ویژگیهای اخلاقی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله

برخی از ویژگیهای اخلاقی نبی مکرم اسلام (ص) كه بعضى از دانشمندان و فقها آنها را گرد آورده اند و از بعضى اخبار آنها را برگزيده اند.

• بردبارترين (1)،
• شجاعترين (2)،
• عادلترين (3)،
• و پاكدامن ترين مردم بوده است. با هيچ زنى كه او را در ملكيت خود نداشت و يا به همسرى خود درنياورده بود و يا از خويشاوندان محرم او نبود، تماس نداشت.(4)
• از همه مردم بخشنده تر بود، هيچ دينار و درهمى شب در نزد او نمى ماند و اگر وجهى زياد مى آمد و كسى را پيدا نمى كرد كه به او بدهد و شب ناگهان مى رسيد به خانه نمى رفت تا آن را به نيازمندش مى رساند. 5) و از آنچه خدا به او داده بود تنها به مقدار قوت سالانه خود از ساده ترين چيزى كه در دسترس بود از خرما و جو برداشت مى كرد و بقيه آن را در راه خدا مى داد.(6)
• كسى از او چيزى نمى خواست مگر اين كه به او مى داد.(7) آنگاه به قوت سالانه خود مى پرداخت و از آن هم ايثار مى كرد، و چه بسا كه خود پيش از پايان سال، اگر چيزى به او نمى رسيد محتاج مى شد.(8)
• به دست خويش كفشش را وصله مى زد و جامه اش را مى دوخت
• و در امور خانه به خانواده خود خدمت مى كرد(9) و با همسران گوشت خرد مى كرد.(10)
• از همه كس با حياتر بود، به چهره كسى خيره نمى شد (11)
• و دعوت آزاده و برده را مى پذيرفت.(12)
• و هديه را قبول مى كرد اگر چه يك جرعه شير بود و در برابر آن هديه مى داد.
• مال صدقه را نمى خورد.(13)
• در پاسخ دادن به سخن كنيز و فرد تهى دست تكبر نمى ورزيد.(14)
• براى [خواست] پروردگار خشمگين مى شد، نه براى [خواست] خود.(15)
• حق را اجرا مى كرد اگر چه به زيان خود يا اصحابش تمام مى شد.(16)
• از طرف گروهى از مشركين پيشنهاد كمك در مقابل گروه ديگرى از مشركين به آن حضرت شد در حالى كه او كم یاور بود و حتى به يك فرد نيازمند بود تا بر يارانش بيفزايد اما نپذيرفت و فرمود: ((من از مشرك كمك نمى طلبم .)) (17)
• جنازه يكى از فضلاى اصحاب و نيكانشان كه در بين يهوديان كشته شده بود پيدا شد، بر ايشان از راه ظلم وارد نشد و علاوه بر حق از آنها نخواست و صد شتر ديه پرداخت كرد در حالى كه اصحاب آن حضرت به يك شتر نيازمند بودند تا باعث تقويت آنها شود،(18)
• و از گرسنگى سنگ به شكم مباركش مى بست،(19)
• هر خوراكى را كه حاضر بود ميل مى كرد، درباره آنچه موجود بود نمى پرسيد و آن را رد نمى كرد و از خوردن غذاى حلال خوددارى نمى فرمود. اگر خرمايى بدون نان به دستش ‍مى رسيد ميل مى كرد و اگر كبابى پيدا مى كرد مى خورد و اگر نان گندم يا جو موجود بود مى خورد و اگر حلوا و يا عسلى بود مى خورد و اگر شير بدون نانى مى يافت به آن اكتفا مى كرد و اگر خربزه تازه اى بود، مى خورد.(20)
• در وقت غذا خوردن تكيه نمى داد و روى سفره نمى نشست بلكه حوله اى زير پاهايش مى انداخت.(21)
• از نان گندم سه روز متوالى سير نخورد تا به ديدار خدا شتافت و اين اعمال را از باب ايثار و به خاطر كمك به ديگران مى كرد نه به دليل فقر و نه به سبب بخل.(22)
• دعوت به مهمانى را قبول مى كرد(23)
• و به عيادت بيماران مى رفت، و تشييع جنازه مى كرد.(24)
• در بين دشمنانش تنها و بدون پاسدار راه مى رفت،(25)
• از همه مردم متواضع تر بود و از همه ساكت تر اما نه از راه كبر(26)
• و سخنش رساتر از همه بود بدون كلام زايد(27)
• و خوشروتر از همه مردم بود؛(28)
• هيچ امرى از امور دنيا او را وحشت زده نمى ساخت.(29)
• هر لباسى كه ممكن بود مى پوشيد؛ گاهى پارچه اى به دور خود مى پيچيد و گاهى برد مخصوص يمنى و گاهى جبه پشمى، هر پوشيدنى اى را كه از راه مباح در اختيار داشت مى پوشيد.(30)
• انگشترى اش نقره بود،(31) كه به انگشت كوچك دست راست و چپش مى كرد.(32)
• بر پشت مركب خود، برده و غير برده را سوار مى كرد.(33)
• بر هر چه ممكنش بود، از قبيل اسب، شتر، استر، شهبا و الاغ ، سوار مى شد
• و گاهى پياده و با پاى برهنه بدون ردا و عمامه و كلاه راه مى رفت.
• از بيماران در دورترين نقطه شهر عبادت مى كرد.(34)
• بوى خوش را دوست مى داشت و از بوهاى بد ناراحت مى شد.(35)
• با تهيدستان همنشين و با مستمندان هم خوراك مى شد،(36)
• و صاحبان فضيلت را براى اخلاق خوبشان گرامى مى داشت
• و با شرافتمندان به نيكوكارى برخورد مى كرد.(37)
• با خويشاوندان صله رحم مى كرد بدون اين كه ديگران را بر ايشان مقدم بدارد.(38)
• بر كسى ستم روا نمى داشت.(39)
• هر كه از او معذرت مى خواست، عذرش را مى پذيرفت.(40)
• شوخى مى كرد ولى جز سخن حق نمى گفت.(41)
• مى خنديد اما نه با صداى بلند.(42)
• بازى مباح و مجاز را مى ديد و نهى نمى فرمود.(43)
• كسى که با صداى بلند با آن حضرت صحبت مى كرد، تحمل مى فرمود.(44)
• يك ماده شتر و گوسفندى داشت كه خود و اعضاى خانواده اش از شير آنها تغذيه مى كردند.(45)
• غلامان و كنيزانى که داشت، از نظر خوراك و پوشاك بر آنها برترى نداشت،(46)
• جز در كار خدايى و يا كارى كه ناگزير بر صلاح خودش بود، وقت را نمى گذراند.(47)
• به باغهاى اصحابش تشريف مى برد.(48)
• هيچ مستمندى را به سبب بى چيزى و درماندگى اش تحقير نمى كرد، و هيچ شاهى را به سبب سلطنتش اهميت نمى داد، براى هر دو، در پيشگاه خدا يك نوع دعا مى كرد.(49)
• خداوند اخلاق خوب و سياست كامل را در آن حضرت با وجود اين كه بى سواد بود جمع كرد،
• در مناطق كوهستانى و بيابانهاى خشك (50)، گوسفند چرانى میکرد و در حالی كه نه پدر داشت و نه مادر، بزرگ شد. 

پس خداوند تمام اخلاق نيك و راه و رسم پسنديده و شرح حال گذشتگان و آيندگان، و آنچه را كه باعث نجات و رستگارى در آخرت و غبطه در امر خير و موفقيت در دنيا بود و با واجب و ترك امور زايد ارتباط داشت به آن حضرت آموخت.

خداوند ما را به اطلاعت از دستور او و پيروى از رفتار او، موفق بدارد. ((آمين رب العالمين))