نامه اعمال در احادیث

نامه اعمال :

امام على عليه السلام :

فَاتَّقوا اللّه َ الّذي أنتُم بِعَينهِ و نَواصيكُم بِيَدِهِ ، و تَقَلُّبُكُم في قَبضَتِهِ .

إن أسرَرتُم  ، عَلِمَهُ  و إن أعلَنتُم ، كَتَبَهُ .

 قَد وَكَّلَ بِذلكَ حَفَظَةً كِراما  لا يُسقِطونَ حَقّا  و لا يُثبِتونَ باطِلاً .

 بترسيد از خدايى كه زير نظر او هستيد و اختيارتان در دست او و دگرگونى احوال و حركات و سكنات شما در كف اوست.

اگر چيزى را پنهان كنيد، آن را مى داند و اگر آشكار كنيد ، آن را مى نويسد.

نگهبانانى بزرگوار را بر اين كار گماشته است كه حقّى را از قلم نمى اندازند و چيزى را به ناحق ثبت نمى كنند.

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۸۳ )

امام على عليه السلام :

صاحِبُ اليَمينِ ، يَكتُبُ الحَسَناتِ  و صاحِبُ الشِّمالِ ، يَكتُبُ السَّيِّئاتِ

و مَلَكا النَّهارِ ، يَكتُبانِ عَمَلَ العَبدِ بِالنَّهارِ و مَلَكا اللَّيلِ  ، يَكتُبانِ عَمَلَ العَبدِ فِي اللَّيلِ .

فرشته دست راست كارهاى نيك را مى نويسد و فرشته دست چپ گناهان را

و دو فرشته روز، اعمال روز بنده را مى نويسند و دو فرشته شب ، اعمال شب او را مى نگارند.

( بحار الأنوار : ۵/۳۲۷/۲۲ )

تجسّم اعمال :

جبرئيل عليه السلام ـ در مقام اندرز به پيامبر صلى الله عليه و آله ـ گفت :

 يا مُحَمَّدُ ! أحبِبْ مَن شِئتَ ؛ فإنَّكَ مُفارِقُهُ

 وَ اعمَلْ ما شِئتَ  ؛ فإنَّكَ مُلاقيهِ .

اى محمّد! هر كه را خواهى دوست بدار، اما بدان كه تو از او جدا مى شوى

و هر كارى كه مى خواهى بكن ، اما بدان كه آن را ديدار خواهى كرد.

( بحار الأنوار : ۷۱/۱۸۸/۵۴ )

جبرئيل عليه السلام ـ در مقام پند و اندرز به پيامبر صلى الله عليه و آله ـ گفت :

يا مُحَمَّدُ ! عِشْ ما شِئتَ  ؛ فَإنَّكَ مَيِّتٌ

و أحبِبْ مَن أحبَبتَ ؛ فإنَّكَ مُفارِقُهُ

وَ اعمَلْ ما شِئتَ ؛ فإنَّكَ مُلاقيهِ .

اى محمّد! هر چه مى خواهى زندگى كن ؛ سرانجام مى ميرى .

هر كس را مى خواهى دوست بدار؛ سرانجام از او جدا مى شوى

و هر كارى كه مى خواهى بكن ؛ اما بدان كه آن را ديدار خواهى كرد.

( كنز العمّال : ۴۲۱۱۴ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در اندرز به قيس بن عاصم ـ فرمود :

 إنَّهُ لا بُدَّ لَكَ  ،  يا قَيسُ ! مِن قَرينٍ يُدفَنُ مَعَكَ و هُوَ حَيٌّ  و تُدفَنُ مَعَهُ و أنتَ مَيِّتٌ .

فإن كانَ كَريما  ، أكرَمَكَ  و إن كانَ لَئيما ،  أسلَمَكَ .

