وقایع روز دهم محرم

۱- شهادت سرور آزادگان حضرت ابا عبدالله الحسين سومين امام معصوم

در كربلا در سن ۵۷ در ۶۱ قمرى روز جمعه يا شنبه و قاتل آن حضرت بنا به مشهور شمر بن ذى الجوشن بود.

 ۲- شهادت ۷۲ تن (۳۲ سوار و ۴۰ پياده) از اصحاب و از بنى هاشم با امام حسين

مادرش فاطمه دختر حزام بن خالد كلابى كه بعدا به ام البنين مكناة گرديد اين خاتون چهار پسر داشت عباس - جعفر - عثمان - عبدالله اكبر و هر چهار در كربلا شهيد شدند و حضرت ابوالفضل صاحب لواى حضرت امام حسين عليه‌السلام بود.

زوجه حضرت ابوالفضل لُبابه و از او دو پسر داشت به نامهاى عبيدالله - فضل و اعقاب حضرت ابوالفضل از فرزندش عبيدالله است و نسل عبيدالله از حسن و نسل حسن از پنج پسر بود: عبدالله قاضى مكه و مدينه - عباس خطيب - حمزة الاكبر - ابراهيم - فضل.

ابراهيم بن حسن از فقهاء و ادباء و از زهّاد زمان بود و فضل بن حسن مردى فصيح اللسان و خيلى شجاع و متدين بود و بقيه اولاد آن سرور در كتاب عمدة الطالب تفصيلا آمده است.

نقل شده وقتى حضرت على عليه‌السلام به برادر خود عقيل فرمود تو به انساب عرب آشنا هستى زنى براى من اختيار كن كه مرا فرزندى بياورد فحل و شجاع عرب باشد، عقيل عرض كرد ام البنين كلابيّه را تزويج كن كه شجاع تر از پدران او هيچ كس در عرب نبوده پس حضرت او را تزويج كرد كه چهار پسر شجاع از او متولّد شد.

از جمله شهدا جناب ابوالحسن على اكبر است كه ۱۷ يا ۱۸ يا ۱۹ يا ۲۷ ساله در كربلا سال ۶۱ قمرى شهيد شد مرة بن منقذ شمشيرى بر فرق نازنين زد كه طاقت نشستن در روى اسب از او رفت و خود را در گردن اسب انداخت دشمنان بدنش را با شمشير پاره پاره كردند تا شهزاده از اسب افتاد.

مادر على اكبر ليلى دختر ابى مرة بن عروة بن مسعود ثقفى است و بعضى از مورخين نوشته اند حضرت على اكبر زن و اولاد داشته و از امام سجادعليه‌السلام بزرگتر بود ما مشروحا در كتاب مستقلى تحقيق كرده ايم.

او جوانى خوش صورت و در طاقت لسان و سيرت و خلقت اشبه مردم به حضرت پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم بود و به جميع محامد و محاسن معروف چنانكه ابوالفرج از مغيره نقل كرده يك روز معاويه در ايام خلافتش گفت سزاوارترين مردم به خلافت كيست گفتند جز تو كسى را نمى دانيم معاويه گفت چنين نيست بلكه لايق تر براى خلافت على بن الحسين است كه جدش رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و جامع شجاعت بنى هاشم و سخاوت بنى اميه مى باشد، اين سخنان دليل است كه جناب على اكبر در آن زمان نزد اهل شام و ديگران معروف به قداست و محاسن اخلاق بود و او را به شجاعت مى شناختند چنانكه در روز عاشورا چندين نفر را به جهنم واصل كرد با اينكه عطش او را بى تاب كرده بود، مدفن مطهر آن جناب زير پاى پدر بزرگوارش حضرت امام حسينعليه‌السلام مى باشد.

از جمله شهداى روز عاشورا جناب على اصغر است. حضرت امام حسين عليه‌السلام ديد آن طفل از شدت عطش مى گريد حضرت آن كودك را به دست گرفت و مقابل اشقياء آورد فرمود: اى لشكر اگر بر من رحم نمى كنيد بر اين طفل رحم نمائيد امام در تكلّم بود حرمله لعين تيرى به جانب آن طفل رها كرد از يك گوش تا گوش ديگر طفل را ذبح نمود امام عليه‌السلام گريست عرض كرد اى خدا حكم كن بين ما و بين قومى كه دعوت كردند ما را يارى كنند ولى ما را كشتند خطاب آسمانى رسيد يا حسين او را بگذار كه از براى او مرضعه اى در بهشت است.

از جمله شهداء جناب حرّ بود.

جناب حرّ بعد از مكالمه با عمر بن سعد و تنبّه، خدمت امام حسين عليه‌السلام مشرف شد و استتابه نمود و حضرت قبول نمودند حرّ اجازه جنگ خواست امام عليه‌السلام را وداع نمود و بر لشكر سياه دل حمله كرد چندين نفر از لشكر و بزرگان لشكر عمر بن سعد را به درك واصل گردانيد و بعد ضربه اى به سر حرّ وارد آوردند كه جناب حر به زمين افتاد نوشته اند امام به بالين حر رسيد كه رمقى مانده بود امام روى حر را پاك مى كرد و مى فرمود آفرين بر تو اى حرّ تو حرّى همچنان كه مادرت نام گذاشته تو در دنيا و آخرت آزاد هستى و دستمالى بر سر جناب حرّ بست و سر حرّ در دامن امام بود كه روح پاكش به بهشت برين پرواز كرد و نوشته اند كه پس از واقعه كربلا اقرباى حرّ بدن مبارك را در جائيكه به شهادت رسيده بود دفن كردند.

روشن است كه قبر مبارك سالار شهيدان حسين بن على عليه‌السلام در كربلا زيارتگاه ملائك و شيعيان و شيفتگان آن بزگوار است.

در امالى صدوق ج ۱ ص ۳۲۴

محمد بن مسلم مى گويد از امام باقرعليه‌السلام و از امام صادق عليه‌السلام شنيدم كه هر دو فرمودند خداوند در عوض شهادت امام حسين عليه‌السلام امامت در ذريّه او و شفا در تربت او (مراد خاك اطراف قبر مبارك است) و استجابت دعا را در كنار قبر او قرار داد و روزهاى زائران را از وقت بيرون رفتن از خانه هاى خود تا وقت برگشتن آنها از عمر ايشان محسوب نمى كند.

حائر

در حائر امام حسين عليه‌السلام سه قول است:

۱- آنچه ديوار صحن احاطه كرده.

۲- زير قبّه.

۳- قبّه و آنچه به آن متصل است از عمارات و مقتل و مسجد و خزينه ها و غيرها، ولى به نظر مرحوم شيخ عباس قمى قول اول روشن تر است و ظاهر كلمات علماء نيز همين است (سفينة ج ۱ ص ۳۵۸)

در كامل الزيارة ص ۲۷۳ از ابى هاشم جعفرى، گفت داخل شدم حضور امام هادى در حالي كه تب داشت و مريض بود فرمود كسى از دوستان ما به حاير بفرستيد مرا دعا كند من از خانه خارج شدم و على بن بلال را ديدم و به او اطلاع دادم و خواهش كردم كه او برود گفت سمعا و طاعةً، ولى مى گويم امام هادى افضل از حاير است زيرا او مانند حسين امام است اگر خودش را دعا كند افضل از دعاى من است من سخنان او را به امام هادى رساندم امام فرمود رسول خدا افضل از بيت و حجر بود ولى بيت را طواف مى كرد و حجر الاسود را استعلام مى نمود براى خدا مكانهائي ست كه دوست دارد در آن مكانها دعا شود و حاير از آنهاست.

شفاء در تربت:

كامل الزيارة ص ۲۷۵،

امام صادق عليه‌السلام فرمود: فى طين قبر الحسين عليه‌السلام الشفاء من كل داء و هوالد و اءالاكبر.

كامل ص ۲۷۸.

امام صادق عليه‌السلام فرمود ان فى طين الحاير الذى فيه الحسين شفاء من كل داء و امانا من كل خوف.

كامل ص ۲۸۶.

امام صادق عليه‌السلام فرمود كل طين حرام على بن آدم ما خلاطين قبر الحسين عليه‌السلام من اكله من وجع شفاه الله تعالى.

كامل ص ۲۸۶.

