وصیت های امام خمینی (ره) برای رفتار با زنان و حفظ کرامت خانواده

۱۵ مرداد ۱۳۹۴ 0 فرهنگ و اجتماع

یکی از مهم ترین مسائل زندگی، رعایت اخلاق و حدود آن است. این ویژگی در اولیای خدا و بزرگان تاریخ، نمود زیادی داشته و هر کدام از آن ها به تناسب دوره و شرایط زندگی، یاد نیکی از خود بر جای گذاشته اند؛ برای نمونه می توان از آیت الله خمینی(ره) نام برد. ایشان علاوه بر مسند مهمی که داشته اند، از خانواده و رسیدگی به آن غفلت نکرده و همواره به نکته هایی توجه داشته اند که امروزه در بسیاری از خانواده ها بی اهمیت تلقی می شود و فراموش شده است. نمونه هایی از اصول اخلاقی امام خمینی(ره) را از قول نزدیکان ایشان در زیر می خوانید.

رفتار امام با خانواده:

ایشان، هیچ گاه در منزل به اهل خانه، امر و نهی نمی کردند و کارهای شخصی شان را خود انجام می دادند. برای یک لیوان آب به کسی فرمان نمی دادند و همواره احترام خاصی برای همسرشان قائل بودند. هرگاه به مجلسی وارد می شدند، به همگان سلام می کردند و حتی اهل منزل نیز کم تر می توانستند در این کار، از امام پیشی بگیرند. در شب های غیر ماه رمضان که قرار نبود کسی روزه بگیرد، ایشان هیچ کس را بیدار نمی کردند. خودشان چای درست می کردند و اغلب یک تخم مرغ، سحری ایشان بود؛ حتی خویشاوندان ایشان می گفتند: خانم می گویند: «تا حالا نشده که من از نماز شب ایشان بلند شوم. چون به هیچ وجه چراغ را روشن نمی کردند. نه چراغ اتاق را روشن می کردند، نه چراغ راه رو و نه حتی چراغ دست شویی را. برای این که کسی بیدار نشود، هنگام وضوی نماز شب، یک ابر زیر شیر می گذاشتند که آب چکه نکند و صدای آن کسی را بیدار کند.»

رفتار امام با همسر:

امام، محیط زندگی و احترام به همسر و فرزندان را، بخشی از سلامت و سعادت جامعه ی آینده می دانستند. همسر امام در پاسخ به این پرسش که ایشان در طول سال های زندگی با شما چگونه رفتار کرده است، می گوید:

«رفتار ایشان با من، بسیار خوب بود. من خیلی راضی هستم.
همیشه احترام مرا داشتند.
هیچ وقت با تندی صحبت نمی کردند.
هرگز حاضر نبودند در خانه کار کنم.
اگر لباس و حتی چای می خواستند، می گفتند ممکن است، بگویی به من فلان لباس را بدهند!
حتی گاهی خودشان چای خودشان را می ریختند.
امام، احترام ویژه ای برای من قائل بودند و حتی در اوج عصبانیت نیز هرگز بی احترامی و اسائه ی ادب نمی کردند.
همیشه جای خوب را به من تعارف می کردند
و همیشه تا من سر سفره نمی آمدم، شروع به غذاخوردن نمی کردند؛ به بچه ها هم می گفتند صبر کنید تا خانم بیاید.»[1]

فاطمه طباطبایی (همسر سیداحمد خمینی) از همسر امام این گونه نقل می کند: «آن زمان که بچه ها کوچک بودند، شب ها خیلی گریه می کردند و تا صبح بیدار می ماندند. امام شب را تقسیم کرده بودند؛ یعنی مثلاً دو ساعت خودشان از بچه ها نگه داری می کردند و من می خوابیدم و دو ساعت خودشان می خوابیدند و من بچه ها را نگه داری می کردم.»