ثُمَّ لا يُحشَرُ إلاّ مَعَكَ  و لا تُبعَثُ إلاّ مَعَهُ  و لا تُسألُ إلاّ عَنهُ ؛

و لا تَجعَلْهُ إلاّ صالِحا ؛

 فإنَّهُ إن صَلُحَ ،  أنِستَ بِه  و إن فَسَدَ ،  لا تَستَوحِشُ إلاّ مِنهُ

و هُوَ فِعلُكَ .

 اى قيس ! ناچار تو را همدمى است كه با تو دفن مى شود و او زنده است و تو با او دفن مى شوى ، در حالى كه تو مرده اى .

اگر كريم و بزرگوار باشد  ، تو را گرامى مى دارد و اگر پست و فرومايه باشد، تو را تسليم مى كند. 

سپس آن همدم جز با تو محشور نمى شود و تو جز با آن برانگيخته نمى شوى و جز درباره او از تو بازخواست نمى شود ؛

پس آن را جز شايسته و صالح قرار مده ؛

زيرا اگر خوب باشد، با وى انس مى گيرى  و اگر بد باشد، جز از او وحشت نمى كنى 

و آن همدم، كردار توست.

( معاني الأخبار : ۲۳۳/۱ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنَّ المُؤمِنَ إذا خَرَجَ مِن قَبرِهِ ، صُوِّرَ لَهُ عَمَلُهُ في صورَةٍ حَسَنَةٍ .

فيَقولُ لَهُ : ما أنتَ ؟ فَوَ اللّه ِ إنّي لَأراكَ امرَأَ الصِّدقِ .

فيَقولُ لَهُ : أنا عَمَلُكَ ؛

فيَكونُ لَهُ [نورا أو قائدا ] إلَى الجَنَّةِ

 و إنَّ الكافِرَ إذا خَرَجَ مِن قَبرِهِ  ، صُوِّرَ لَهُ عَمَلُهُ في صورَةٍ سَيِّئَةٍ  و بِشارَةٍ سَيِّئَةٍ

فيَقولُ : مَن أنتَ  ؟ فَوَ اللّه ِ إنّي لَأراكَ امرَأَ السَّوءِ .

فيَقولُ : أنا عَمَلُكَ ؛

 فيَنطَلِقُ بِهِ حَتّى يَدخُلَ النّارَ .

مؤمن هر گاه از گور خود بيرون آيد، عملش به صورتى زيبا در برابرش مجسّم مى شود.

مؤمن به او مى گويد : تو كيستى ؟ به خدا قسم كه تو را شخص خوب و درستى مى بينم .

 او مى گويد : من كردار تو هستم ؛

 پس براى او نورى مى شود يا راهبرى به سوى بهشت

و كافر چون از گورش بيرون آيد ، كردارش به صورتى زشت و نويدى بد در برابرش مجسم مى شود.

او مى گويد : تو كيستى ؟ به خدا قسم كه تو را بد شخصى مى بينم

 و او مى گويد : من كردار تو هستم ؛

 پس او را مى برد و به آتش مى افكند.

( فى المصدر «نورٌ» أو «قائهٌ» - كنز العمّال : ۳۸۹۶۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره آيه  « روزى كه در صور دميده شود گروه گروه بياييد » ( النبأ : ۱۸) ـ فرمود :

 يُحشَرُ عَشرَةُ أصنافٍ مِن اُمَّتي أشتاتا ···

فأمّا الّذينَ عَلى صورَةِ القِرَدَةِ ، فَالقَتّاتُ مِنَ النّاسِ

 و أمّا الّذينَ عَلى صورَةِ الخَنازيرِ،  فَأهلُ السُّحتِ

و أمّا المُنَكَّسونَ عَلى رُؤوسِهِم  ، فَآكِلَةُ الرِّبا

 وَ العُميُ ،  الجائرونَ فِي الحُكمِ

 و الصُّمُّ و البُكمُ ، المُعجَبونَ بِأعمالِهِم

 و الّذينَ يَمضَغونَ بِألسِنَتِهِم  ، فَالعُلَماءُ و القُضاةُ الّذينَ خالَفَ أعمالُهُم أقوالَهُم