امام صادق عليه‌السلام فرمود من باع طين قبر الحسين عليه‌السلام فانّه يبيع لحم الحسين عليه‌السلام و يشتريه.

شرح الزّيارة لا بى المعالى ص ۱ ج ۲.

امام موسى بن جعفرعليه‌السلام فرمود: از خاك من اخذ نكنيد براى تبرّك زيرا هر خاك براى ما حرام است مگر تربت جدم حسين زيرا خداوند آنرا شفاى شيعيان و دوستان ما قرار داده.

از عمر حساب نمى شود:

كامل ص ۱۳۶، امام صادق عليه‌السلام فرمود انّ ايام زائرى الحسين عليه‌السلام لا تحسب من اعمارهم و لا تعدّ من آجالهم.

انا قتيل العبره.

امالى صدوق ص ۸۳ عن ابى بصير عن الصادق عليه‌السلام *عن آبائه عليهم السّلام قال قال ابو عبدالله الحسين بن على عليه‌السلام انا قتيل العبرة لا يذكرنى مؤمن الّا استعبر يعنى شهادت من سبب اشك ريختن است مؤمنى مرا ياد نمى كند مگر اشك آن جارى مى شود و اين روايت را ابن قولويه در كامل ص ۱۰۸ آورده و در بعضى روايت فقط انا قتيل العبرة آمده.

سجده بر تربت امام حسين عليه‌السلام 

در تظلم الزهراء ص ۲۲۴ نقل از مصباح، معاوية بن عمار روايت مى كند امام صادق عليه‌السلام كيسه ابريشمى زردى داشت كه در آن تربت امام حسين عليه‌السلام بود وقت نماز آنرا به سجاده اش ريخت و سجده كرد سپس فرمود السجود على تربة الحسين عليه‌السلام يخرق الحُجب السّبع سجده به تربت امام حسين عليه‌السلام مورد قبول واقع مى شود.

لؤ لو و مرجان ص ۱۷ پيامبر اسلام فرمود: انّ لقتل الحسين حرارة فى قلوب المؤمنين لا تبرد ابدا، البته به جهت شهادت حسين عليه‌السلام در قلبها حرارتى ايجاد شده كه هيچ وقت سرد نمى شود.

زيارت امام حسين عليه‌السلام 

امالى صدوق ص ۸۷: عن ابى الحسن موسى بن جعفرعليه‌السلام قال من زار قبر الحسين عارفا بحقه غفر الله له ما تقدّم من ذنبه و ما تاءخّر هر كس امام حسين را عارفا بحقه زيارت كند تمام گناهان او آمرزيده شود شبهاى پيشاور ص ۵۳۲ در اخبار معتبره فريقين از عايشه و جابر و انس و ديگران رسيده كه پيامبر فرموده من زارالحسين بكربلا عارفا بحقّه وجبت له الجنّة هر كس امام حسين عليه‌السلام را عارفا بحقه در كربلا زيارت كند بهشت بر او واجب است.

تذكر: در ثواب الاعمال صدوق صفحه ۲۲۱ آمده:

محمد بن يحيى العطّار عمّن دخل على ابى الحسن على بن محمد الهادى عليه‌السلام من اهل الرّى قال دخلت على ابى الحسن العسكرى عليه‌السلام فقال اين كنت؟ فقلت: زرتُ الحسين عليه‌السلام قال اما انّك لوزرت قبر عبدالعظيم عندكم لكنت كمن زارالحسين بن على عليه‌السلام يعنى محمد بن يحيى از كسي كه به حضور امام هادى مشرف شده و خودش از اهل رى بود نقل مى كند كه آن شخص مى گويد به حضور امام هادى رسيدم فرمود كجا بودى عرض كردم به زيارت امام حسين عليه‌السلام رفته بودم حضرت فرمود آگاه باش اگر تو قبر عبدالعظيم را زيارت مى كردى مثل اينكه امام حسين را زيارت مى كردى.

درباره اين حديث بايد گفت اولا يا اين حكم مخصوص همين مرد بود شايد اعتقادى به مقام شامخ حضرت عبد العظيم نداشته اين در صورتى است كه حديث را واقعا از امام بدانيم والّا اين مرد راوى خود مجهول الحال براى ماست و نمى دانيم كيست و به راستى امام چنين فرموده يا نه و ثواب زيارت عبدالعظيم برابر ثواب زيارت مرقد سالار شهيدان حسين بن على عليه‌السلام باشد خيلى بعيد است و اين خبر ضعيف مى باشد.

