دلائل دروغ گویی در کودکان و مقابله با آن

بلاخره مطمئن باشید جایی، زمانی، کودک دبستانی شما دروغ خواهد گفت. او در حال بزرگ شدن است و می توانید انتظار داشته باشید که دروغ های پیچیده تر و بزرگتری را نسبت به دوران کودکی اش بگوید. دروغ های وی لزوما به دلیل شیطنت نیستند. در این سن دلایل رشدی و هیجانی زیادی برای دروغ‌گویی وجود دارند مانند نیاز به احساس مهم بودن یا تمایل به چشم پوشی از احساسات دیگران. خبر خوب این است که کودک دبستانی شما تفاوت بین خوب و بد را می داند و نمی‌خواهد با دروغگویی کسی را آزار بدهد.

در قبال دروغگویی کودک چه کاری باید انجام دهید؟

ابتدا شما نیاز دارید بدانید که با چه موضوعی رو به رو هستید قبل از آنکه به کودک خود یاد بدهید که چرا باید دروغگویی را قطع کند. باید اکتشاف کنید که چرا حقیقت را در نظر نمی‌گیرد. اینجا در این مقاله انواع متداول دروغگویی را آورده ایم، همچنین دلایل اینکه کودک دبستانی شما دروغ می‌گوید و چگونگی روبرو شدن با آن را نیز آورده ایم. با ما همراه باشید.

افسانه بافی

در کنار مشاهده بلوغ و پختگی کودکتان  متوجه خواهید شد که کودک دبستانی شما هنوز هم در حال ابداع داستان‌هایی با جزئیات بسیار است. زمانی که به شما داستانی می گوید در مورد یک اسب پرنده که در وسط حیاط مدرسه دیده و سوار آن شده؛ این ممکن است بخاطر این باشد که هنوز قادر نیست به طور کامل تفاوت بین واقعیت و تخیل را تشخیص دهد، و یا سعی دارد که توجه شما را جلب کند.

اگر فرزند شما تمایل به بزرگ نمایی دارد گاهی اوقات داستان ها را به قدری تغییر می‌دهد که ممکن است کاملاً غیر واقعی باشند، در این حالت احتمالا کودک فاقد اعتماد به نفس بوده و ممکن است احساس نیاز به بالا بردن خود داشته باشد. هم چنین ممکن است فشاری احساس می‌کند برای خوب بودن در چیزی، یا فکر می‌کند که باید خودش را ثابت کند تا توسط شخصی و یا گروهی از افراد خاص مورد توجه و پذیرش قرار بگیرد.

فارغ از اینکه چه دلیلی پشت افسانه بافی کودک شماست، مهم است که کودک در حال رشد خود را مورد تمسخر قرار ندهید؛ که در این صورت اعتماد به نفس وی بیشتر سقوط خواهد کرد. نشان دهید هر آنچه که هست را شما ستایش می کنید و ویژگی های مثبت وی را مورد قدردانی و پاداش قرار دهید. اگر می توانید موضوع صحبت را عوض کنید؛ برای مثال در مورد چیز دیگری غیر از موضوع دروغ صحبت کنید و یا به آرامی به کودک خود بگویید که شما می‌دانید آنچه که او گفته است واقعیت ندارد و شما او را دوست دارید حتی اگر سوار اسب پرنده نشده باشد. اگر به فرد دیگری در حضور شما دروغ گفت به او در جلوی جمع تذکر ندهید. به جای آن تا زمانی که با کودک تنها شوید صبر کنید، سپس به آرامی به وی توضیح دهید که شما می‌دانید در حال افسانه بافی است، و اینکه انجام یه همچین کاری عواقب بدی را در پی خواهد داشت.

برای اینکه بهتر متوجه شود از برخی داستان ها و قصه های کودکانه استفاده کنید; معروف ترین آنها چوپان دروغگو است که با دروغ گفتن گوسفندانش از دست داد و مردم روستا دیگر به وی اعتماد نداشتند، یا قصه خرگوش کوچولویی که با دروغ گفتن دوستای صمیمی خود را از دست داد.

به احتمال زیاد در طول زمان و در سن ۹ سالگی کودک شما این افسانه بافی ها را کنار می‌گذارد درست زمانی که دیگر تفاوت بین واقعیت و خیال برای بسیاری از بچه‌ها شفاف‌تر شده است.

