یتیم از نظر احادیث

یتیم از نظر احادیث

۳۰ تیر ۱۳۹۴ 0

تشويق به سرپرستى يتيمان

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
مَن عالَ يَتيما حتّى يَستَغنِيَ عنهُ أوجَبَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ لَهُ بذلكَ الجَنَّةَ كما أوجَبَ اللّه ُ لآكِلِ مالِ اليَتيمِ النّارَ .
 هر كس يتيمى را سرپرستى كند تا آنكه بى نياز گردد، خداوند به سبب اين كار بهشت را بر او واجب سازد، همچنان كه آتش دوزخ را بر خورنده مال يتيم واجب ساخته است.
( بحار الأنوار : ۷۵/۴/۸ )
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
  كُنْ لِليَتيمِ كالأبِ الرَّحيمِ ، و اعلَمْ أنَّكَ تَزرَعُ كذلكَ تَحصِدُ .
 براى يتيم چون پدر مهربان باش و بدان كه هرچه بكارى همان مى دروى.
( بحار الأنوار : ۷۷/۱۷۱/۷ )
 
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ آنگاه كه انگشت اشاره و ميانى خود را نشان داد ـ فرمود: 
 أنا و كافِلُ اليَتيمِ كَهاتَينِ في الجَنَّةِ إذا اتَّقَى اللّه َ عَزَّ و جلَّ ـ و أشارَ بِالسَّبّابَةِ و الوُسطى ـ .
من و سرپرست يتيم ـ در صورتى كه از خداوند عزّ و جلّ پروا كند ـ در بهشت مانند اين دو [انگشت كنار هم ]هستيم.
( تفسير نور الثقلين : ۵/۵۹۷/۲۳ )
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در حالى كه انگشت اشاره و ميانى خود را از هم باز كرده بود ـ فرمود : 
 أنا و كافِلُ اليَتيمِ في الجَنَّةِ هكذا ـ و أشارَ بِالسَّبّابَةِ و الوُسطى و فَرَجَ بَينَهُما ـ .
من و سرپرست يتيم در بهشت، مانند اين دو هستيم.
(الترغيب و الترهيب : ۳/۳۴۶/۱  )
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 
 إنّ في الجَنَّةِ دارا يُقالُ لَها : دارُ الفَرَحِ ، لا يَدخُلُها إلاّ مَن فَرَّحَ يَتامَى المُؤمنينَ .
در بهشت سرايى است كه به آن «شادى سرا» گفته مى شود و تنها كسى وارد آن مى شود كه ايتام مؤمنان را شاد سازد.
( كنز العمّال : ۶۰۰۸ )
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 
مَن قَبَضَ يَتيما مِن بَينِ مُسلمينَ إلى طَعامِهِ و شَرابِهِ أدخَلَهُ اللّه ُ الجَنَّةَ ألبَتَّةَ، إلاّ أن يَعمَلَ ذَنبا لا يُغفَرُ .
هر كس يتيمِ بچّه مسلمانى را در خورد و خوراك خود شريك گرداند، قطعاً خداوند او را به بهشت مى برد مگر اينكه گناهى نا بخشودنى مرتكب شود.
( الترغيب و الترهيب : ۳/۳۴۷/۵ )
 
