماز وضو گرفت؟

همه مراجع:اگر قصد داشتن طهارت (ن برای وضو نماز) وضو بگیرد،می توان با آن نماز بخواند.

برای وضو خشک بودن اعضای بدن لازم نیست به جز جای مسح که باید خشک باشد.

شحصی که دست راست او شکسته و داخل گچ چگونه باید وضو بگیرد؟

آیات عظام امام،خامنه ای،سیستانی،صافی،فاضل ونوری:باید وضوی جبیره ای بگیرد.

آیة الله بهجت:باید وضوی جبیره ای بگیرد و بنابر احتیاط واجب،تیمم هم کند.
آیات عظام تبریزی،مکارم و وحید:بنابر احتیاط واجب،باید هم وضوی جبیره ای بگیرد وهم تیمم کند.

وضوی جبیره ای ابتدا صورت را با دست چپ یا با گرفتن زیر شیر ویا فرو بردن در آب بشوید وسپس دست راست را با دست مرطوب بر روی آن باند یا گچ بکشد بعد دست چپ را مانند ورت بشوید.آن گاه با رطوبت آن سر و روی پا را مسح کند.
 

منبع:

رساله دانشجویی، سید مجتبی حسینی