تذكر: عارفا بحقه يعنى كسى كه معرفت داشته باشد كه آن حضرت امام است و عمل به فرمايشات آن واجب است.

۳- كشته شدن عبيدالله بن زياد ۶۷ هجرى

دركنار نهر خازر نزديك موصل.چون مختار از سركوبى مخالفان در كوفه فراغت يافت ابراهيم بن اشتر را ۸ روز از ذيحجّه سال ۶۶ مانده از كوفه به جنگ عبيدالله به زياد فرستاد اقل لشكرى كه نوشته اند ۹ هزار نفر همراه ابراهيم نمود و ابن زياد با لشكر شام به نقل ابن جوزى با سى هزار نفر و به نقل ابن نما هشتاد هزار نفر به جنگ ابراهيم آمدند جنگ شروع شد ابراهيم گفت به سواد اعظم (قلب سياه شام كه ابن زياد در آن بود) حمله بريد همگى حمله بردند تا اصحاب ابن زياد پا به فرار نهادند ابراهيم كه زياد را نمى شناخت حمله كرده و شمشيرى زد و دو نيمه نمود كه پاهايش به طرف مشرق و سر و دست به طرف مغرب افتاد ياران ابن زياد هر چه بود فرار نمودند

چون جنگ خاتمه يافت ابراهيم گفت من در كنار نهر خازر مردى را كشتم كه زير يك پرچم بود او را تحقيق كنيد كه كيست بعد از جستجو ديدند ابن زياد لعين است كه با ضربت ابراهيم دو نيم شده و سرش را بريدند و جسدش را سوختند يا به دار زدند و آن ملعون ۳۹ سال داشت.

اين جنگ در روز عاشورا سال ۶۷ هجرى اتفاق افتاد كه پس از جنگ صفين اهل شام در هيچ جنگى اين قدر كشته نداده بودند بعد از شمارش هفتاد هزار نفر بودند سر ابن زياد را به پيش مختار آوردند و مختار نيز به محمد بن حنفيّه فرستاد محمد به سجده افتاد و مختار را دعا نمود و او هم پيش امام سجاد فرستاد كه امام غذا ميل مى فرمود سجده شكر به جا آورد و حمد نمود كه خداوند انتقام مرا از دشمنم گرفت، حضرت فرمود مرا نزد عبيدالله بردند كه غذا مى خورد و سر مطهر پدرم را پيش روى خود نهاده بود آن موقع گفتم خدايا مرا از دنيا مبر تا سر ابن زياد را ببينم (منتخب التواريخ ص ‍ ۳۷۲ و اعيان الشيعه ج ۴ سيد محسن امين).

ناگفته نماند كه مادر عبيدالله بن زياد مرجانه نام داشت كه از زنان مشهوره به زنا بود و ابن زياد از يزيد و ابن سعد اخبث و ارذل و بسيار قسىّ بود

از امام صادق عليه‌السلام منقول است كه پس از حادثه عاشورا هيچ بانوئى از بانوان بنى هاشم سرمه نكشيد و خصاب ننمود و از خانه هيچ يك دودى كه چنان چه پختن غذا باشد بلند نشد تا آنكه ابن زياد به هلاكت رسيد و سر او را به ما فرستادند. امام رضاعليه‌السلام مى فرمايد: وقتى ماه محرم فرا مى رسيد ديگر پدرم را خندان نمى ديدم و هر چه زمان مى گذشت بر اندوه و ماتمش افزوده مى شد تا روز عاشورا كه روز مصيبت و حزن ايشان بود.

ابن قولويه در كامل الزيارة با سند معتبر از امام صادق عليه‌السلام روايت مى كند كه فرمود هيچ زنى در خانواده ما خضاب نكرد و به موى خود روغن نماليد سرمه به چشم نكشيد و موى خود را نياراست تا آنكه سر نحس ‍ عبيدالله را به مدينه فرستادند ما پس از فاجعه خونين عاشورا پيوسته اشك بر چشم داشته ايم و جدّ من امام زين العابدين هر گاه بر ياد پدر خويش ‍ مى افتاد چندان مى گريست كه موى ريشش از اثر اشك مرطوب مى شد و تمام اطرافيان به گريه مى افتادند.

۴- تولد حضرت ابراهيم دومين پيغمبر اولوالعزم

ناگفته نماند كه بعضى مورخين در اول ذيحجه نوشته اند چنان كه شهيد در لمعه نوشته، و در تاريخ آمده كه ختنه را حضرت ابراهيم معمول داشت و بعد از آن مطابق آنچه در تورات مى باشد حضرت رسم ملت خود قرار داد و حضرت مسيح نيز ختنه كرد و باز آمده اولين كسى كه اخراج خمس كرد و شاربش را گرفت و نعلين به پا كرد حضرت ابراهيم بود.

۵- حضرت نوح از كشتى خارج شد

(نوشته اند نام نوح عبدالغفار يا عبدالاعلى بود).

۶- آدم و حوّا از بهشت اخراج شدند

خداوند متعال آدم و حوا را در بهشت جاى داد و فرمود از ميوه ها استفاده كنيد فقط به يك درخت (گندم يا انجير يا انگور يا درختى كه حامل ميوه ها بود) نزديك نشوند يعنى از آن نخورند و اين نهى تنزيهى بود به عبارت ديگر بهتر بود آدم از آن ميوه ها نمى خورد.

شيطان لعين با وسوسه حوّا، آدم را فريفت و از آن درخت خوردند مطابق با روز دهم محرم بود كه از بهشت دنيا اخراج شدند آدم به سر كوه سر انديب و حوّا به جدّه قرار گرفت (بقيّه در سوم ذيحجّه).

۷- در روز دهم محرم سال ۱۳۳۰ قمرى مطابق با ۱۱ ديماه ۱۲۹۰ شمسى روسها مرد بزرگ و عالم دانا جناب آقاى حاجى ميرزا على ثقة الاسلام رابه دار آويختند.

۸- حضرت يعقوب عليه‌السلام به ملاقات يوسف عليه‌السلام رسيد.

يوسف پس از رسيدن به مقام عزيزى مصر يعنى رئيس دولت شدن و آمدن برادران به آن شهر براى خريدن گندم، يوسف بنيامين را در مصر نگه داشت برادران به كنعان رفته و پدر را از اين موضوع باخبر كردند يعقوب نامه اى به عزيز مصر نوشت برادران به مصر آمدند تا يوسف خود را معرفى نمود و گفت به كنعان برويد و پدرم را به مصر بياوريد برادران به كنعان آمدند و دعوت يوسف را ابلاغ كردند.

يعقوب با خانواده در روز ۱۰ محرم بعد از چهل سال فراق از يوسف در ميان لشكريان يكديگر را ملاقات كردند و اشك شوق ريختند و يوسف و يعقوب هر يكى ۱۲۰ سال عمر كرده و زوجه يعقوب رَحِمَه و زوجه يوسف زليخا نام داشت.

۹- وفات بشر حافى

بشر بن حارث ملَقب به حافى مردى خوش گذران و از اول عمر با ساز و آواز روزگار مى گذراند روزى حضرت موسى بن جعفرعليه‌السلام از در خانه بشر عبور مى كرد صداى ساز و آواز شنيد در اين اثنا كنيزى از خانه بيرون آمد حضرت پرسيد اينجا خانه كيست عرض كرد خانه بشر حضرت فرمود آزاد است يا بنده عرض كرد آزاد است حضرت فرمود راست گفتى آزاد است كه اين گونه بى پروا بوده و از عذاب خداوند نمى هراسد (يعنى خود را بنده خدا نمى داند) كنيز اين موضوع را به بشر رسانيد بشر پا برهنه از خانه بيرون دويد و خود را به حضرت رسانيد و در حضورش توبه كرد از آن پس كفش نپوشيد و او را حافى گفتند در سال ۲۲۷ ق در دهم محرم از دنيا رفت و در شوشتر به خاك سپرده شد.

۱۰- عمر بن سعد ملعون پس از شهادت امام حسين عليه‌السلام سر مبارك آن حضرت را به خولى سپرد