شرح زیارت امین الله؛« مُحِبَّةً لِصَفْوَةِ أَوْلِيَائِكَ »؛ محبت انبیاء نسبت به ائمه علیهم السلام

ویژگیهای اولیای برگزیده خداوند

با بررسی آیات قرآنی به دست می آید که خداوند برای مؤمنین مقامات و درجاتی از جهت ایمان و لوازم آن معرفی کرده است :

انما المؤمنون الذین اذا ذکر الله وجلت قلوبهم و اذا تلیت علیهم آیاته زادتهم ایمانا و علی ربهم یتوکلون الذین یقیمون الصلاة و مما رزقناهم ینفقون اولئک هم المؤمنون حقا لهم درجات عند ربهم و مغفرة و رزق کریم (1)

همانا مؤمنین کسانی هستند که وقتی خداوند ذکر می شود دلهایشان هراسناک شده و وقتی آیات خداوند برایشان خوانده شود ایمانشان زیاد شده و بر پروردگارشان توکل می کنند، کسانی هستند که نماز به پا داشته و از آنچه ما روزیشان کرده ایم انفاق می کنند، ایشان مؤمنان حقیقی هستند برای آنها نزد پروردگارشان درجات و بخشش و رزق کریم است.

 برای بعضی از افعال یا اوصاف مؤمنین عناوین مخصوصی را بیان کرده است . مانند : محسنین، مخبتین، متقین و امثال آن .

لکن بعضی از این عناوین مشترک است برای مراتب مختلف انسانها در اوصاف کمالیه . مانند لفظ : متقین یا مؤمنین .

ولی بعضی از آنها مخصوص مقام و درجه خاصی از ایمان است . مانند  لفظ : مخلصین، صالحین، صدیقین .

تعدد این عناوین منافاتی با اجتماع آنها در یک نفر ندارد . همان طور که انبیاء تمامی آنها را دارا بوده اند . لکن تعدد آنها به لحاظ این است که هر یک از آنها به حالت یا مقام نفسانی خاصی از ایشان دلالت می کند . مثلاً لفظ صدیق اشاره به شدت مطابق با واقع بودن افکار و اعمال آنهاست و لفظ مخلصین اشاره دارد به پاک شدن ایمان ایشان به واسطه خداوند از آلودگی به شرکهای مخفی . به هر حال به طور خلاصه تقسیم مؤمنین - انبیاء نیز داخل در این بحث هستند - یا به لحاظ اعمالشان است که اعمال آنها عمل صالح و مورد پسند خداوند است و یا به لحاظ وجود و ذاتشان است که ذات آنها از آلودگیها پاک است .البته آلودگی هر یک از عمل و ذات انسان به لحاظ خودش معنای خاصی دارد . پاک بودن عمل از آلودگی به لحاظ این است که هم طبق قانون الهی باشد و هم برای او انجام شود لکن پاک بودن ذات انسان به لحاظ مراتب عمیق و بالای ایمان است به گونه ای که او در عالم جز یک هستی نامحدود بی نیاز که دارای اوصاف کمالیه نامحدودی است نبیند . رسیدن به این مقام، کار هر کسی نیست و با تحقق به مرتبه اول - عمل صالح - میسر می شود . لذا قرآن از این مقام به صالح تعبیر می کند که این صفت ذات شخص می شود نه عملش . زیرا عمل صالح در بالا رفتن ایمان تأثیر می گذارد و بالا رفتن ایمان به لحاظ به حقیقت پیوستن آن است . به گونه ای که معتقدات ایمانی را انسان با حقیقت وجود خود بیابد . همان طور که قرآن کریم می فرماید:

الیه یصعد الکلم الطیب و العمل الصالح یرفعه (2) : کلمات پاکیزه - اعتقادات حق - به سوی خداوند بالا می رود و عمل صالح آن را بالا می برد .

روایاتی ( 3) هم که بیان می کند: دلها خداوند را با حقیقت ایمان می بیند، همچنین بر این مطلب دلالت می کند.

بنابراین همان طور که گفته شد صالحین هم درجاتی دارند.

 از طرفی قرآن کریم می فرماید:

الله ولی الذین آمنوا(4) :  خداوند ولی مؤمنین است .

البته خداوند متعال ولی تمامی موجودات است به معنای اینکه سرپرست و زمامدار وجود و شئون وجودیه آنها می باشد:

هو الولی الحمید(5) :  خداوند سرپرست ستوده شده می باشد .

 لکن مراد از این ولایت، معنای خاصی از سرپرستی است که فقط برای مؤمنین است و مشرکین و کسانی که به طرف غیر خداوند بروند از این ولایت و سرپرستی محرومند و در حقیقت خود را بی پشتوانه وجودی می یابند در عین توجه به فقر و نیازمندی وجودی که این بزرگترین حیرت و سرگردانی برای انسان است.

 لذا  خداوند می فرماید:

والظالمون ما لهم من ولی و لانصیر (389) : برای ستمکاران ولی و کمک کننده ای نمی باشد و نسبت به کسانی که گمراه شده اند(7)

و همچنین خطاب به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله  وسلم (8) در صورتی که بخواهد تبعیت از هواهای نفسانی مردم بکند این چنین تعبیر آمده است .  لکن همان گونه که برای مؤمنین درجاتی است برای ولایت خداوند نیز به حسب درجات ایشان مراتبی متصور است . در حقیقت درجات ایمان با درجات ولایت الهی نسبت به مؤمن توأم است . هر مقدار ایمان بالا رود و به حقیقت مبدل شود ولایت مطلقه الهی بر عالم، برای او بیشتر ظهور می کند و منکشف می شود و چون صالحین درجاتی دارند، ظهور ولایت الهی برای آنها نیز متفاوت است .

به عنوان مثال ولایت الهی برای حضرت یوسف علیه السلام که از صالحین است به گونه ای ظهور دارد . آنجا که به خداوند عرض می کند:

انت ولیی فی الدنیا و الآخرة توفنی مسلما و الحقنی بالصالحین (9) : تو سرپرست من در دنیا و آخرت هستی مرا مسلمان بمیران و به صالحین ملحق کن

  برای نبی گرامی سلام صلی الله علیه و آله وسلم  که قافله دار و مقصد صالحان است به گونه دیگری ظهور می کند . آنجا که عرض می کند: 

ان ولی الله الذی نزل الکتاب و هو یتولی الصالحین (10) .

از این بیانات به دست می آید که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برگزیده از میان اولیای الهی می باشد که در این فراز از زیارت شریفه امین الله از خداوند متعال درخواست می کنیم که ما را دوستدار ایشان قرار دهد  تا در اثر این محبت ما نیز همان راهی را که او پیموده و به همان مقصدی که او رسیده نائل شویم . همچنان که دعوت او به سوی این مقصد است که همان مقام ولایة اللهی باشد .

قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیرة انا و من اتبعنی... (11) . 

البته به طور قطع ائمه علیهم السلام تابع دقیق و کامل او بوده اند و آنها به این مقام نائل شده اند .

لذا امام باقر علیه السلام در بیان مصداق تام - و من اتبعنی - در آیه شریفه می فرماید: مقصود امیرالمؤمنین و اوصیاء بعد از او می باشند(12) . از این بیانات و روایات دیگری که ائمه علیهم السلام را در تمامی کمالات الهی کنار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله قرار داده است به دست می آید که ایشان نیز برگزیده اولیای الهی می باشند که محبت ما باید به ایشان تعلق گیرد در رسیدن به کمال نهایی.

محبت انبیاء نسبت به پیامبر صلی الله وآله وسلم و ائمه علیهم السلام