رفتار امام با فرزندان:

یکی از دختران امام می گوید: «آن چه که در منزل ما مطرح نبود، دختر یا پسر بودن بچه ها بود. همه ی بچه ها برای امام عزیز بودند. ما هیچ وقت احساس نکردیم که حتی ایشان کدام یک از ما را بیش تر دوست داشتند و کدام یک را کم تر؛ البته به ظاهر، به اولاد دختر، محبت بیش تری اظهار می کردند .[2]

یکی دیگر از فرزندان امام، رفتار او را این گونه بیان می کند: «رفتارشان با تک تک فـرزندان به گونه ای بود که هر کس فکر می کرد او را بیش تر از بقیه دوست دارند.»

رفتار امام با بچه ها

خانم طباطبایی، درباره ی رفتار امام با بچه ها و بازی ایشان با نوه اش علی، چنین می گوید که امام به بچه ها خیلی علاقه داشتند. به آن ها خیلی محبت می کردند و سعی داشتند بچه ها را خوش حال کنند. علی کوچک بود. گاهی کارهایی می کرد که مناسب نبود؛ حتی ممکن بود برای آقا ایجاد ناراحتی کند؛ ولی آقا با کمال خوش حالی و خنده می گفتند مسئله ای نیست! بچه را آزاد بگذارید؛ چون آقا تمام شبانه روز را در خانه بودند و علی هم در کنار ایشان بود؛ لذا با علی مأنوس بودند و علی هم به آقا انس گرفته بود . یک بار من پیش آقا رفتم و دیدم علی در کنار ایشان نشسته است و از آقا تقاضای ساعت شان را دارد،ایشان فرمودند: «پدرجان! آخر ساعت زنجیرش می خورد به چشمت و اذیت می شوی.»علی گفت: «خوب عینک تان را بدهید.»ایشان فرمودند: «عینکم نیز همین طور، به چشمانت می زنی و چشمانت اذیت می شود؛ چشم تو حالا ظریف است، گل است.»علی اصرار کرد که آقا، عینک را بدهد.ایشان فرمودند: «نه؛ دسته اش را می شکنی و من دیگر عینک ندارم. نمی شود بچه به این چیزها دست بزند.»چند دقیقه ای گذشت و علی در خانه چرخی زد و دوباره آمد و گفت: «آقا!»امام فرمودند: «جانم!»علی گفت: «آقا! بیا تو بچه شو، من آقا می شوم!»امام فرمودند: «خیلی خوب، باشد.»علی گفت: «پس پاشو از این جا، بچه که جای آقا نمی نشیند.»امام بلند شدند و خودشان را کنار کشیدند.علی گفت: «عینک را بده، ساعت را هم بده. بچه که به عینک و ساعت دست نمی زند!»آقا فرمودند: «بیا، من به تو چه بگویم؟ راهش را درست کردی و عینک و ساعت را گرفتی.»گاهی علی به آقا می گفت بنشینید تا من شما را حمام کنم.آن وقت آقا می نشستند و علی سر و صورت ایشان را می شست.علی دستش را به دیوار می کشید که مثلاً صابون است بعد به سر و صورت آقا می مالید.من به علی می گفتم با این کار آقا را اذیت می کنی و آقا می فرمودند: «نه اذیت نمی کند، بگذارید کارش را بکند.» تعجب می کردم و به خود می گفتم: «امام با این همه کار و با این همه خستگی، چه قدر حوصله دارند و چه قدر به بچه ها محبت دارند.»

امام بعد از سن تکلیف بچه ها، بیش تر دقت شان در تعلیم و تربیت آن ها بود. همیشه از ما می پرسیدند: «آیا شما می دانید بچه ی تان کی از خانه بیرون می رود و کی می آید؟ با چه کسانی رفت و آمد دارد، یا چه صحبت هایی می کند؟»

توجه امام به نقش مادر و زن در خانواده

امام بارها به من می گفتند: «این که می گویند بهشت زیر پای مادران است؛ یعنی باید این قدر جلوی پای مادر صورت به خاک بمالی، تا خدا تو را به بهشت ببرد.»

امام نقش مادر را در خانه خیلی تعیین کننده می دانستند و به تربیت بچه ها خیلی اهمیت می دادند. گاهی که ما شوخی می کردیم و می گفتیم پس زن باید همیشه در خانه بماند، می گفتند: «شما خانه را دست کم نگیرید! تربیت بچه ها کم نیست. اگر کسی بتواند یک نفر را تربیت کند، خدمت بزرگی به جامعه کرده است.» ایشان معتقد بودند: «تربیت فرزند، از مرد برنمی آید و این کار، به طور دقیق به زن بستگی دارد؛ چون عاطفه ی زن بیش تر است و قوام خانواده هم باید براساس محبت و عاطفه باشد.[3]

حضرت امام درباره ی شغل بانوان نیز هیچ گونه ممانعتی نکرده و پیوسته می فرمودند: «فعالیت کنید؛ ولی حدود شرعی، از جمله رضایت همسر، را رعایت کنید .[4]

یکی از فرزندان امام می گوید: «اگر ما دو ـ سه نفری با هم نزد امام می رفتیم و صحبت می کردیم، ایشان می ‎فرمودند: «چرا این جا نشسته ‎اید و مادرتان در حیاط تنهاست؟ بروید پهلوی مادرتان صحبت کنید.» همیشه خیلی به خانم احترام می گذاشتند و خیلی به ایشان اظهار محبت و علاقه می ‎کردند و مقید بودند این اظهار محبت و علاقه را جلوی ما فرزندان علنی کنند[5] » فرزند دیگر امام می ‎گوید: «یک روز من ایستاده بودم و دخترهایم نشسته بودند. امام با ناراحتی گفتند: «بلند شوید! مادر شما جلوی شما ایستاده؛ چرا شما نشسته ‎اید؟ بلند شوید از جای تان .[6]

توصیه ی امام به زوج های جوان

حجت الاسلام و المسلمین سیدعلی اکبر حسینی نقل می کند: «فرزندم را برای جاری کردن خطبه ی عقد، خدمت حضرت امام (ره) بردم. بعد از اتمام عقد، امام رو به عروس و داماد کردند و سه بار فرمودند: «با هم بسازید و با هم رفیق باشید. این امر، رمز موفقیت زندگی است. زن باید در خانه به شوهر و فرزندان خدمت کند و شوهر هم در بیرون از خانه کار کند. اگر صمیمیت باشد، حتی اختلاف های جزئی پیش نمی آید. سعی کنید با هم رفیق باشید. اگر مرد هستی و در بیرون از خانه هزاران مسئله داری، وقتی به خانه می آیی، ناراحتی هایت را پشتِ در بگذار و سعی کن با لطف و مهربانی داخل خانه شوی .[7]

امام خطاب به عروس خانم ها می گفتند: «تو هم ممکن است در خانه خیلی کار کرده و خسته باشی؛ ولی نباید خستگی خود را به شوهرت منتقل کنی. به استقبالش برو و زندگی گرمی برای خودتان درست کنید.»

امام در هنگام خواندن خطبه ی عقدی به عروس گفتند: «هروقت شوهرت خیلی عصبانی است و به تو تهمتی زد و چیزهای خلافی گفت، آن موقع به او چیزی نگو. بعد که از عصبانیت افتاد، به او بگو این حرفت تهمت بوده.» بعد هم به داماد گفتند: «اگر وارد منزل شدی و دیدی خانمت عصبانی است، آن تذکرها را به او ندهید .[8]

پی نوشت ها:

[1] ستوده، ج 1، ص 50

[2] ستوده، ج 1، ص 102

[3] ستوده، ج 1، ص 172

[4] ستوده، ج 1، ص 173

[5] پابه پای آفتاب، ج 1، ص 67

[6] ستوده، ج 1، ص 91

[7] ستوده، ج 1، ص 173

[8] شریعتی مهر، 1392، ص30

منابع:

۱. ابراهیمی اقلیدی، علی و عباسی، رقیه (1392)؛ رازهای همسرداری، انتشارات بیت الاحزان.

۲. ستوده، امیررضا (1388)؛ پابه پای آفتاب، تهران: نشر پنجره.