الترغيب و الترهيب : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : 
عن رسول اللّه صلى الله عليه و آله : مَن عالَ ثَلاثَةً مِن الأيتامِ كانَ كَمَن قامَ لَيلَهُ ، و صامَ نَهارَهُ ، و غَدا و راحَ شاهِرا سَيفَهُ في سَبيلِ اللّه ِ ، و كُنتُ أنا و هُو في الجَنَّةِ أخَوَينِ كما أنَّ هاتَينِ اُختانِ ـ و ألصَقَ إصبَعَيهِ السَّبّابَةَ و الوُسطى ـ .
هر كه سه يتيم را سرپرستى كند، مانند كسى است كه شبش را به عبادت و روزش را به روزه گذراند و شبانه روز در راه خدا شمشير كشد . من و او در بهشت برادريم همچنان كه اين دو در كنار يكديگرند. و انگشت نشانه و ميانى خود را به هم چسبانيد.
( الترغيب و الترهيب : ۳/۳۴۷/۴ )
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ 
 أ تُحِبُّ أن يَلينَ قَلبُكَ ، و تُدرِكَ حاجَتَكَ ؟: اِرحَمِ اليَتيمَ و امسَحْ رأسَهُ ، و أطعِمْهُ مِن طَعامِكَ ، يَلِنْ قَلبُكَ و تُدرِكْ حاجَتَكَ .
به مردى كه از سنگدلى خود شكايت كرد ـ فرمود: آيا دوست دارى نرمدل شوى و به خواسته ات برسى؟ به يتيم مهربانى كن و دست محبت بر سر او كش و از غذايت به او بخوران؛ در اين صورت دلت نرم مى شود و به خواسته ات مى رسى.
( الترغيب و الترهيب : ۳/۳۴۹/۱۴ )
 
امام على عليه السلام ـ در وصيت خود پيش از شهادت ـ فرمود : 
اللّه َ اللّه َ في الأيتامِ ، فلا تُغِبُّوا . أفواهَهُم ، و لا يَضِيعوا بحَضرَتِكُم ، فقد سَمِعتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يَقولُ : مَن عالَ يَتيما حتّى يَستَغنِيَ أوجَبَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ لَهُ بذلكَ الجَنَّةَ كما أوجَبَ لآكِلِ مالِ اليَتيمِ النّارَ .
درباره يتيمان از خدا بترسيد و مبادا يك روز سيرشان كنيد و يك روز گرسنه بمانند و مبادا كه با حضور شما آنان از بين بروند؛ زيرا از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمود: هر كس يتيمى را سرپرستى كند تا آنكه بى نياز شود، خداوند عزّ و جلّ با اين كار بهشت را بر او واجب گرداند، همچنان كه آتش دوزخ را بر خورنده مال يتيم واجب ساخته است.
( الكافي : ۷/۵۱/۷ )
 
امام على عليه السلام : 
 ما مِن مُؤمنٍ و لا مُؤمِنَةٍ يَضَعُ يَدَهُ على رأسِ يَتيمٍ تَرَحُّما لَهُ إلاّ كَتَبَ اللّه ُ لَهُ بكُلِّ شَعرَةٍ مَرَّت يَدُهُ علَيها حَسَنَةً .
هيچ مرد و زن مؤمنى نيست كه دست محبّت بر سر يتيمى بگذارد، مگر اينكه خداوند به اندازه هر تار مويى كه بر آن دست كشيده است ثوابى برايش بنويسد.
( بحار الأنوار : ۷۵/۴/۹ )
 

خوردن مال يتيم

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 
شَرُّ المَآكِلِ أكلُ مالِ اليَتيمِ ظُلما .
بدترين خوراك ها، به ناحق خوردن مال يتيم است.
( أمالي للصدوق : ۵۷۷/۷۸۸  )
 
