علل عدم پذیرش حجاب از سوی فرزندان

نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.

سؤال 1ـ با این که خود من به حجاب پایبند هستم، دختر 10 ساله ام به هیچ وجه آن را نمی پذیرد. علت چیست؟

شاید از سال ها پیش زمینه سازی نکرده، و پس از تکلیف فرزندتان با این مشکل مواجه شده اید. توجه داشته باشید که رفتار دینی، یکباره ایجاد نمی شود.
عدم پذیرش حجاب از سوی فرزندتان می تواند علل گوناگونی داشته باشد:
1. عدم آگاهی:
آیا او را به فلسفه حجاب آشنا ساخته اید؟ شاید به ارزش پوشش اسلامی پی نبرده است.
2. سرکشی و لجبازی:
شاید او را به زور و با اهرم فشار به حجاب واداشته اید و بدین سبب، به موضع لج و مقاومت شدید روانی کشیده شده است.
3. انتقامجویی:
چون فرزندتان می داند که بسیار علاقه دارید او نیز همچون شما با حجاب باشد، و احتمال دارد به خواسته های منطقی او بی توجهی کرده باشید، از این طریق انتقام می گیرد؛ بنابراین، بدون این که بفهمد انگیزه شما چیست، خواسته هایش را برآورید.
4. عقده حقارت:
گاهی دلیل بی توجهی دختر به پوشش اسلامی بدین جهت است که شخصیت او گرامی داشته نشده و از این طریق می خواهد کمبود شخصیتش را جبران کند؛ پس شخصیت او را گرامی بدارید.
5. جبران شکست:
اگر در زندگی خود شکستی داشته است، زمینه های جبران آن را فراهم آورید. در مواردی، بی حجابی برای جبران شکست است.
6. اشباع:
تذکر پی در پی درباره حجاب، او را اشباع می کند و از آن متنفر می شود. اصل اشباع، روشی برای از بین بردن بدرفتاری است؛ برای مثال، شخص الکلی را وا می دارند دائم شراب بنوشد تا به اشباع برسد و از شراب متنفر شود؛ وسواسی را وا می دارند دائم خود را بشوید تا به اشباع برسد و از وسواس دست بردارد؛ کودکی را که ناخن می جود، به زور به ناخن جویدن وا می دارند تا اشباع شود و ناخن جویدن را کنار بگذارد.
7. محیط ناسالم:
محیط ناسالم (نزدیکان یا همسالان بی حجاب) نیز در این رفتار مؤثر است. به گونه ای غیرمستقیم، ارتباط او را با چنین نزدیکان یا همسالانی قطع، و ارتباطش را با همسالان با حجاب بیشتر کنید.

سؤال 2ـ دختر 12 ساله ام حجابش را به خوبی رعایت نمی کند. برای از بین بردن این مشکل چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید؟

تربیت دینی و ایجاد علاقه در فرزندان برای عمل به دستورهای خداوند، باید از کودکی آغاز شود و اگر والدین سنجیده عمل کنند، فرزند در عمل به وظایف دینی کوتاهی نخواهد کرد. توجه داشته باشید که برای علاقه مند ساختن فرزندتان به حجاب، هرگز از زور استفاده نکنید. استفاده از زور برای آموزه های دینی، خاطره تلخی را برایش تداعی می کند. و او را از حجاب دورتر خواهد کرد.
برای ترغیب فرزندتان به پوشش اسلامی، از راهکارهای ذیل استفاده کنید:
1. روش الگویی:
خودتان در این زمینه الگوی خوبی باشید.
2. ارائه آثار حجاب:
در برخورد با او و دیگران به گونه ای عمل کنید تا آثار حجاب را در شما ببیند. روشن است که اگر با وجود پوشش اسلامی، مرتکب گناه (دروغ، غیبت، تهمت، ضایع کردن حقوق همسر و..) شوید یا با فرزندتان برخوردی ناشایست (کتک، بی حرمتی، داد و فریاد و...) داشته باشید، حجاب شما از دید او مطلوب نخواهد بود.
3. ارائه الگو:
الگوهای متخصص و متعهد با حجاب را از طریق مجلات، تلویزیون یا از بین نزدیکان به او ارائه کنید.
4. ارتباط با همسالان:
ارتباط او را با همسالان با حجاب در مدرسه یا بین نزدیکان بیشتر کنید.
5. آموزش فلسفه حجاب:
با چهره ای گشاده، سخنی نرم و در مکان و زمانی مناسب، او را با فلسفه حجاب آشنا سازید. به او بگویید چون دختر موجود ارزشمندی است، باید پوشش داشته باشد؛ همان گونه که گوهر و اشیای قیمتی در گاوصندوق نگهداری می شوند و خداوند، قلب را در قفسه سینه، و مغز را در کاسه سر قرار داده است. دختر موجود لطیفی است؛ بدین جهت، باید همچون گل در گلخانه از آن مراقبت شود.
با توجه به سن فرزندتان (12 سالگی) که وارد دوره نوجوانی شده، ممکن است در مقابل آموزش مستقیم شما مقاومت کند. در این صورت، از القای غیرمستقیم (هدیه کتاب درباره حجاب) استفاده کنید.
6. دقت در انتخاب مدرسه:
با توجه به تأثیر جدی فضای مدرسه و بدحجابی همسالان، در انتخاب مدرسه مناسب برای او دقت کنید.

