شرح دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان از جواد محدثی

أَللّـهُمَّ ارْزُقْنى فيهِ رَحْمَةَ الاَْيْتامِ وَ اِطْـعـامَ أَلطَّـعـامِ

وَ اِفْشـآءَ السَّــلامِ وَ صُـحْبَـةَ الْكِـرامِ بِطَوْلِكَ يا مَلْجَأَ الاْمِلينَ.

فرازهای این دعا عبارت است از:

• یتیم نوازی
• اطعام
• سلام آشكار
• همنشينى نيكان

يتيم نوازى

يتيم، كسى است كه پدر از دست داده و بى سرپرست شده است، يا بازمانده شهيد است، كه نياز به كمك هاى مادى و عاطفى و تربيتى دارد.

بر يتيمان بايد ترحّم و مهرورزى نمود، به زندگيشان رسيد، به وضع تحصيلى آنان بايد رسيدگى كرد، وضع تربيتى و اخلاقى و فرهنگى آنان را مورد دقّت قرار داد، نياز عاطفى شان را برآورد.

دستى از مهر بر سرشان كشيد، نگاهى از لطف، به صورتشان انداخت،

در حقّ آنان پدرى بايد كرد، تا درد بى پدرى را احساس نكنند و دچار خلأ عاطفى نگردند.

قرآن مى گويد: «يتيم را با قهر، طرد نكن» (سوره ضحى آيه 9)

و: «چرا يتيم را اكرام نمى كنيد».(سوره فجر آيه 17)

على عليه السلام در آخرين وصايايش دربستر شهادت، سفارش رسيدگى به يتيمان را دارد كه مبادا در كنار شما و در حضور شما، يتيمان تباه و فاسد و ضايع شوند.

(اللّه اللّه فِى الأيتام...).

اطعام

گرسنگان و تهيدستان جامعه، در ميان ما زيادند. كسانى پيدا مى شوند كه مدّتها مى گذرد ولى غذايى گرم و مطبوع نمى يابند، همواره درد گرسنگى را مى چشند. روزه، ما را به ياد گرسنگان تهيدست مى اندازد و زمينه انفاق و صدقه را پيش مى آورد كه در اين ماه، ثواب بيشترى دارد. وقتى از پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهمى پرسند: كدام صدقه برتر است؟ مى فرمايد: «صَدَقَةٌ فى رَمَضان».[1]

خوراك دادن به گرسنگان و سير كردن روزه داران، پاداشى بزرگ و ثوابى عظيم دارد.[2] البتّه وقتى اين كار، ارزش خواهد داشت، كه با مسأله «اطعام»، عده اى گرسنه و نيازمند، سير شوند و به نوايى برسند، وگرنه بساط سفره هاى رنگين و سورهايى كه همه از دوستان و سرمايه داران و طبقات مرفّه دعوت شود و گرسنه اى نيازمند و فردى از طبقات پايين و محروم جامعه بر سر آن سفره نباشد، چنين سفره اى قابل تمجيد و ستايش نيست.

سلام آشكار

سلام دادن، يك دستور اخلاقى اسلام و يك سنّت نبوى است.

بهتر است كه كوچك به بزرگ، سواره به پياده، فرد به جمع، ايستاده به نشسته، سلام دهد.

سلام را بايد آشكار گفت. همچنين جواب سلام را بايد روشن و آشكار گفت.

سلام، دليل تواضع و فروتنى انسان و نشانه سخاوت است. چرا كه پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله فرمود: «البَخيلُ مَن بَخِلَ بِالسَّلام». بخيل، كسى است كه ازسلام دادن بخل ورزد.

به برادر دينى بايد سلام داد، ميان فقير و غنى، در سلام دادن نبايد فرق گذاشت، به كسى بخاطر ثروت و موقعيّت، سلام كردن نكوهيده است، چون دين را به تباهى مى كشد. براى مقابله با غرور و كبر و خودخواهى، بايد از شيوه «سلام کردن» استفاده نمود.

پيامبر اسلام، به همه سلام مى كرد، حتّى به كودكان! و در سلام دادن، بر ديگران سبقت مى گرفت.

جواب سلام دادن، واجب است و اگر كسى بر انسان سلام كرد، فورى بايد به آن پاسخ داد.

در حديث است: هر كه قبل از سلام شروع به سخن نمود، پاسخش ندهيد (مَن بَدءَ بِكَلامٍ قَبلَ سَلامٍ فَلاتُجيبُوهُ).

امّا در مورد «افشاء سلام» كه در دعاى امروز خواسته ايم:

همچنانكه گذشت، هم سلام و هم جواب را بايد آشكار و روشن ادا كرد. امام صادق عليه السلام فرموده است:

«هرگاه يكى از شما سلام كرد، آشكارا سلام دهد، و نگويد كه: سلام دادم ولى جوابم ندادند! شايد سلام داده ايد و طرف نشنيده است. و همچنين هرگاه جواب سلامى را خواستيد بدهيد آشكارا جواب دهيد، تا يك مسلمان كه سلام داده است نگويد كه: سلام دادم، ولى جواب ندادند...»[3]

همنشينى نيكان

چهارمين خواسته امروز ما، توفيق براى همنشينى با نيكان است. انسان را با دوست و همنشين مى شناسند. دوست، در رفتار و اخلاق و روحيه انسان تأثير مى گذارد.

بايد با نيكان، با صالحان، با كريمان، با بزرگان، با تقواپيشگان، با مخلصين، با دانشمندان نشست و برخاست كرد. مصاحبت با اينان، در روح و دانش و اخلاق انسان تأثير مى گذارد و زندگى را از ابتذال، نجات مى دهد و انسان را با ارزشهاى متعالى تر آشنا مى كند و به «قرب خدا» مى رساند.

به فرموده پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، دوست و همنشين خوب مثل عطّار است كه اگر هم به انسان عطر نزند، بوى خوش او انسان را معطّر مى سازد:«مَثَلُ الجَليسِ الصّالِحِ مَثَلُ العَطّارِ، اِنْ لَم يُصِبْكَ مِن عِطرِهِ اَصابَكَ مِن ريحِهِ».[4]

مصاحبت نيكان، و رفاقت و دوستى با انسان هاى نيك و شايسته، نعمتى است بزرگ كه بايد از خدا خواست تا روزيمان كند.

دوستى كه عيوب انسان را بگويد، همنشينى كه چون آينه، ما را آنچنانكه «هستيم» به ما بنماياند و از تملّق و چاپلوسى و دروغ، دور باشد.

چنين دوستانى، موهبتى هستند كه بايد قدرشان را شناخت.

اينها خواسته هايى از درگاه پروردگار است كه آستانش محل اميد بستن و نياز خواستنِ آرزومندان است.

[1] ـ شهراللّه ، ص 190.

[2] ـ امام صادق عليه السلام: مَن فطّر صائماً فَلَهُ مثلُ اَجرِه شهراللّه ، ص 188.

[3] ـ الأخلاق، شبّر، ص 103.

[4] ـ كنزالعمّال، ج 9 حديث 24676.

منبع : سيناي نياز ؛ جواد محدثي