تفسير العيّاشى : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :
 يُبعَثُ اُناسٌ مِن قُبورِهِم يَومَ القِيامَةِ تأجَّجُ أفواهُهُم نارا ، فقيلَ لَهُ : يا رسولَ اللّه ِ ، مَن هؤلاءِ؟ قالَ : الّذينَ يَأكُلونَ أموالَ اليَتامى···
 روز قيامت عدّه اى از گورهايشان بيرون مى آيند در حالى كه از دهان هايشان آتش زبانه مى كشد. عرض شد: اى رسول خدا! آنان چه كسانى هستند؟ فرمود: كسانى كه اموال يتيمان را مى خورند.
(تفسير العيّاشيّ : ۱/۲۲۵/۴۷  )
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ در سخن از معراج ـ فرمود : 
نَظَرتُ فإذا أنا بِقَومٍ لَهُم مَشافِرُ كمَشافِرِ الإبِلِ ، و قَد وُكِّلَ بِهِم مَن يأخُذُ بمَشافِرِهِم ثُمَّ يَجعَلُ في أفواهِهِم صَخرا مِن نارٍ، فَتُقذَفُ في في أحَدِهِم حتّى تَخرُجَ مِن أسافِلِهِم و لَهُم خُوارٌ و صُراخٌ ، فقلتُ : يا جَبرئيلُ ، مَن هؤلاءِ ؟ قالَ : هؤلاءِ الّذينَ يَأْكُلونَ أموالَ اليَتامى ظُلما إنّما يَأكُلونَ في بُطونِهِم نارا .
نگاه كردم، به ناگاه عدّه اى را ديدم كه لب هايى مانند لب شتر دارند و يك نفر بر آنها گمارده شده و لب هاى آنان را مى گيرد و تخته سنگ هايى آتشين در دهانشان مى گذارد و داخل دهانشان پرت مى كند و آن سنگ ها از ماتحتشان بيرون مى آيد و آنان مانند گاو نعره و فرياد مى كشند. گفتم: اى جبرئيل! اينها چه كسانى هستند؟ گفت: اينان كسانى هستند كه اموال يتيمان را به ناحق مى خورند و در حقيقت آتشى در شكم خود فرو مى برند.
( الدرّ المنثور : ۲/۴۴۳)
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 
 لِمّا اُسرِيَ بِي إلَى السَّماءِ رَأيتُ قَوما تُقذَفُ في أجوافِهِم النّارُ ، و تَخرُجُ مِن أدبارِهِم ، فقلتُ : مَن هؤلاءِ يا جَبرئيلُ؟ فقالَ : هؤلاءِ الّذينَ يَأكُلونَ أموالَ اليَتامى ظُلما .
شبى كه به آسمان برده شدم گروهى را ديدم كه در شكم هاى آنان آتش افكنده مى شود و از ماتحتشان بيرون مى آيد. گفتم: اى جبرئيل! اينها كيستند؟ گفت: اينها كسانى هستند كه اموال يتيمان را به ناحق مى خورند.
( بحار الأنوار : ۷۹/۲۶۷/۲ )
 
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از گناهان كبيره ـ فرمود :
 مِنها أكلُ مالِ اليَتيمِ ظُلما .
 يكى از آنها به ناحق خوردن مال يتيم است.
( بحار الأنوار: ۷۵/۱۰/۳۲ )
 

علّت تحريم خوردن مال يتيم

فاطمه زهرا عليها السلام ـ در يكى از سخنرانى هاى خود ـ فرمود : 
 فَرَضَ اللّه ُ مُجانَبَةَ أكلِ أموالِ اليَتامى إجارَةً مِن الظُّلمِ .
خداوند پرهيز از خوردن مال يتيم را به دليل جلوگيرى از ظلم و حق كشى واجب فرمود.
( بحار الأنوار : ۷۹/۲۶۸/۷ )
 
 
امام رضا عليه السلام ـ در نامه خود به محمّد بن سنان، درباره علّت تحريم خوردن مال يتيم ـ نوشت : 
حُرِّمَ أكلُ مالِ اليَتيمِ ظُلما لِعِلَلٍ كَثيرَةٍ مِن وُجوهِ الفَسادِ : أوَّلُ ذلكَ إذا أكَلَ مالَ اليَتيمِ ظُلما فَقَد أعانَ على قَتلِهِ ؛ إذِ اليَتيمُ غَيرُ مُستَغْنٍ ، و لا مُحتَمِلٌ لِنَفسِهِ ، و لا قائمٌ بِشَأنِهِ ، و لا لَهُ مَن يَقومُ علَيهِ و يَكفيهِ كَقِيامِ والِدَيهِ ، فإذا أكَلَ مالَهُ فكأنَّهُ قَد قَتَلَهُ و صَيَّرَهُ إلَى الفَقرِ و الفاقَةِ ··· مَعَ ما في ذلكَ مِن طَلَبِ اليَتيمِ بِثَأرِهِ إذا أدرَكَ ، و وُقوعِ الشَّحناءِ و العَداوَةِ و البَغضاءِ حتّى يَتَفانوا .
[خداوند ]به ناحق خوردن مال يتيم را به اين دليل حرام فرموده كه مفاسد زيادى در اين كار مى باشد: اول اينكه هر گاه مال يتيم را به ناحق بخورد در كشتن او كمك كرده است؛ زيرا يتيم بى نياز نيست و نمى تواند خودش را اداره كند و روى پاى خودش بايستد و كسى را هم، مانند پدر و مادر، ندارد كه او را سرپرستى و اداره كند. بنا بر اين وقتى مال او را بخورد مثل اين است كه او را كشته و به فقر و بيچارگى اش كشانده است··· و اين باعث مى شود كه وقتى يتيم به سنّ بلوغ رسيد و بزرگ شد در صدد انتقامگيرى برآيد و ميان آنها كينه و دشمنى و نفرت به وجود آيد تا جايى كه يكديگر را از بين ببرند.
( علل الشرائع : ۴۸۰/۱ )
 

يتيمان آل محمّد صلى الله عليه و آله

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
 أشَدُّ مِن يُتْمِ اليَتيمِ الّذي انقَطَعَ عَن أبيهِ ، يُتْمُ يَتيمٍ انقَطَعَ عَن إمامِهِ و لا يَقدِرُ علَى الوُصولِ إلَيهِ ، و لا يَدري كَيفَ حُكمُهُ فيما يُبتَلى بهِ مِن شَرائعِ دِينِهِ . ألاَ فمَن كانَ مِن شِيعَتِنا عالِما بِعُلومِنا و هذا الجاهِلُ بِشَريعَتِنا المُنقَطِعُ عَن مُشاهَدَتِنا يَتيمٌ في حِجرِهِ ، ألاَ فَمَن هَداهُ و أرشَدَهُ و عَلَّمَهُ شَريعَتَنا كانَ مَعَنا في الرَّفيقِ الأعلى .
 از يتيمى كسى كه پدرش را از دست داده سخت تر، يتيمى كسى است كه از امام خود بريده شده و توان دسترسى به او را ندارد و حكم مسائل دينى مورد ابتلايش را نمى داند. بدانيد كه هر كس از شيعيان ما به علوم ما آگاه باشد، اين شخصى كه به شريعت ما آگاه نيست و دسترسى به ما ندارد، [همچون] يتيمى است در دامان او. بدانيد كه هر كس او را هدايت و ارشاد كند و شريعت و احكام ما را به او بياموزد، در جمع بهشتيان برين با ما خواهد بود.
( بحار الأنوار : ۲/۲/۱ )
 
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
إنّ عُلَماءَ شِيعَتِنا يُحشَرونَ فيُخلَعُ علَيهِم مِن خِلَعِ الكَراماتِ على قَدرِ كَثرَةِ عُلومِهِم و جِدِّهِم في إرشادِ عِبادِ اللّه ِ ، حتّى يُخلَعَ علَى الواحِدِ مِنهُم ألفُ ألفِ خِلعَةٍ مِن نُورٍ ثُمّ يُنادِي مُنادِي رَبِّنا عَزَّ و جلَّ : أيُّها الكافِلُونَ لأيتامِ آلِ محمّدٍ ، النّاعِشُونَ لَهُم عِندَ انقِطاعِهِم عَن آبائهِم الّذينَ هُم أئمَّتُهُم ، هؤلاءِ تَلامِذَتُكُم و الأيتامُ الّذينَ كَفَلتُموهُم و نَعَشتُموهُم ، فاخلَعوا علَيهِم (كَما خَلَعتُموهُم) خِلَعَ العُلومِ في الدُّنيا .
 علماى شيعه ما [در قيامت ]محشور مى شوند و به اندازه فراوانى علوم و كوشششان در ارشاد بندگان خدا، خلعت هاى كرامت بر آنان پوشانده مى شود، تا جايى كه بر هر يك از آنان هزار هزار خلعت نور مى پوشانند
آنگاه منادى پروردگار ما ندا مى دهد: اى سرپرستان يتيمان آل محمّد! اى كسانى كه اين يتيمان جدا از پدرانشان ـ يعنى همان امامانشان ـ را جان و نشاط بخشيديد! اينان شاگردان شما و همان يتيمانى هستند كه آنان را سرپرستى كرديد و حيات و نشاطشان بخشيديد. اينك بر آنان خلعت بپوشانيد، همان گونه كه در دنيا بر آنان خلعت علوم پوشانديد.
( التفسير المنسوب إلى الإمام العسكري عليه السلام : ۳۴۰/۲۱۶ )
 
امام حسن عليه السلام : 
 فَضلُ كافِلِ يَتيمِ آلِ محمّدٍ المُنقَطِعِ عَن مَوالِيهِ النّاشِبِ في رُتبَةِ الجَهلِ ـ يُخرِجُهُ مِن جَهلِهِ ، و يُوضِحُ لَهُ ما اشتَبَهَ علَيهِ ـ على فَضلِ كافِلِ يَتيمٍ يُطعِمُهُ و يَسقيهِ ، كَفَضلِ الشَّمسِ علَى السُّهى .
برترى كسى كه يتيم آل محمّد را كه از سرپرستان خود جدا شده و در جهل فرو رفته است سرپرستى كند و او را از جهل بيرون آورد و امور مشتبه را براى او روشن سازد، بر كسى كه يتيمى را سرپرستى كند و به او آب و غذا دهد، مانند برترى خورشيد بر ستاره سُهى (ستاره كوچكى از ستارگان دبّ اكبر)  است.
( بحار الأنوار : ۲/۳/۴ )
 
امام حسين عليه السلام : 
مَن كَفلَ لَنا يَتيما قَطَعَتهُ عَنّا مَحَبَّتُنا باستِتارِنا ، فَواساهُ مِن عُلومِنا الّتي سَقَطَت إلَيهِ حتّى أرشَدَهُ و هَداهُ ، قالَ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ : أيُّها العَبدُ الكَريمُ المُواسِي، أنا أولى بِالكَرَمِ مِنكَ ، اِجعَلوا لَهُ يا مَلائكتي في الجِنانِ بِعَدَدِ كُلِّ حَرفٍ عَلَّمَهُ ألفَ ألفِ قَصرٍ ، و ضُمُّوا إلَيها ما يَليقُ بِها مِن سائرِ النِّعَمِ .
هر كس يتيمى از ما را كه به سببِ در خفا و استتار بودن ما، به ما دسترسى ندارد سرپرستى كند و از علوم ما كه نصيب او شده است در اختيار وى بگذارد و او را راهنمايى و هدايت كند، خداوند عزّ و جلّ فرمايد: اى بنده كريم و غم خوار! من به كرم و بخشندگى از تو سزاوارترم. اى فرشتگان من! به تعداد هر حرفى كه به او آموخته است، هزار هزار قصر در بهشت ها برايش بسازيد و از ديگر نعمت هايى كه در خور اين قصرهاست به آنها اضافه كنيد.
(  بحار الأنوار : ۲/۴/۵)
 

میزان الحکمه،جلد سیزدهم.

کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام
کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام
تلگرام قرآن و حدیث
کانال قرآن و حدیث در ایتا
کانال قرآن و حدیث در گپ
پیام رسان سروش _ کانال قرآن و حدیث