چهل حدیث سیره مهدوی علیه السلام

بخش اول: امام مهـدى عليه ‏السلام و خصوصيات شخصى او

1. پناهنده‏ ترين و آگاه ترين

قالَ عَلِىٌ عليه السلام فى صِفَةِ الْمَهدّى:

اَوْسَعُكُمْ كَهْفا وَ اَكْثَرُكُمْ عِلْما وَ اَوْصَلُكُمْ رَحِما ... شَوْقا اِلى رُؤْيَتِهِ.

[بحارالانوار، ج 51، ص 115، روايت 24.]

اميرمؤمنان عليه السلام درباره صفات مهدى عليه السلام فرمود: پناه دهى او از همه شما گسترده تر و دانشش از همه شما بيشتر و رسيدگى به خويشانش از همه شما فزونتر است ... چقدر مشتاق ديدن اويم!

2. حضـور ناشنـاس

قالَ الصّـادِق عليه السلام:

فَما تُنْكِرُ هذِهِ الأُمَّـةُ اَنْ يَفْعَلَ اللّهُ جَلَّ وَ عَزَّ بِحُجَّتِهِ كَما فَعَلَ بِيُوسُفَ اَنْ يَمْشىَ فىاَسْواقِهِمْ وَيَطَأَ بُسُطَهُمْ حَتّى يَأْذَنَ اللّهُ فىذلِكَ لَهُ.

[الكافى، ج 1، كتاب الحجة، ص 134، روايت 885.]

امام ششم عليه السلام فرمود: چگونه اين ا مت انكار مى كنند كه خداوند با حجت خويش آنگونه رفتار نمايد كه با حضرت يوسف رفتار نمود (امام زمان عليه السلام بصورت ناشناس) در بازارهايشان حركت نمايد و پاى بر فرشهايشان بگذارد تا اينكه خدا در اين باره به او اجازه (ظهور) بدهد.

حضرت مهدى عليه السلام گر چه از چشمها پنهان است، ولى نه به آن معنى كه در غارها و بيابان ها و دور از آبادى زندگى كند، بلكه در ميان مردم است، ولى او را نمى شناسند و به قدرت الهى از ديده ها پنهان است.

3. حضور در مراسم حج

قالَ الصّـادِق عليه السلام:

يَفْـقُدِ النّـاسُ اِمامَـهُمْ فَيَشْهَدُ الْمَوْسِمَ فَيراهُمْ وَ لا يَرَوْنَهُ.

[وسائل الشيعة، ج 8، ص 96، روايت 9.]

امام صادق عليه السلام فرمود: مردم امام خويش را نيابند (امامشان غايب از نظرها باشد) پس امام هنگام حج در مراسم حج حضور يابد و ايشان را ببيند، ولى آنان وى را نبينند.

اينكه زائران خانه خدا در موسم حج و در منا و عرفات، در پى ديدار سيماى آن خورشيد پنهانند، ريشه در اينگونه روايات دارد. خصوصا در عرفات كه در يك نيمروز، از ظهر تا غروب، همه حاجيان در آن صحرا بايد وقوف داشته باشند و آن حضرت نيز اگر به حج آمده باشد، قطعا در عرفات است و همراه حاجيان وقوف در آن صحرا خواهد داشت.

4. نماز جماعت در بيت المقدس

قالَ عَلىّ عليه السلام:

وَيَدْخُلُ الْمَهْدِىُّ عليه السلام بَيْتَ الْمُقَدَّسِ وَ يُصَلّى بِالنّاسِ اِماما ... فَيَتَقَدَّمُ الْمَهْدِىُّ عليه السلام فَيُصَلّى بِالنّاسِ ويُصَلّى عيسى خَلْفَهُ وَ يُبايِعُهُ.

[الامام المهدى، ص 557.]

امام على عليه السلام فرمود: مهدى عليه السلام وارد بيت المقدس شود و به امامت او مردم نماز مى گزارند ... مهدى عليه السلام جلو رفته و مردم و نيز عيسى عليه السلام پشت سر او نماز گزارند و عيسى با وى بيعت نمايد.

5. سيره علوى و مهدوى

قالَ الصّـادِق عليه السلام:

اِنَّ قائِمَنا اِذا قامَ لَبِسَ لِباسَ عَلىٍّ عليه السلام وَ سـارَ بِسيـرَتِهِ.

[وسائل الشيعة، ج 3، ص 348، روايت 7.]

امام صادق عليه السلام فرمود: همانا چون قائم ما قيام كند، لباس على عليه السلام را بپوشد و بر اساس شيوه و سيره او رفتار نمايد.

امامان ما، وقتى در رأس حكومت باشند، تكليف ديگرى دارند و ساده زيستى و مراعات سطح مردم عادى يكى از روشهاى آنان است.

6. الگوى زهد و جهاد

قالَ الصّـادِق عليه السلام:

وَ ما تَسْتَعْجِلُونَ بِخُرُوجِ الْقائِمِ؟ فَوَاللّهِ ما لِباسُهُ اِلاَّ الْغَليظَ وَلاطَعامُهُ اِلاَّ الْجَشِبَ وَما هُوَ اِلاّالسَّيْفُ وَ الْمَوْتُ تَحْتَ ظِلِّ السَّيْفِ.

[بحارالانوار، ج 52، ص 354.]

امام ششم عليه السلام فرمود: چرا درباره قيام قائم شتاب مى كنيد؟ به خدا سوگند! لباسش جز لباسى ضخيم و خوراكش جز غذايى ناگوار نيست. قيام او جز شمشير و مرگ در سايه شمشير نيست.

