حضرت معصومه (س)، مهمان هفده روزه شهر قم

نامه امام  رضا علیه السلام به حضرت معصومه سلام الله علیها

در مورد انگیزه سفر حضرت معصومه سلام الله علیها به ایران این گونه بیان شده است که امام هشتم به خواهر خود نامه ای نوشت و ایشان را به سوی خود دعوت کرد. امام رضا علیه السلام نامه را به یک غلام سپرد و دستور داد که در هیج مکانی توقف نکند تا در کمترین زمان این نامه به مدینه منوره برسد. آن گاه نشانی خانه حضرت موسی بن جعفر علیه السلام را نیز به او داد تا از کسی در مورد آن سئوالی نپرسد.

آن غلام خود را به مدینه رسانید و نامه را به حضرت معصومه علیه السلام داد  و آن حضرت به محض  رسیدن نامه امام هشتم خود را برای سفر آماده کرد (من لایحضره الخطیب،ج4،ص461)

همراهان آن حضرت و شهادتشان در ساوه

حضرت معصومه سلام الله علیها هنگامی که ملاحظه می کنند که پنج تن از برادران امام رضا (علیه السلام) قصد دیدار امام را دارند به قصد سفر و همراهی با آنها ،ایشان هم تصمیم می گیرد که «با پنج تن از برادران خود به سوی خراسان حرکت کنند که به احتمال قوی این پنج نفر پسرهای حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام)  به نام های: فضل، جعفر، هادی، قاسم، زید و تعدادی از برادرزادگان و تنی چند ازغلامان و کنیزان، آن حضرت را همراهی می کردند.

هنگامی که به ساوه رسیدند؛ مردم شهر ساوه در آن روزگار دشمنان سرسخت اهل بیت بودند و ماموران مامون نیز که در پی کشتار علویان بودند در ساوه حضور داشتند. از این رو هنگامی که موکب حضرت معصومه سلام الله علیها و همراهانش به ساوه رسید،به آنها حمله ور شدند و جنگ سختی در گرفت و همه برادران و برادرزادگان آن حضرت به شهادت رسیدند.

هنگامی که حضرت معصومه سلام الله علیها جسدهای غرقه به خون و پیکرهای قطعه قطعه شده 23 تن از عزیزان خود را بر نقش زمین دید ،به شدت محزون شد و در اثر این مصائب جانکاه به شدت بیمار گردید (ریاض الانساب،ص20،حیاه الست،ص6)

مهمان هفده روزه 

اهالی قم که از روز نخست با محبت خاندان عصمت و طهارت خو گرفته بودند و از آغاز ،اسلام را همراه با ولایت امیرالمومنان پذیرفته بودند و هرگز دربرابر غاصبان فدک خضوع نکرده بودند هنگامی که از این فاجعه دلخراش آگاه شدند ،به ساوه رفتند و حضرت معصومه سلام الله علیها را با احترام به قم آوردند.

بر اساس روایت های تاریخی روز23 ربیع الاول 201 کجاوه حامل حضرت معصومه سلام الله علیها در میان استقبال پرشور مردم قم وارد این سرزمین شد.

موسی بن خزرج بزرگ اشعری های قم، شخصاً زمام شتر را به دوش می کشید و عده فراوانی پیاده و سواره گرداگرد کجاوه در حرکت بودند، تا در محلی که امروز میدان میر نامیده می شود، شتر حامل آن حضرت ایستاد و زانو به زمین زد،و این افتخار بزرگ نصیب موسی بن خزرج شد که هفده روز میزبان کریمه اهل بیت علیها السلام باشد.

بانوان با فضیلت قم دسته دسته به دیدار آن بانوی مجلله می شتافتند و او را در سوگ عزیزان از دست رفته اش تسلیت می دادند.

خانه موسی بن خزرج به احترام اقامت 17 روزه آن حضرت به صورت مدرسه درآمد و به مدرسه ستیه (مدرسه خانم) معروف شد.

محراب عبادت آن حضرت نیز روبروی در ورودی مدرسه قرار دارد که تا به امروز محافظت شده است. این محراب عبادت در طول تاریخ به عنوان بیت النور شهرت یافته، و همواره به عنوان عبادتگاه آن حضرت، زیارتگاه عام و خاص بوده است.

رحلت یا شهادت جانسوز حضرت معصومه سلام الله علیها

حضرت معصومه سلام الله علیها هفده روز در خانه موسی بن خزرج به حال بیمار و رنجور به عبادت پرداخت و سرانجام روز دهم ربیع الثانی 201 ه پیش از آنکه دیدگاه درد کشیده اش با دیدار برادر روشن گردد،در دیار غربت و در میان اندوه فراوان رحلت نمود و شیعیان قم را در ماتم خود به سوگ نشاند

در مورد سبب ارتحال و یا شهادت حضرت معصومه سلام الله علیها دو احتمال است:

1- دردها و رنجهای وارد شده بر قلب شریف آن حضرت در اثر مشاهده پیکرهای غرقه به خون 23 تن از همراهان خود که به دستور مامون او را در شهرستان ساوه به شهادت رسیده بودند

2- مسموم شدن به زهر جفا به دستور مامون و به وسیله ماموران امنیتی در ساوه.

مراسم تشیع و دفن پیکر پاک حضرت معصومهسلام الله علیها

مردم قم پس از هفده روز میزبانی آن بانوی دو عالم، و اظهار همدردی و همدلی با آن حضرت ،با پذیرش قلم تقدیر الهی ،بار سنگین فقدان آن میهمان تازه رسیده را بر دوش کشیدند و در عزای او سوگوار شدند .آنان با احترام زیاد آماده دفن آن حضرت شدند و با تجلیل فراوان پیکر پاکش را تشییع کردند . هنگامی که قبر مهیا شد،در مرود اینکه چه کسی وارد قبر شود،به بحث و مشورت پرداختند.

پیرمرد پرهیزگاری به نام «قادر» را معرفی کردند و همه در مورد او به اتفاق نظر رسیدند و کسی را دنبالش فرستادند تا او را به باغ بابلان برای انجام این مهم فراخواند.پیش از آنکه قادر بیاید ،خداوند قادر منان با قدرت بیکرانش دو سوار«امام رضا علیه السلام و امام جواد علیه السلام نقاب بر چهره  نمودار ساخت که به سرعت نزدیک آمدند و به تجهیز آن بانوی مظلومه پرداختند یکی وارد قبر شد و دیگر جسد مطهر آن حضرت را برداشته به دست او داد تا در دل خاک نهان سازد.آن دو بزرگوار پس از پایان مراسم دفن،بدون اینکه با احدی سخن بگویند بر اسبهای خود سوار شده و از محل دور شدند.»«محمد باقر مجلسی،بحارالانوار،ج48،ص290و ج60،ص219/محمد قمی،ص213،عباس قمی،سفینه البحار،ج2،ص376.»

منابع:

1-هجرت کریمه (بررسی دوران امام رضا «علیه السلام» و علل هجرت حضرت معصومه «علیها السلام»به قم،فرزانه،نیکوبرش،قم: موسسه کوثر ولایت،1381،ص105-106

2-فاطمه معصومه سلام الله علیها(مهمان هفده روزه) فرید معصومی،قم:دلیل ما،1388،صص59-61

نویسنده: فرزانه صفائی