دروغ گویی برای پوشاندن حقیقت:

زمانی که کودک شما انکار می کند و به دروغ می‌گوید که زیاد کردن شعله گاز که منجر به سوختن غذا شده کار او نبوده، در واقع می‌داند که کار غلطی انجام داده و سعی در پوشاندن آن دارد. هدف وی اینست که از تنبیه و نتایج ناخوشایند دوری کند. کودکان این روش را در سنین پایین می آموزند و با رشد خود آن را تکمیل می کنند. دروغ هایی که برای فرار از تنبیه و انضباط گفته می‌شوند شما را در موقعیت سختی قرار می دهند. اگر کودک را به دلیل کار اشتباهی که انجام داده تنبیه کنید ممکن است تصمیم بگیرد که دروغ گویی برایش بهتر است. اگر کاری انجام ندهید نیز رفتارش تغییر نخواهد کرد. اگر کودک خود را هم به خاطر دروغ و به هم به دلیل کار اشتباه اصلی تنبیه کنید مسئله پیچیده تر می شود. روش درست این است که بین سهل گیر بودن و مجازات گر بودن یک تعادل ایجاد کنید.

بر اساس یک پژوهش والدینی که بیشتر  از بقیه از اصول اخلاقی برای توضیح اینکه دروغ کاری اشتباهیست استفاده می‌کردند؛ فرار از واقعیت و دروغگویی در بین کودکان آنها کمتر بود. در حالیکه والدینی که فرزندان خود را به دلیل دروغ گویی تنبیه می‌کردند در واقع آنها را به نوعی تشویق به تمرین دروغگویی می‌کردند.

زمانی که کودک شما سعی دارد با دروغگویی مخفی کاری کند تلاش کنید قدم های زیر را دنبال کنید:

• آرامش خود را حفظ کنید، به جای آن از این فرصت استفاده کنید که صداقت را به وی آموزش دهید
• بررسی کنید که چرا وی مخفی کاری می کند. برای مثال از کودک پرسید که چرا زیر گاز را زیاد کرده، وی تایید می کند ترس از این داشته مبادا شما را ناراحت کرده و یا به خاطر سوختن غذا مورد سرزنش قرار گیرد.
• توضیح دهید که چرا دروغ گویی اشتباه است به این موضوع اشاره کنید که نباید به گاز دست میزد و باید از بقیه کمک می‌گرفت. به او بگویید به هر حال اشتباهی رخ داده و قابل بخشش است. اما از سوی دیگر دروغگویی پذیرفتنی نیست، روی انگیزه‌های پشت دروغگویی تمرکز کنید تا خود دروغ. بیشتر از این که مدام روی دروغگویی تاکید کنید به او بگویید که شما ناراحتید چون مسئولیت کاری که انجام داده را نمی پذیرد.
• در مورد پیامدهای قابل قبول و غیر خوشونت آمیز تصمیم بگیرید بیشتر از تنبیه کودک خود به راه‌هایی فکر کنید که بتواند اشتباهات خود را جبران کند.
• به او بگویید که به هر صورت او را دوست دارید. خوب است که کودک شما نسبت به رفتارش هوشیار شود، و نسبت به رفتار بدش کمی احساس پشیمانی کند. اما به هر صورت حواستان باشد که موجب نشوید هر بار که اشتباه می کند اعتماد به نفسش را از دست بدهد.

دروغ گویی به دلیل تنبلی

گاهی کودک با دروغگویی سعی دارد چیزی به شما بگوید که با کمترین مقاومت از جانب شما روبرو شود. برای مثال:

“امروز هیچ تکلیفی برای نوشتن ندارم”

“بله مادر من مسواک زده ام”

چنین دروغ هایی در ابتدا ممکن است خیلی بی خطر به نظر بیایند اما منطقی است که نگذاریم آنها برای کودک عادت شوند، یا ممکن است کودک تصور کند راستگویی اهمیتی ندارد.

هنگامی که در می یابید کودک شما در حال پنهان کردن حقیقت است با یادآوری اهمیت راستگویی و همچنین ضرورت پیشگیری از دروغ گفتن به او نشان دهید که این کار درست نیست. گیلیان مکنامی یک روانشناس تربیتی در انستیتوی اریکسون در شیکاگو می‌گوید مهم است که با نشانه گرفتن رفتاری که کودک سعی دارد از آن فرار کند، با دروغگویی برخورد کنیم.

برای مثال، به او بگویید که مجبور است تکالیف تمام شده ی خود را هر روز بعد از ظهر به شما نشان دهد. اگر در مورد بهداشت دهان خود سهل انگاری می کند شاید یک چک کردن روزانه دندان که برای با انگیزه کردن وی موثر باشد روش مناسبی است. اگر به دیدن یک برنامه تلویزیونی اصرار دارد به او پیشنهاد دهید به جای پنهان کردن، از شما اجازه بگیرد و یا ساعات مشاهده ی تلویزیون را محدود کنید.

دروغ مصلحتی

دروغ مصلحتی دروغ کوچکی است که افراد در اجتماع استفاده می کنند ، برای حفظ آبرو و یا جلوگیری از خدشه دار کردن احساسات دیگران. در سن شش سالگی، فرزند شما از روی خلوص از کفش‌های همکلاسی خود تعریف می کند. البته که مهم است که کودک شما همدلی را بیاموزد و از خدشه دار کردن احساسات دیگران جلوگیری کند.

اما حواستان باشد کودک شما تفاوت بین تعارفات غیر حقیقی با نیت اخلاقی و دروغ هایی که به دیگری آسیب می زند را بداند. برای مثال زمانی که هدیه ای را دریافت می کند بگوید “متشکرم من عاشق این هستم” یا به مادربزرگش بگوید “موهایت خیلی خوشگل شده اند”.

در دختران این مسئله ی دروغ مصلحتی و تعریف های احساسی اهمیت بیشتری پیدا می کند. دختران اغلب این پیام را دریافت می کنند که دلپذیر بودن در اجتماع یک برتری می باشد حتی اگر در مورد احساسات خود صادق نباشند.

در تلاش برای دوست داشتنی بودن، دختر شما ممکن است احساسات قوی خود را سرکوب کند و آنها را با سکوت و شبکه ای از دروغ های زیبا جایگزین کند. به منظور رشد عزت نفس و استحکام هیجانی در دخترتان او باید بیاموزد که به پاسخ‌های خود ارزش دهد و آنها را بدون خود سانسوری بیان کند. حواستان باشد که او می داند هیجان ها و ترجیحاتش لزوما درست نیستند اما ویژگی هایی هستند که سلیقه ی وی را از بقیه متمایز می ‌کنند. به او کمک کنید راه هایی را برای بیان آنچه واقعاً احساس می‌کند، فکر می کند و می خواهد را بیابد، در حالیکه احساسات دیگران را نیز در نظر داشته باشد.

دروغ گویی برای درخواست کمک

ممکن است فرزند شما دروغ بگوید به این دلیل که در مدرسه یا در زندگی اجتماعی دچار مشکل شده و برای مقابله با فشار، نیازمند کمک دیگران است، یا ممکن است ترس از این داشته باشد که شما را با رفتارش ناامید کند. اگر متوجه شدید که کودک با یکی از این دلایل سعی در فریفتن شما دارد با او همدلی کنید و تشویق کنید که در مورد تشویش خود با شما گفت و گو کند. شما می توانید انتظارات خود را پایین بیاورید؛ بدین ترتیب او می تواند در گام های کوچکتر و قابل مدیریت تری به موفقیت برسد که در این صورت اعتماد به نفس وی بیشتر می شود. برای مثال به جای اینکه برای کسب نمره بالا در تمام دروس فشار بیاورید یک درسش را انتخاب کنید (مثلا ریاضی) و ابتدا روی آن کار کنید.

به او اطمینان دهید که او را به هر صورت دوست دارید فارغ از اینکه چه هست و چه کاری انجام می دهد. اگر دروغ گویی وی در حال شدید شدن است بهتر است که روش دیگری را در پیش بگیرید. در این حالت یک مشاور کودک و یک خانواده درمانگر می‌تواند کمک‌کننده باشد تا ریشه مشکل را بیابید.

منبع: سایت مرکز مشاوره کودک و نوجوان

خلاصه مقاله

کودکان به چند دلیل دروغ می گویند:

1. افسانه بافی: آنها هنوز مرز بین واقعیت و تخیل را به خوبی نمی دانند و تخیلات خودشان را واقیت پنداشته و تعریف می کنند

2. فقدان اعتماد به نفس: ممکن است کودک فاقد اعتماد به نفس بوده و نیاز به بالا بردن خود داشته باشد. او برای اینکه خودش را ثابت کند تا توسط شخصی و یا گروهی از افراد خاص مورد توجه و پذیرش قرار بگیرد. افسانه بافی می کند

3. ترس از تنبیه: او می‌داند که کار غلطی انجام داده و سعی در پوشاندن آن دارد. هدف وی اینست که از تنبیه و نتایج ناخوشایند دوری کند.

4. دروغ گویی به دلیل تنبلی

گاهی کودک با دروغگویی سعی دارد چیزی به شما بگوید که با کمترین مقاومت از جانب شما روبرو شود. برای مثال:“امروز هیچ تکلیفی برای نوشتن ندارم”

5. دروغ مصلحتی

دروغ مصلحتی دروغ کوچکی است که افراد در اجتماع استفاده می کنند ، برای حفظ آبرو و یا جلوگیری از خدشه دار کردن احساسات دیگران.

6. دروغ گویی برای درخواست کمک

ممکن است فرزند شما دروغ بگوید به این دلیل که در مدرسه یا در زندگی اجتماعی دچار مشکل شده و برای مقابله با فشار، نیازمند کمک دیگران است، یا ممکن است ترس از این داشته باشد که شما را با رفتارش ناامید کند.