تصوّر برخى آن است كه ظهور امام زمان و حكومت جهانى و عدالت گستر او بدون هيچ زحمت و دردسر، همراه با ناز و نعمت براى منتظران خواهد بود، در صورتى كه در مقدّمه حكومت او، جهاد و جانفشانى و تحمّل سختى هاى مبارزه و در ايّام دولتش، ساده زيستى و پرهيز از تجمّل و اسراف و راحت طلبى خواهد بود و اين شيوه، براى عافيت طلبان و مرفّهين بى درد، ناخوشايند است.

7. دسـتى مبـارك

قالَ اَميرُالْمُؤمنينَ عليه السلام:

... وَضَـعَ يَدَهُ عَلى رُؤُوسِ الْعِـبادِ فَلايَبْقى مُؤْمِنٌ اِلاّ صارَ قَلْبُهُ اَشَدَّ مِنْ زُبُرِ الْحَديدِ وَ اَعْـطاهُ اللّهُ قُـوَّةَ اَرْبَـعينَ رَجُلاً.

[كمال الدين، ص 653.]

امام على عليه السلام فرمود: (مهدى) دست بر سر بندگان (خداوند) گذارد، پس هيچ مؤمنى باقى نمى ماند جز آنكه قلبش محكمتر از پاره هاى آهن گردد و خداوند به او نيروى چهل مرد را عنايت فرمايد.

8. مقرّ حكومت مهدى عليه‏ السلام

قالَ الصّـادق عليه السلام:

دارُ مُلْكِهِ الْكُوفَةُ وَ مَجْلِسُ الْحُكْمِ جامِعُها وَبَيْتُ مالِهِ وَ مَقْسَمُ غَنائِمِ الْمُسْلِمينَ مَسْجِدُ السَّهْلَةِ وَ مَوْضِعُ خَلَواتِهِ الزَّكَواتُ الْبِيضُ مِنَ الْغَرِيَّيْنِ.

[نوائب الدهور، ج 3، ص 125.]

يكى از اصحاب امام صادق عليه السلام از آن حضرت پرسيد: خـانه و قرارگاه مهـدى عليه السلام كجاست؟ آن حضرت فرمود: محل حكومت او كوفه خواهد بود و جايگاه قضاوت و حكمرانيش مسجد جامع كوفه. بيت المال و محل تقسيم غنيمتها مسجد سهله، و جايگاه استراحت و خلوتگه او در مكان ريگهاى سفيد نجف خواهد بود.

در احاديث ديگر نيز، شباهت حكومت او به حكومت امير المؤمنين عليه السلام مطرح است. آن حضرت نيز كوفه را مقرّ حكومت و عدل گسترى خويش قرار داده بود. محلّ ريگهاى سفيد نجف، جايگاه دفن و مرقد آن حضرت است كه خلوتگاه امام زمان عليه السلام خواهد بود.

9. آگاهى غيبى

قالَ الصّـادقُ عليه السلام:

اِنَّهُ يُخْبِرُ كُلَّ قَوْمٍ بِما اسْتَبْطَنُوهُ وَ يَعْرِفُ وَلِيَّهُ مِنْ عَدُوَّهِ بِالتَّوَسُّمِ.

[صراط المستقيم، ج 2، ص 254.]

امام صادق عليه السلام فرمود: او (مهـدى) از آنچـه گروهها پنهان نمـوده اند خبر مى دهـد و دوست خود را از دشمنش به فراست باز مى شـناسد.

اين علم و آگاهى، براى كسى كه حجت مطلقه خدا و جانشين او در زمين است، طبيعى و از نيازهاى وى در حكومت واحد جهانى است.

10. تــلاش

قـالَ الرِّضـا عليه السلام:

لَوْ قَدْ خَرَجَ قائِمُنا لَمْ يَكُنْ اِلاّ الْعَلَقَ وَالْعَرَقَ، اَلْقَوْمُ عَلَى السُّرُوجِ وَ ما لِباسُ الْقائِمِ اِلاّالْغَليظَ وَ ما طَعَامُهُ اِلاّ الْجَشِبَ.

[بحارالانوار، ج 52، ص 359.]

امـام رضـا عليه السلام فرمـود: چون قائم ما قيام كند، چيزى جز مرگ و عرق نخواهد بود. افراد هماره بر پشت اسبها (در نبرد) خواهند بود. لباس قائم لباسى خشن و غذايش طعامى ناگوار و بد مزه خواهد بود.

منتظران دولت مهدى عليه السلام، به تعبير روايات، «مُمَهِّدين»اند، يعنى «آماده سازان»، نه «آماده خواهان»! اينگونه منتظران واقعى در دوران ظهور حضرتش نيز، تلاش شبانه روزى و پيگير خواهند داشت، تا اهداف آن موعود را محقّق سازند و در شيوه زندگى شخصى هم از امام خود الگو مى گيرند كه ساده زيستى در غذا و لباس، يكى از سيره هاى اوست.

بخش دوم: امام مهـدى عليه ‏السلام و شيوه ‏هاى حكومتى

11. مظهر سنّت هاى انبيا

قالَ الحُسَينُ عليه السلام:

فى القائِمِ مِنّا سُنَنٌ مِنَ الاَْنْبِياءِ ... فَاَمّا مِنْ نُوحٍ فَطُولُ الْعُمْرِ وَ أَمّا مِنْ اِبْراهيمَ فَخِفاءُ الْوِلادَةِ وَ اعْتِزالُ النّاسِ وَ اَمّا مِنْ مُوسى فَالْخَوفُ وَ الْغيبَةُ وَ أَمّا مِن عيسى فَاخْتِلافُ النّاسِ فيهِ وَ أَمّا مِنْ اَيُّوبَ فَالْفَرَجُ بَعْدَ الْبَلْوى وَ أَمّا مِنْ مُحَمَّدٍ فَالْخُرُوجُ بِالسَّيْفِ.

[كشف الغمة، ج 3، ص 329.]

امام حسين عليه السلام فرمود: در قائم ما سنّتها و ويژگي هايى از پيامبران وجود دارد: از نوح عليه السلام عمر طولانى، از ابراهيم عليه السلام مخفى بودن ولادت و دورى گزينى از مردم، از موسى عليه السلام ترس و غيبت، از عيسى عليه السلام اختلاف مردم درباره او، از ايوب عليه السلام گشايش پس از گرفتاريها، و از محمّد عليه السلام قيام با شمشير.

وقتى وجود او عصاره همه حجت هاى الهى در طول تاريخ باشد، اين شباهت به پيامبران بزرگ نيز بخشى از آن است و اهداف پيامبران را تعقيب خواهد كرد.

12. اعزام نمايندگان

قـالَ الباقرُ عليه السلام:

ثُمَّ يَرْجِعُ اِلَى الْكُوفَةِ فَيَبْعَثُ الثَلاثَ مِأئةَ وَالْبِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلاً اِلَى الاْفاقِ كُلِّها فَيَمْسَحُ بَيْنَ اَكْتافِهِمْ وَعَلى صُدُورِهِمْ فَلايَتَعايُونَ فى قَضاءٍ.

[الامام المهدى، ص 543.]

امام باقر عليه السلام فرمود: سپس (مهدى) به شهر كوفه بر مى گردد و سيصد و ده نفر و اندى را به تمامى اطراف مى فرستد و دستى بر بين شانه ها و سينه هاى آنان مى كشد، پس در هيچ قضاوتى در نمى مانند.

تعداد ۳۱۳ نفر ياران او كه در روايات آمده است، فرماندهان و كارگزاران اصلى و عمده حكومت اويند كه در اطراف جهان از طرف او به اداره امور مى پردازند و به بركت عنايت خاصّ و ولايى آن حضرت، توانمندى بالايى خواهند داشت و در هيچ كارى و قضاوتى ناتوان نمى شوند.

13. برخـورد با كارگزاران

قـالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله:

عَلامَةُ الْمَهدِىّ اَنْ يَكُونَ شَديدا عَلَى الْعُمّالِ جَـوادا بِالْمالِ رَحيما بِالْمَساكينَ.

[موسوعة احاديث الامام المهدى، ص 246، ج 1، روايت 152.]

پيامبر گرامى اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: از نشانه هاى مهدى است: سختگيرى در برخورد با كارگزاران بخشندگى مال مهربانى و رحمت با تهيدستان.

وقتى حكومت آن حضرت، بر پايه حق و عدل باشد، ديگر مجالى براى سوء استفاده و سهل انگارى و تخلّف نخواهد بود. وى نسبت به مأموران حكومتى خويش، سختگير خواهد بود تا در انجام وظايف، كوتاهى نكنند و نسبت به محرومان، بخشنده و مهربان خواهد بود، تا لذّت زيستن در سايه دولت مهدوى و برخوردار از عدل و رأفت اسلامى را با همه وجود، لمس كنند.

14. عـزل كارگزاران ناسالم

قـالَ عَلىٌ عليه السلام:

لَيَنْزِعَنَّ عَنْكُم قُضاةَ السُّوءِ ... وَ لَيَعْزِلَنَّ عَـنْكُمْ اُمَـراءَ الْجَوْرِ وَلَيُطَهِّرَنَّ الاَْرْضَ مِنْ كُلِّ غاشٍ وَلَيَعْـمَلَنَّ بِالْعَـدْلِ.

[بحارالانوار، ج 51، ص 120، حديث 23.]

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: براستى او (مهدى) قاضيان زشت كردار را بركنار مى كند و حكمرانان ستمگر را بر مى دارد و زمين را از هر ستمگرى پاكيزه مى كند و خود به عدالت رفتار مى نمايد.

معيار در حكومت او و عزل و نصب ها، «حق و عدل» است. از اين رو دولتمردان او همه صالح و پرتوان و متعهّد خواهند بود و هر كه با شيوه الهى او منطق و هماهنگ نباشد، كنار گذاشته خواهد شد و با كسى بر سر معيارها و ارزش ها مصالحه نخواهد شد.

15. هشت ماه سلاح بدوشى

قـالَ الحُسينُ عليه السلام:

صاحِبُ الاَْمْرِ يَضَعُ سَيْفَهُ عَلى عاتِقِهِ ثَـمانيَةَ اَشـْهُرٍ.

[كمال الدين، ص 318، روايت 5.]

امام حسين عليه السلام فرمود: صاحب الامر شمشيرش را به مدت هشت ماه بر شانه خويش مى گذارد (و به نبردى پيوسته مى پردازد).

طبق اين حديث، مدّت نبردهاى او تا استقرار كامل حكومت، هشت ماه است. در احاديثى مدّت متفاوتى با اين مدّت هم نقل شده است.

16. شيوه نبرد با دشمنان

قالَ الصّـادقُ عليه السلام:

فَيُقْبِلُ عَلىَ الطّائِفَةِ الْمُنْحَرِفَةِ فَيَعِظُهُمْ وَيَدْعُوهُمْ ثَلاثَةَ اَيّامٍ فَلا يَزْدادُونَ اِلاّ طُغْيانا وَكُفْرا فَيَأْمُرُ بِقَتْلِهِمْ فَيُقْتَلُونَ جَميعا.

[نوائب الدهور، ج 3، ص 142.]

امام صادق عليه السلام فرمود: پس (مهدى) روى به گروه منحرفان نمايد و سه روز آنان را موعظه و دعوت كند و چون آنان بر طغيان و كفرشان بيفزايند، فرمان به كشتار آنان مى دهد و همگى را مى كشند.

دولت مهدوى كه چشم به راه آنيم، دولت حق و منطق و كمال براى بشريت است. با مخالفان ابتدا بحث و اتمام حجّت مى شود و اگر بر گردن كشى و طغيان خود ادامه دهند، به عنوان سدّ راه عدالت جهانى از سر راه برداشته خواهند شد. او جهان را از وجود طاغوت هاى ظالم پاك خواهد ساخت.

17. شـدت و خشـونت

قـالَ البـاقِرُ عليه السلام:

إِنَّ رَسُولَ اللّهِ صلي الله عليه و آله سارَ فى اُمَّتِهِ بِالْلّينِ، كانَ يَتَأَلَّفُ النّاسَ، وَالْقائِمُ عليه السلام يَسيرُ بِالْقَتْلِ، بِذلِكَ اُمِرَ فى الْكِتابِ الَّذى مَعَهُ اَنْ يَسيرَ بِالْقَتْلِ وَلايَسْتَتِبَ اَحَدا، وَيْلٌ لِمَنْ ناواهُ.

[الغيبة، نعمانى، ص 153.]

امام باقر عليه السلام فرمود: همانا رسول خدا صلي الله عليه و آله با امت خويش به نرمى و محبت رفتار مى نمود، ولى امام مهدى عليه السلام با كشتن با آنان برخورد كند. اين فرمانى است كه در نوشته اى كه همراه اوست به او دستور داده اند تا با اين شيوه رفتار كند و كسى را به توبه فرا نخواند. واى بر آنكه با او دشمنى ورزد!

برپايى حكومت حقّه مهدوى، پس از اتمام حجّت ها و روشنگرى هاست. از اين رو با دشمنان و مخالفان كه سر سازش با آن پيشواى آسمانى ندارند و به حق گردن نمى نهند و مانع برخوردارى جهانيان از عدالتند، به سختى برخورد خواهد شد.

18. انتـقام از بنى امـيّه

قـالَ البـاقِرُ عليه السلام:

فى قَوْلِهِ تَعالى «وَلِمَنْ اِنْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ [ـ سوره شورى، آيه 41.]»: ذلِكَ الْقائِمُ عليه السلام اِذا قامَ اِنْتَصَرَ مِنْ بَنى اُمَيَّةَ وَ مِنَ الْمُكَذِّبينَ وَ مِنَ النُّصّابِ.

[تفسير برهان، ج 1، ص 212.]

امام باقر عليه السلام درباره اين آيه شريفه (و براى آن كس كه انتقام كشد پس از ستمى كه بر او رفته است) فرمود: منظور از اين آيه، قائم آل محمد عليه السلام است، چون او قيام كند از بنى اميّه و تكذيب كنندگان و دشمنان انتقام بگيرد.

از صفات و القاب آن حضرت، «منتقم» است. دستِ انتقام الهى از آستين دولت مهدوى بيرون مى آيد و در راه احيا و اعاده حق مظلومان جهان، از همه ستمگران و حقكُشان، انتقام سختى گرفته خواهد شد. «بنى اميّه»، سمبل غصب و جور و ظلم به اهل بيت و پيروان حق است.

19. خشونت ى‏بسيار و شايسته

فى حَديثِ الْمِعْراجِ قالَ اللّهُ تَعالى بَعْدَ ذِكْرِ مَقْتَلِ الْحُسَينِ عليه السلام:

ثُمَّ اُخْرِجُ مِنْ صُلْبِهِ ذَكَرا اَنْتَصِرُ لَهُ بِهِ ... يَمْلاَ? الاَْرْضَ بِالْعَدْلِ وَ يُطَبِّقُها بِالْقِسْطِ يَسيرُ مَعَهُ الرُّعْبُ يَقْتُلُ حَتّى يُشَكَّ فيهِ.

[كامل الزيارات، ص 332.]

در حديث معراج، خداوند پس از بازگويى شهادت امام حسين عليه السلام براى پيامبر فرمود: سپس از نسل او مردى را برانگيزم كه انتقام او را بگيرد ... زمين را لبريز از عدالت و سرشار از قسط نمايد، ترس و بيم همراه او به پيش تازد، آن قدر بكشد كه درباره او به شك و ترديد بيفتند.

رعب و وحشتى كه از آن موعود عدالت گستر در دل طغيانگران و ظالمان پيش خواهد، عجيب است. او آن قدر از ستمگران مى كشد كه برخى در او شك مى كنند و او را خشونت طلب مى پندارند!

20. اقدامات اصلاحى

قـالَ البـاقِرُ عليه السلام:

اِذا قامَ الْقائِمُ عليه السلام يُوَسِّـعُ الطَّريقَ الْأَعْظَمَ ... وَ يَهْدِمُ كُلَّ مَسْجِدٍ عَلَى الطَّريقِ وَ يَسُدُّ كُلَّ كُوَّةٍ اِلَى الطَّريقِ وَ كُلَّ جَناحٍ وَ كَنيفٍ وَ ميزابٍ اِلَى الطَّريقِ.

[الغيبة، شيخ طوسى، ص 475.]

امام باقر عليه السلام فرمود: چون قائم عليه السلام قيام كند، راههاى اصلى را توسعه مى دهد و هر مسجدى را كه مانع راه باشد ويران مى سازد و هر پنجره را كه به سوى راههاى عمومى گشوده باشد و نيز هر گونه ايوان و آبريزگاه و ناودانى را كه به طرف راههاى عمومى باشد مى بندد.

رفاه و آسايش مردم، از هدفهاى دولت مهدوى است. خراب كردن مساجدى كه راه مردم را تنگ كرده، يا پنجره ها و آبريزگاههاى رو به معابر عمومى، در واقع حمايت از حقوق جامعه و از ميان بردن مزاحم هاست.

21. پذيرش اموال پاك

قالَ الْمَهدىُّ عليه السلام:

وَ أَمّا اَمْوالُكُمْ فَما نَقْبَلُها اِلاّ لِتُطَهَّرُوا فَمَنْ شاءَ فَلْيَصِلْ وَ مَنْ شاءَ فَلْيَقْـطَعْ ... وَما وَصَلْتَنا بِهِ فَلاقَبُولَ عِنْدَنا اِلاّ لِما طابَ وَ طَهُرَ.

[الغيبة، شيخ طوسى، 290.]

امام مهدى عليه السلام فرمود: اما اموال شما را نمى پذيريم مگر از آن روى كه شما پاك شويد. پس هر كه خواهد بما بپردازد و آنكه خواهد دست باز دارد ... و آنچه به ما بپردازى، جز آنچه پاك و پاكيزه باشد نزد ما پذيرفته نيست.

آنان كه حقوق واجب شرعى را به امام معصوم عليه السلام مى دهند، منّتى ندارند، بلكه حق منّت و لطف، از آنِ ولىّ خداست، كه با پذيرفتن اموال و خمس مردم، مال آنان را پاك و حلال مى سازد و اموالى را مى پذيرد كه پاك و از راه مشروع و حلال به دست آمده باشد.

بخش سوم: امام مهـدى عليه ‏السلام و اصـلاحات اعتـقادى

22. اسلام جديد

قـالَ البـاقِرُ عليه السلام:

[فى صِفَةِ المَهْدى] يَهْدِمُ ما كانَ قَبْلَهُ كَما هَدَمَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله اَمْرَ الْجاهِليَّةِ وَ يَسْتَأْنِفُ الاِسْلامَ جَديدا.

[الغيبة، نعمانى، ص 152.]

امام باقر عليه السلام فرمود: او (مهدى) آنچه را پيش از او بوده است در هم ريزد؛ آنگونه كه رسول خدا صلي الله عليه و آله امور جاهليت را در هم ريخت. مهدى عليه السلام اسلام را به گونه اى تازه و جديد مى آغازد.

23. انديشه ‏ها در پرتو هدايت و قرآن

قـالَ عَلىٌّ عليه السلام:

يَعْطِفُ الْهَوى عَلى الهُدى اِذا عَطَفُوا الهُدى عَلَى الهوى وَ يَعْطِفُ الرَّأْىَ عَلَى الْقُرآنِ اِذا عَطَفُوا الْقُرْانَ عَلَى الرَّأْىِ.

[نهج البلاغه، خطبه 138.]

على عليه السلام فرمود: هنگامى كه مردم هدايت را تحت الشعاع هواى نفس خود قرار دهند (مهدى) خواسته هاى نفسانى را تحت الشعاع هدايت قرار مى دهد و هنگامى كه مردم قرآن را بر اساس رأى و خواسته هاى خود تفسير كنند (مهدى) آراء و نظريات را پيرو قرآن قرار مى دهد.

دورى مردم از راه روشن امامان، تبعيّت از هواى نفس است و اگر خواسته ها بر مدار «هدايت» باشد، نه هدايت تابعِ «هواى نفس»، رويكرد بشريت به خط اهل بيت و راه حق خواهد بود. در عصر امام زمان، «قرآن» محور انديشه ها و عمل هاست.

24. دانش گسترى

قـالَ الصّـادقُ عليه السلام:

اَلْعِلْمُ سَبْعَةٌ و عِشْرُونَ جُزْءا فَجَميعُ ماجائَتْ بِهِ الرُّسُلُ جُزْءانِ فَلَمْ يَعْرِفِ النّاسُ حَتّى الْيَوْمَ غَيْرَ الْجُزْئَينِ فَاِذا قامَ الْقائِمُ اَخْرَجَ الْخَمْسَةَ وَ الْعِشْرينَ جُزْءً فَبَثَّها فى النّاسِ.

[موسوعة احاديث المهدى عليه السلام، ج 4، ص 53.]

امام صادق عليه السلام فرمود: دانش، بيست و هفت قسمت است. تمامى آنچه پيامبران آورده اند دو قسمت است و مردم تا كنون بيش از دو قسمت را نشناخته اند. چون قائم بپاى خيزد، بيست و پنج قسمت ديگر را بيرون آورد و در ميان مردم بپراكند.

مضمون اين حديث، توسعه فراوان علوم بشرى را به دست حضرت مهدى عليه السلام مى رساند، به نحوى كه نسبت دانش هاى موجود به علومى كه او آشكار مى سازد، دو به بيست و هفت است.

25. اقامه شريعت نبوى

قالَ رَسولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله:

اَلقائِمُ مِنْ وُلْدى ... وَ سُنَّتُهُ سُنَّتى يُقيمُ النّاسَ عَلى مِلَّتى وَشَريعَتى وَيَدْعُوهُمْ اِلى كِتابِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ.

[بحارالانوار، ج 51، ص 73، روايت 19.]

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: قائم از فرزندان من است، شيوه و سنت او سنت من است و مردم را بر اساس دين و شريعت من بر پاى مى دارد و به كتاب خداوند دعوت مى كند.

26. احياگر قرآن و سنّت

قـالَ عَلىٌّ عليه السلام:

فَيُريكُمْ كَيْفَ عَدْلُ السّيرَةِ وَ يُحْيى مَيِّتَ الْكِتابِ وَ السُّنَةِ.

[نهج البلاغه، خطبه 138.]

اميرمؤمنان عليه السلام فرمود: (مهدى) شيوه عدالت را به شما نشان مى دهد و احكام از بين رفته كتاب و سنّت را زنده سازد.

همه ارزش اسلام به عدالتى است كه در سايه حاكميت قرآن و سنت نبوى باشد. آن حضرت، احياگر اين ارزش هاست.

27. تعليم عمومى قرآن

قـالَ الباقِرُ عليه السلام:

اِذا قامَ الْقائِمُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صلي الله عليه و آله ضَرَبَ فَساطيطَ لِمَنْ يُعَـلِّمُ النّاسَ الْقُرْانَ عَلى ما اَنْزَلَ اللّهُ.

[نوائب الدهور، ج 3، ص 409.]

امام باقر عليه السلام فرمود: چون قائم آل محمد صلي الله عليه و آله قیام کند، خيمه هايى برپاى دارد تا افرادى قرآن را آنگونه كه خداى نازل فرموده است به مردم بياموزند.

از برنامه هاى حكومت امام زمان عليه السلام نشر فرهنگ قرآن در سطح گسترده است، چه از نظر خواندن، چه فهميدن، چه عمل كردن. اكنون بسيارى از مفاهيم بلند قرآن ناشناخته است يا به آنها عمل نمى شود. برپا داشتن خيمه هايى براى تعليم قرآن به مردم به گونه اى كه خدا نازل كرده، اشاره به نشر مفاهيم واقعى قرآن، دور از تحريف ها و كج انديشى ها و برداشت هاى نادرست از قرآن است.

بخش چهارم: امام مهـدى عليه ‏السلام و اصـلاحات اقتصادى

28. فقر زدايى عمومى

قـالَ البـاقرُ عليه السلام:

اِذا ظَهَرَ الْقائِمُ سَوّى بَيْنَ النّاسِ حَتّى لا تُرى مُحْتاجا اِلى الزَّكاةِ.

[بحارالانوار ج 52، ص 390، روايت 212.]

امام باقر عليه السلام فرمود: چون قائم عليه السلام ظهور كند آنگونه بين مردم به مساوات رفتار نمايد كه نيازمند به دريافت زكات ديده نشود.

وجود اين همه فقر و محروميت در جهان و كشورهاى اسلامى، نتيجه تبعيض هاى ظالمانه و نبودن عدالت اجتماعى است. ثروت هاى عادلانه تقسيم نمى شود. از اين رو عده اى در رفاه كامل و داراى اموال فراوانند، عده اى هم در فقر، دست و پا مى زنند. اگر ثروت ها عادلانه تقسيم شود، آنگونه كه در دولت مهدوى خواهد شد، از نيازمندان رفع محروميت مى شود، به نحوى كه فقيرى يافت نمى شود تا به او زكات بدهند.

29. سازندگى گسترده

قـالَ الباقِرُ عليه السلام:

اَلْقائِمُ مِنّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَيَّدٌ بِالْنَّصْرِ ... يَبْلُغُ سُلْطانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرِبَ ... فَلا يَبْقى عَلى وَجْهِ الاَْرْضِ خَرابٌ اِلاّ عُمِّرَ.

[منهاج البراعة، ج 8، ص 353.]

امام پنجم عليه السلام فرمود: قائم ما به وسيله بيم، يارى شود و با پيروزى تأييد گردد. حكومت او مشرق و مغرب را فرا گيرد. پس در تمامى روى زمين خرابى باقى نمى ماند مگر آنكه آباد شود.

عمران و آبادى در سطح جهانى، از ويژگى هاى عصر ظهور است كه در سايه حكومت آن حضرت پديد مى آيد. ثروت ها و امكانات، صرف آبادى زمين و شهرها و روستاها مى شود و اين عمران در همه دنيا كه قلمرو حكومت اوست، مشهود خواهد بود.

30. پرداخت وامها و آزادى بردگان

قالَ اَميرُالمُؤمِنينَ عليه السلام فى تَوصيفِ المَهدى عليه السلام:

فَلا يَتْرُكُ عَبْدا مُسْلِما اِلاَّ اشْتَراهُ وَ اَعْتَقَهُ وَلاغارِما اِلاّ قَضى دَيْنَهُ وَ لا مَظْلِمَةَ لاَِحَدٍ مِنَ النّاسِ اِلاّ رَدَّها وَ لا يُقْتَلُ قَتيلٌ اِلاّ قَضى عَنْهُ دَيْنَهُ وَ اَلْحَقَ عِيالَهُ فىالْعَطاءِ.

[الامام المهدى، ص 631.]

اميرمؤمنان عليه السلام در توصيف امام مهدى عليه السلامفرمود: هيچ برده مسلمانى باقى نمى ماند مگر آنكه مهدى عليه السلام او را خريده و آزاد مى سازد و بدهكارى نيست مگر آنكه وام او را بپردازد. ستمى بر كسى نمى رود مگر آنكه داد او را بستاند. كسى كشته نمى شود مگر اينكه قرض او ادا مى كند و خانواده اش را تحت پوشش كمكهاى خويش قرار مى دهد.

31. استخراج گنجها و تقسيم مالها

قالَ النَّبىُّ صلي الله عليه و آله فى صِفَةِ المَهدى عليه السلام:

اِنَّهُ يَسْتَخْرِجُ الْكُنُوزَ وَ يُقَسِّمُ الْمالَ.

[منتخب الاثر، ص 472.]

پيامبراكرم صلي الله عليه و آله فرمود: (مهدى) گنجها را استخراج مى كند و ثروتها را تقسيم مى نمايد.

خداوند در سطح زمين، گنجينه هاى فراوان قرار داده كه بسيارى از آنها دست نخورده باقى مانده است. استخراج اين معادن و ذخائر و تقسيم صحيح آنها از اهداف حكومت مهدوى است.

32. زمين در دست شيعيان

قالَ الصّـادقُ عليه السلام:

كُلُّ ما فى اَيْدى شيعَتِنا مِنَ الاَْرْضِ فَهُمْ فيهِ مُحَلَّلُونَ حَتّى يَقُومَ قائِمُنا فَيُجْبيهِمْ طَسْقَ ما كانَ فى اَيْديهِمْ وَ يَتْرُكَ الاَْرْضَ فى اَيْديهِمْ وَ اَمّا ما كانَ فىاَيْدى غَيْرِهِمْ فَاِنَّ كَسْبَهُمْ مِنَ الاَْرْضِ حَرامٌ عَلَيْهِمْ حَتّى يَقُومَ قائِمُنا فَيَأْخُذَ الاَْرْضَ مِنْ اَيْديهِمْ وَ يُخْرِجَهُمْ صَغَرَةً.

[الكافى، ج 1، ص 408.]

امام صادق عليه السلام فرمود: همه زمين هايى كه در اختيار شيعيان ماست بر آنان حلال است تا آنكه قائم ما قيام نمايد و از آنان ماليات زمين هايى را كه در اختيار آنان است بستاند و زمين را به ايشان واگذار نمايد. اما زمين هايى كه در اختيار غير شيعيان است، درآمد آنان از اين زمينها حرام است تا وقتى كه قائم ما بپاى خيزد و زمين را از آنان باز ستاند و با ذلت آنان را بيرون براند.

ولايت و حاكميت زمين، از آنِ امامان معصوم عليهم السلام است و تصرّف ديگران بايد با اجازه آنان باشد تا حلال گردد.

33. بخششى گسترده

قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله:

اِنَّ فى اُمَّتى الْمَهْدِىُّ ... فَيَجى? اِلَيْهِ رَجُلٌ فَيَقُولُ: يا مَهدىُّ اَعْطِنى، اَعْطِنى! قالَ: فَيُحْثى لَهُ فى ثَوْبِهِ مَا اسْتَطاعَ اَنْ يَحْمِلَهُ.

[سنن ترمذى، ج 4، ص 439، روايت 2232.]

رسول گرامى اسلام صلي الله عليه و آله فرمود: مهدى از امت من است ... شخص به محضر او مى آيد و مى گويد: اى مهدى! به من چيزى بده! مرا چيزى ببخش! پس آن حضرت به اندازه اى كه آن مرد بتواند بردارد و حمل كند (ثروت و مال) در دامان او مى ريزد.

وفور نعمت و ثروت در عصر امام زمان عليه السلام به حدّى خواهد بود كه همه نيازها برطرف شود و اگر كسى هم احتياجى داشته باشد، عطاى بى حساب به او مى دهند، نه به صورت گدا پرورى كه دوباره محتاج شود.

34. فرمان عدالت و سازندگى

قالَ الصّـادقُ عليه السلام:

يُفَرِّقُ الْمَهْدِىُّ اَصْحابَهُ فى جَميعِ الْبُلْدانِ وَ يَأْمُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ الاِْحْسانِ وَ يَجْعَلُهُمْ حُكّامَا فى الاَْقاليمِ وَ يَأْمُرُهُمْ بِعِمْرانِ الْمُدُنِ.

[يوم الخلاص، ص 395.]

امام صادق عليه السلام فرمود: مهدى اصحاب خويش را در تمامى شهرها مى پراكند و آنان را به عدالت و احسان فرمان مى دهد، آنان را حاكمان مناطق مختلف قرار داده به آنان دستور مى دهد كه به آبادانى و سازندگى شهرها بپردازند.

در عصر ظهور، همه جهان تحت حكومت واحد اداره خواهد شد و كارگزاران حكومتى آن حضرت، در همه جاى عالم به فرمان او مأمور خواهند بود كه همه شهرها را آباد سازند و شيوه عدالت و احسان را حكمفرما كنند.

35. خوان حكمت و ثروت

قـالَ البـاقِرُ عليه السلام فى صَفَةِ المَهْدىِّ:

يُعْطيكُمْ فى السَّنَةِ عَطائَيْنِ وَ يَرْزُقُكُمْ فى الشَّهْرِ رِزْقَيْنِ وَ تُؤتَوْنَ الْحِكْمَةَ فى زَمانِهِ حَتّى اَنَّ الْمَرْئَةَ لَتَقْضى فى بَيْتِها بِكِتابِ اللّهِ تَعالى وَ سُنَّةِ رَسُولِ اللّهِ.

[الغيبة، نعمانى، ص 158.]

امـام باقر عليه السلام در توصيف مهدى عليه السلام فرمود: در سال دوبار بر شما بخشش مى فرمايد و در هر ماه دوبار روزى مى دهد. در زمان او حكمت به شما داده شود، تا آنجا كه زن در خانه خويش بر اساس كتاب خداوند و سنت پيامبر صلي الله عليه و آله حكم مى كند.

بر اساس اين حديث، هم درآمدها و حقوق مادّى مردم در آن روزگار، فراوان خواهد بود، هم بهره هاى علمى و معنوى به همه جا خواهد رسيد. اينكه يك زن در خانه اش بر اساس قرآن و سنّت حكم مى كند، كنايه از گسترش علوم اسلامى در همه جاى جهان و در ميان همه اقشار و اصناف است.

36. مبارزه با ثروت اندوزى

قالَ الصّـادقُ عليه السلام:

فَاِذا قامَ قائِمُنا عليه السلام حَرَّمَ عَلى كُلِّ ذى كَنْزٍ كَنْزَهُ حَتّى يَأْتُوهُ بِهِ يَسْتَعينُ بِهِ.

[تهذيب الاحكام، ج 4، ص 144، روايت 402.]

امام صادق عليه السلام فرمود: چون قائم ما قيام كند، هر گنجى را بر صاحب آن حرام نمايد، تا آن را به خدمت او آورند و او آن گنج را (در راه مصالح مردم) به كار گيرد.

بخش پنجم: امام مهـدى عليه ‏السلام و اجــراى عـدالـت

37. عدالت جهانى

قالَ رَسُولُ اللّه صلي الله عليه و آله:

اِنَّ عَلىَّ بْنَ اَبى طالبٍ اِمامُ اُمَّتى ... وَ مِنْ وُلْدِهِ الْقائِمُ الْمُنْتَظَرُ الَّذى يَمْلأُ اللّهُ بِهِ الاَْرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطا كَما مُلِئَتْ جَوْرا وَ ظُلْما.

[كشف الغمة، ج 3، ص 328.]

پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: براستى كه على بن ابى طالب عليه السلام امام امت من است ... و قائم از نسل اوست. آن كس كه زمين را از عدالت و مساوات لبريز مى كند، آنگونه كه از ستم و بيداد لبريز گشته باشد.

از روشن ترين مظاهر دولت امام زمان عليه السلام آن است كه جهان آنگونه كه از ستم پر شده است، از قسط و عدل پر مى شود و اين مضمون در روايات فراوانى بيان شده و گوياى حاكميّت نظام عادلانه و مبتنى بر حق در همه جاى عالم است و اين خواسته الهى در دوران حضرت قائم عليه السلام تحقق خواهد يافت.

38. عدالت درباره نيكان و بدان

قالَ الباقِرُ عليه السلام:

اِذا قامَ قائِمُنا فَاِنَّهُ يُقَسِّمُ بِالسَّوِيَّةِ وَيَعْدِلُ فىخَلْقِ الرَّحْمنِ اَلْبَرِّ مِنْهُمْ وَالْفاجِرِ.

[علل الشرايع، ص 161.]

امام باقر عليه السلام فرمود: چون قائم ما بپاى خيزد بطور مساوى تقسيم مى كند و در ميان خلق خدا ـ با نيك و بد ـ به عدالت رفتار مى نمايد.

39. باز پس گيرى حقوق

قالَ رسولُ اللّه صلي الله عليه و آله:

يَبْلُغُ مِنْ رَدِّ الْمَهْدِىِّ الْمَظالِمَ حَتّى لَوْ كانَ تَحْتَ ضِرْسِ اِنْسانٍ شَى ءٌ اِنْتَزَعَهُ حَتّى يَرُدَّهُ.

[موسوعة احاديث الامام المهدى، ج 1، ص 221.]

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: كار امام مهدى عليه السلام درباز پس گرفتن حقوق بدانجا رسد كه اگر در بُنِ دندان انسانى حق فردى ديگر نهاده باشد، آن را بازپس گرفته و (به صاحب حق) بر مى گرداند.

در نظام هاى بشرى، گاهى مرور زمان يا دخالت هاى ديگران يا محافظه كارى قُضات، سبب مى شود حق مظلوم از ظالم گرفته نشود. ولى در دولت امام عصر عليه السلام، با دقت و قدرت، همه حقوق مظلومين استيفا مى شود و آنگونه كه امير مؤمنان عليه السلام هم در خطبه آغاز خلافتش فرمود، هر جا كه باشد حق ستمديده گرفته مى شود و به او ردّ مى گردد.

40. قضاوت بدون شاهد خواهى

قالَ الْعَسْكَرىُّ عليه السلام:

(فى صِفَةِ القائِم عليه السلام) فَاِذا قامَ قَضى بَيْنَ النّاسِ بِعِلْمِهِ كَقَضاءِ داوُدَ عليه السلام لا يَسْألُ الْبَيِّنَةَ.

[الكافى، ج 1، ص 509، روايت 13.]

امام عسگرى عليه السلام در توصيف حضرت مهدى عليه السلام فرمود: چون او قيام نمايد، بين مردم بر اساس دانش خود حكم كند، همانند قضاوت حضرت داود، و درخواست شاهد نمى كند.

حضرت داود عليه السلام بر اساس علمى كه خدا در اختيارش گذاشته بود. در داورى ميان افراد و قضاوت بين متخاصمين به علم الهى خود عمل مى كرد و طبق آن حكم صادر مى كرد، نه آنكه از مدّعى، شاهد بخواهد. گاهى در شيوه هاى رايج، مدعى شاهد ندارد، يا شهود دروغين در محكمه گواهى مى دهند، يا قسم هاى دروغ مى خورند و حقّ و نا حق مى شود. ولى در عصر امام زمان عليه السلاموى بر اساس علم خود حكم صادر مى كند و هيچ حقّى ضايع نمى گردد.

منبع : چهل حديث « گهرهاى عسکری » عليه السلام‏ ، محمود مدنی بجستانی.