 و المُقَطَّعَةُ أيديهِم و أرجُلُهُمُ ، الّذينَ يُؤذونَ الجِيرانَ

 و المُصَلَّبونَ عَلى جُذوعٍ مِن نارٍ، فَالسُّعاةُ بِالنّاسِ إلَى السُّلطانِ

و الّذينَ أشَدُّ نَتْنا مِنَ الجِيَفِ ،  فَالّذينَ يَتَمَتَّعونَ بِالشَّهَواتِ و اللَّذّاتِ و يَمنَعونَ حَقَّ اللّه ِ في أموالِهِم

 و الَّذينَ يَلبِسونَ الجُبابَ فأهلُ الفَخرِ و الخُيَلاءِ .

ده گروه از امّت من به صورت پراكنده محشور مى شوند···

و امّا كسانى كه به صورت بوزينه محشور مى شوند  ، مردمان سخن چينند.

 امّا كسانى كه به صورت خوك محشور مى شوند ،  حرام خوارانند

و امّا كسانى كه به صورت وارونه محشور مى شوند ،  ربا خوارانند

و كسانى كه نابينا محشور مى شوند ، آنانند كه در حكم دادن حق كشى مى كنند

و كسانى كه كر و لال محشور مى شوند  ، آنانند كه به اعمال خود مغرورند

و كسانى كه زبانهايشان را مى جوند، عالمان و قاضيانى هستند كه كردارشان بر خلاف گفتارشان است

و كسانى كه دست و پا بريده محشور مى شوند  ، آنانند كه همسايگان خود را مى آزارند

و به دار آويختگانِ بر شاخه هاى آتش ، آنانند كه نزد حكمران از مردم سعايت مى كنند

و كسانى كه بد بوتر از مردارند ، آنانند كه در پى شهوتها و لذّتها مى روند و حق خدا را از اموال خود نمى پردازند

و كسانى كه جُبّه پوشيده محشور مى شوند ، فخر فروشان و متكبّرانند.

( مجمع البيان : ۱۰/۶۴۲ )

امام على عليه السلام :

أعمالُ العِبادِ في عاجِلِهِم ، نَصبُ أعيُنِهِم في آجالِهِم .

 كارهايى كه بندگان در دنيا مى كنند ، در آخرت فرا پيش چشمان آنهاست.

( نهج البلاغة : الحكمة ۷ )

امام على عليه السلام ـ در وصف غافلگير شدگان هنگام مرگ ـ فرمود :

 ثُمَّ حَمَلوهُ إلى مَخَطٍّ (مَحَطٍّ) في الأرضِ  فأسلَموهُ فيهِ إلى عَمَلِهِ .

 سپس او را تا منزلى در دل زمين مى برند و در آن جا او را به عملش مى سپارند.

( نهج البلاغة : الخطبة ۱۰۹)

امام صادق عليه السلام :

 إذا وُضِعَ المَيِّتُ في قَبرِهِ مُثِّلَ لَهُ شَخصٌ فقالَ لَهُ :

يا هذا ! كُنّا ثَلاثَةً :

كانَ رِزقُكَ ، فَانقَطَعَ بِانقِطاعِ أجَلِكَ

 و كانَ أهلُكَ  ، فخَلَّفوكَ وَ انصَرَفوا عَنكَ

 و كُنتُ عَمَلَكَ ،  فبَقِيتُ مَعَكَ ؛

أمَا إنّي كُنتُ أهوَنَ الثَّلاثَةِ عَلَيكَ !

چون مرده را در گورش نهند، شخصى در برابرش مجسّم شود و به او گويد :

هان تو! ما سه تا بوديم  :

يكى روزىِ تو بود، كه با به سر آمدن اجلت به پايان رسيد .

ديگرى خانواده تو بود ،كه تو را به جاى گذاشتند و رفتند

و من عمل تو هستم ، كه با تو ماندم ؛

بدان كه من بى اهميت ترين اين سه نزد تو بودم !

( الكافي : ۳/۲۴۰/۱۴ )

میزان الحکمه،جلد هشتم.