نقش تشویق در افزایش انگیزه کودکان
۲۷ شهریور ۱۳۹۵ 0 فرهنگ و اجتماعمورد تحسین و تشویق قرار گرفتن همیشه به افراد نیرویی مضاعف و خوشایند داده و میزان انگیزه را در آنها بالا می برد، در این میان کودکان نیز از این قضیه مستثنی نیستند، تشویق کودکان می تواند ایجاد کننده رفتار مطلوب در کودکان باشد.
به گزارش شفقنا، دکتر پریسا خسروتاش، روانشناس کودک و نوجوان ـ در یادداشتی اختصاصی که در اختیار شفقنا زندگی قرار داده است به نقش تحسین در افزایش انگیزه کودکان پرداخته و آورده است: کودکان از این که مورد تحسین و تشویق قرار می گیرند بسیار لذت می برند. به نظر می رسد در ارتباط با همه کودکان تشویق، بسیار بیشتر از تنبیه و تحقیر می تواند ایجاد کننده رفتار مطلوب باشد. کودکانی که اغلب اوقات مورد بی اعتنایی والدین قرار می گیرند، انگیزه ای برای انجام رفتار های خوب پیدا نمی کنند زیرا چنین استنباط می کنند که خوب بودن آن ها نیز مورد بی اعتنایی قرار خواهد گرفت.
تشویق علاوه بر ایجاد لذت در کودک، باید پوشش دهنده نیازهای زیر باشد تا بتواند باعث افزایش انگیزه در کودکان شود. این نیازها عبارتند از:
1ـ کودکان نیاز دارند اطمینان یابند که کسی برای آنها اهمیت واحترام قائل است.آن ها بدین وسیله متوجه می شوند کسی یا کسانی در فکر شادی آن ها هستند و در کل این را درمی یابند که دوست داشتنی هستند و این مسئله باعث افزایش عزت نفس در آن ها خواهد شد.
2ـ آنها نیاز دارند به آن ها گفته شود که چه کاری را باید انجام دهند و کار درست کدام است.این امر از طریق تشویق صحیح ایجاد می شود درحالی که تنبیه حاکی از این است که کار بخصوصی غلط است و روش صحیح آن کار را نشان نمی دهد.
3ـ کودکان نیاز دارند مطمئن شوند که باعث مسرت و شادی والدین هستند و دوست دارند که سعی و تلاش آنها مورد توجه والدین قرار گیرد.والدین می توانند از طریق قدردانی و تشکر به وسیله کلمات، به شکل فیزیکی (درآغوش کشیدن، لبخند زدن و دست دادن)، با صرف وقت و یا تقدیم هدایا، کودک خود مورد تشویق قرار دهند و نیازهای مطرح شده را ارضاء کنند.
تمجید و تحسین به چه معنایی است؟ تمجید وتحسین به معنای نشان دادن توجه و قدر دانی است، تحسین هیچ گاه به معنای قضاوت و تایید مشروط نیست. قضاوت در مورد کارهایی انجام می شود که باید خوب باشند، در حالی که در تحسین، تلاش های کودک مورد قدردانی قرار می گیرند. در هنگام تحسین باید واژه هایی به کار برده شوند که نشانه توجه و قدردانی باشند نه داوری و قضاوت.
برای انجام تحسین اثرگذار لازم است به موارد زیر توجه شود:
1ـ فرایند سعی و کوشش را مورد تحسین قرار دهید نه محصول و نتیجه را.
به خصوص این مسئله زمانی اهمیت پیدا می کند که کودکان کوچک هستند و ممکن است نتوانند عملکردهای کاملی نشان دهند، مثلا نتوانند به خوبی بنویسند یا نقاشی کنند. این نکته را به خاطر داشته باشید که در آغاز یادگیری هر مهارتی می بایست بیشتر از نتیجه، فرایند کار مورد تحسین قرار گیرد تا کودک به نتیجه مطلوب نزدیک شود.
2ـ عملکرد او را مورد تحسین قرار دهید نه خودش را.
کودکان نیاز دارند به خاطر همان چیزی که هستند، بدون در نظر گرفتن آن چه که می توانند انجام دهند مورد تایید و پذیرش قرار بگیرند. پذیرش کودکان می بایست بدون قید وشرط باشد.
به یاد داشته باشید که تحسین و تمجید باید در مورد عملکردهای کودک انجام شود نه در مورد خودش و خصوصیات شخصیتی اش. اگر والدین تنها زمانی که کودک استعداد و شایستگی نشان می دهد، او را قبول و تایید کنند، کودک در محیطی نا امن به جستجوی کمال خواهد پرداخت وانگیزه ای برای انجام اعمال خوب نخواهد داشت.
3ـ عملکرد دقیق ومشخصی را مورد تمجید قرار دهید.
با ذکر جزئیات بیان کنید که کجای عملکرد قابل تحسین است تا کودک بداند که کدام قسمت ها را به طور صحیح انجام نداده است تا در صدد اصلاح آنها بر آید.
4ـ تمجید وتحسین را به شکلی صریح بیان کنید.
تحسین نباید با اشاره به شکست های گذشته همراه باشد. به طور مثال بیان این جمله که: امروز به موقع تکالیف را تمام کردی، چرا دیروز این کار را نکردی، تاثیر مثبت تحسین را از بین می برد.
5ـ به صورت خودانگیخته ابراز کنید.
بدون فوت وقت، پس از انجام کار مطلوب، تمجید را ارائه دهید نه پس از تفکر واندیشه، از طرف دیگر آن را در حضور کودک بگویید، در کنارش بمانید، به او نگاه کنید و تشویق را ارائه دهید.
6ـ ارتباط لمسی را در کنار تحسین کلامی قرار دهید.
کودک خود را در آغوش بگیرید، او را ببوسید و لبخند بزنید. گاهی از اوقات این اعمال بیش از بیان شفاهی موثر هستند.
7ـ هر مرحله از پیشرفت کودک را مورد تحسین قرار دهید.
هنگامی که کودک مشغول تکمیل کار مطلوب است، به هر زنجیره از جریان و پیشرفت توجه کنید وآن را تشویق نمائید. این امر باعث عملکرد بهتر در زنجیره های بعدی می شود. از طرفی کودک در محیطی ایمن و با آسودگی خاطر به فرایند کار خود ادامه خواهد داد.
8ـ اجازه دهید کودک،خود را صاحب موفقیت بداند.
بعضی از روش های تحسین باعث می شود که کودک لذت موفقیت را احساس نکند. مانند: " فوق العاده است، تو قبول شدی، اگر من تو را برای شرکت در کلاس تقویتی تشویق نمی کردم، این اتفاق نمی افتاد " بگذارید کودک موفقیت را متعلق به خود بداند و قابلیت های خود را باور کند.