سؤال 3ـ دختر 19 ساله دانشجویم مایل است به جای چادر، مانتو شلوار بپوشد؛ اما این عمل او در شأن خانواده ما نیست. نمی دانم چگونه او را به پوشیدن چادر وادارم.

به احتمال فراوان، فضای دانشگاه او را به این فکر متمایل ساخته است؛ زیرا دانشجویان چادری در مقایسه با دیگران اندکند. به طور معمول، علت این گونه افکار و دست کشیدن از ارزش ها، ضعف اعتماد به نفس است که ممکن است به تدریج به بدحجابی، ترک نماز جماعت و حتی ترک نماز نیز بینجامد؛ بنابراین بکوشید تا اعتماد به نفس از دست رفته اش باز گردد.
در صورت اصرار وی بر ترک چادر، مقاومت فراوان نشان ندهید؛ زیرا پوشش اسلامی در چادر منحصر نیست و مانتو شلوار نیز ـ اگر تنگ، کوتاه، چاک دار و تحریک کننده نباشد ـ پوشش مورد نظر شارع مقدس است؛ البته بنا به فرموده مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای ـ حَفظهُ الله ـ چادر، پوشش ملی ما است و از این جهت ترجیح دارد.
اگر چشم پوشی از شأن خانوادگی به واقع برایتان مشکل است می توانید به وی پیشنهاد کنید که در فضای دانشگاه با مانتو شلوار، و در خارج از آن با چادر باشد.
توجه داشته باشید که استفاده از زور و اهرم فشار برای واداشتن فرزندتان به پوشیدن چادر مطلوب نیست و احتمال گرایش وی به پوشش نامناسبی غیر از چادر و مانتو شلوار وجود دارد.

سؤال 4ـ دختر 5 ساله ام به شدت به چادر علاقه مند است؛ به گونه ای که حتی در مقابل محارم نیز چادر دارد. آیا می توانم چادر را به زور از سر او بردارم؟

احتمال دارد توجه و تشویق بیش از حد شما او را دچار چنین علاقه افراطی کرده است؛ بنابراین، توصیه می کنم توجه و تشویق های خود را تا مدتی قطع کنید تا تعدیل شود.
او را آگاه کنید که در این سن، چادر برایش لازم نیست؛ اما حتماً بگویید که وقتی بزرگ شود، باید خود را از مردان غریبه بپوشاند.
هرگز چادر را با زور از سر او برندارید و آشکارا با آن مخالفت نکنید. فرزند شما در این سن، قدرت تجزیه و تحلیل مسائل را ندارد و ممکن است تصور نادرستی از حجاب در ذهن او نقش ببندد و در آینده از آن بگریزد.
بکوشید از طریق پرت کردن حواس او یا پنهان کردن چادر و جایگزینی روسری، این علاقه افراطی و غیرمنطقی را از بین ببرید.

سؤال 5ـ شوهرم، دختر 16 ساله ام را وا می دارد جلو خودش و دیگر محارم، جوراب و روسری داشته باشد. آیا این رفتار، دخترم را دچار مشکل نخواهد کرد؟

هرگز در بایدها و نبایدهای دینی، سلیقه ای عمل نکنید. درباره پوشش، به همان مقداری عمل کنید که دین مقدس اسلام دستور داده و اسلام، پوشیدن پا و موی سر از محارم را واجب ندانسته است.
احکام الاهی، منطبق با فطرت انسان ها وضع شده و اگر با اعمال سلیقه شخصی، آن ها را کم و زیاد کنیم، آن ها را از فطرت انسانی دور ساخته ایم که در نتیجه، مقاومت روانی انسان ها را در پی خواهد داشت.
سختگیری شوهر شما در این مورد، ممکن است دخترتان را در آینده که اقتدارش کمتر می شود، به سمت بدحجابی بکشاند؛ به ویژه که شاهد بدحجابی و آزادی بیش از حد بسیاری از همسالان است.
آگاهی دادن به دختر برای پوشاندن قسمت های تحریک آمیز بدن حتی از محارم، مطلوب است؛ همان گونه که پوشش مناسب پدر و دیگر محارم در مقابل دختر مطلوبیت دارد؛ اما سختگیری بی مورد پسندیده نیست.
اسلام عزیز دین اعتدال است. از فرزند خود چیزی را بخواهید که اسلام می خواهد.
_____________________
منبع:
نسیم مهر جلد 2، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی