تک فرزندی و امتیازات و مشکلات آن

نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.

سؤال: آیا تک فرزندی خوب است؟ فاصله‏ سنی دو فرزند چقدر باید باشد و مناسب‏ترین سن برای باردار شدن چه زمانی است؟

پاسخ:
ابتدا این باور نادرست باید از بین برود که تک فرزندی ساده ‏تر و راحت‏ تر از چند فرزندی است. تک فرزندی امتیازاتی دارد؛ اما دارای اشکالاتی نیز هست.

امتیازات تک فرزندی:
1. هزینه‏ کمتر برای خانواده؛
2. کنترل راحت ‏تر تک فرزند؛
3. صمیمیت عمیق والدین با تک فرزند؛
4. آرامش خانه (فرزند دیگری نیست تا با ناسازگاری آنان، آرامش خانه از بین برود)؛
5. احساس امنیت و اعتماد به نفس بیشتر تک فرزند به جهت رسیدگی بیشتر به او.

اشکالات تک فرزندی:
1. وابستگی شدید والدین به فرزند (این وابستگی سبب اضطراب تک فرزند می‏ شود و همیشه نگران است که اگر صدمه ‏ای به او برسد، والدین دچار لطمه‏ روحی شدید خواهند شد)؛
2. حساسیت فراوان والدین درباره‏ رفتار و گفتار تک فرزند که او را به رفتار و گفتاری نامطلوب می‏ کشد و لوس می ‏شود.
3. مراقبت بیش از حد والدین که استقلال تک فرزند را به خطر می‏ اندازد؛
4. وابستگی شدید تک فرزند به والدین که مانع دوست‏یابی او و ارتباط با همسالان می‏ شود؛
5. تأثیر منفی بر رشد تک فرزند به جهت نبودن رقابت، بازی، درگیری با برادر یا خواهر؛
6. تسلیم ‏پذیری والدین و عدم مخالفت با تک فرزند که سبب شکنندگی و آسیب ‏پذیری در آینده می‏شود و نمی‏ تواند نا امیدی‏ها و فشارهای روحی را تحمل کند؛
7. برخورد بزرگانه با کودک (این کار سبب می‏ شود جلو بچگی کردن او (ر.ک: پرسش 64) گرفته شود؛
8. ارتباط کمتر با همسالان (به جهت نبودن برادر یا خواهری در منزل، از ایجاد ارتباط با همسالان خجالت می ‏کشد).

برخی از زوج‏های جوان به عللی مایلند یا مجبورند تک فرزند داشته باشند. این علل عبارتند از:
1. امتیازات تک فرزندی که پیش‏تر ذکر شد؛
2. جلوگیری از افزایش جمعیت؛
3. ازدواج در سنین بالا که برای فرزند دوم، زمینه بارداری فراهم نیست یا مادر از سن مطلوب بارداری (بین 18 تا 35 سال) گذشته است؛
4. جدایی زن و مرد؛
5. علل جسمی و پزشکی که مانع از بارداری دوباره است؛
6. علل ژنتیکی که بارداری دوباره مشکلاتی را برای فرزند دوم پدید خواهد آورد.

توصیه می ‏کنم در صورت تمایل یا الزام به تک فرزندی، اشکالات هشتگانه‏ پیش گفته را به کمترین میزان برسانید و اگر به بارداری مجدد تمایل دارید، بهترین فاصله سنی برای فرزند اول و دوم، 3 الی 4 سال است.

منبع:
نسیم مهر جلد 1، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی