نکاتی پیرامون ایمنی کودکان

سؤال 1ـ میزان خطر داروها یا مواد شیمیایى در صورتى كه كودكان آن‏‌ها را بخورند، چقدر است؟

جواب:
میزان خطر داروها یا مواد شیمیایى متفاوت است. برخى، كودك را دچار مشكل جدى و مسمومیت مى‏‌كنند و برخى دیگر مسموم كننده نیستند:
1. مواد و داروهاى پر خطر و مسموم كننده شربت‏‌ها یا قرص‏‌هاى ضد سرفه و ضد آسم:
اگر كودك، 2 یا 3 برابر مقدار تجویز شده براى كودكان یا 1 قرص براى بزرگسالان را بخورد، ممكن است دچار حالت كُما [1] شود.
داروهاى مخصوص حالت‏‌هاى عصبى ـ روحى: اگر كودك، 1 تا 5 عدد قرص از این نوع داروها (داروهاى ضد افسردگى، اشتهاآور، آرام بخش‏‌هاى قوى، داروى بیمارى پاركینسون) را ببلعد، دچار كماى سخت خواهد شد.
لك برها و محلول‏‌هایى مانند بنزین و بنزول: خوردن 1 میلى‏‌لیتر در ازاى هر كیلو از وزن كودك یا وارد شدن چند قطره از آن‏‌ها به بینى (از طریق بو كشیدن از فاصله بسیار نزدیك) سبب كماى شدید و صدمه جدى به كلیه‏‌ها مى‏‌شود.
الكل اتیلیك: خوردن 1 تا 2 استكان آن ممكن است كودك را دچار حالت كما كند.
قارچ‏‌هاى سمى: چند گرم از قارچ‏‌هاى متعلق به گروه «آمانیتا فالواید» باعث كما و اختلال شدید كبدى مى‏‌شود.
پودر تالك: اگر مقدار بسیار كمى از این پودر از طریق بو كشیدن وارد مجارى تنفسى شود، ممكن است باعث برونشیت و تنگى نفس شود.
مغز هسته هلو، آلبالو و زردآلو: مغز 5 تا 25 دانه از هسته‏‌هاى این میوه‏‌ها مى‏‌تواند حالت كما و تشنج را به همراه داشته باشد.
ضدعفونى كننده‏‌ها: خوردن مقدار بسیار كمى از این مواد، باعث كما، تشنج و فلج عضلانى خواهد شد.
اسید بوریك: خوردن نیم گرم از آن، سبب وارد شدن صدمه جدى به كلیه مى‏‌شود.
آمونیاك و اسیدهاى قوى: خوردن 1 میلى‏‌لیتر از این نوع محلول‏‌هاى غلیظ، باعث زخم شدید مرى و معده و صدمه به كلیه‏‌ها مى‏‌شود.
مواد پاك كننده ماشین‏‌هاى ظرف‏‌شویى و كف پوش‏‌هاى سرامیكى: خوردن چند قطره از این مواد یا مایعات غلیظ، باعث سوزش شدید ناشى از زخم مرى و معده مى‏‌شود.
ضد رنگ‏‌ها: 1 تا 2 گرم از آن‏‌ها، زخم شدید مرى و معده و كلیه‏‌ها را در پى خواهد داشت.
ضد یخ ماشین و انواع شیشه پاك‏‌كن‏‌ها: 2 یا 3 جرعه از آن‏‌ها ممكن است باعث حالت كما، تشنج و اختلال در كلیه‏‌ها شود.
نفتالین: 1 قرص گرد نفتالین ممكن است باعث تشنج، یرقان و صدمه به كلیه شود.
سم موش: در صورتى كه در تهیه سم موش، عنصر تالیوم (TL) به كار رفته باشد، حتى مقدار بسیار كمى از آن، باعث زخم كبد و اختلال در سامانه مركزى اعصاب خواهد شد.
قطره چشم داراى آتروپین: خوردن 4 تا 5 قطره آن، سبب افزایش دماى بدن و گر گرفتگى (حالتى شبیه تب شدید) و در مواردى تشنج مى‏‌شود.
قرص فلوئور: اگر كودك، 50 عدد نیم میلى‏‌گرمى یا 12 تا 15 عدد 1 میلى‏‌گرمى از این قرص را كه به طور معمول براى جلوگیرى از كرم خوردگى دندان‏‌ها استفاده مى‏‌شود بخورد، دچار استفراغ، و اسپاسم (گرفتن) ماهیچه‏‌ها و نیز تنگى نفس خواهد شد.
گیاه خرزهره: در دهان گذاشتن هر قسمتى از این گیاه، سبب استفراغ و ایجاد اختلال در كار قلب مى‏‌شود.
مواد دیگرى مانند سیگار (حتى یك نخ براى كودك 1 ساله)، قرص آهن، قرص كینین و استركینین و آسپرین نیز جزو مواد و داروهاى مسموم كننده براى كودك هستند.
2. مواد و داروهای غیر مسموم كننده:
در صورتى كه كودك شما از مواد و داروهاى ذیل به میزان ذكر شده بخورد، دچار مشكل و مسمومیت نمى‏‌شود.
آنتى‏‌بیوتیك‏‌ها (حتى اگر مقدار خورده شده، 2 تا 5 برابر مقدار تجویز شده باشد؛
ویتامین‏‌ها (حتى بیست تا صد برابر دوز تجویز شده) البته ویتامین‏‌هاى محلول در آب، مثل گروه كمپلكس B و احیانا ویتامین C، و گرنه ویتامین‏‌هاى محلول در چربى مثل A , D , K و E، مسمومیت شبیه مسمومیت چربى ایجاد مى‏‌كند؛
انواع روغن‏‌ها و كرم‏‌هاى آرایشى معمول؛ [2]
صابون‏‌هاى كوچك (خوردن نیمى از صابون فقط باعث اسهال و استفراغ مى‏‌شود)؛ شامپوهاى معمول (حتى خوردن 3 تا 4 جرعه)؛
جوهر در حد 1 عدد لوله خودكار؛
مواد نوك چوب كبریت تا 12 عدد؛
كودهاى مایع براى گیاهان آپارتمانى؛
خمیردندان در حد 1 پماد.

سؤال 2ـ براى ایمن ماندن كودكان هنگامى كه در خارج از منزل هستند، چه كنیم؟

جواب:
خطرهاى احتمالى را به آنان بیاموزید:
1. خطرهاى احتمالى در خیابان:
قوانین مربوط به عبور و مرور و گذر از خیابان را به آنان بیاموزید.
در صورتى كه با خودرو شخصى، در آن سوى خیابان (طرف مقابل منزل خود) توقف مى‏‌كنید، مراقب باشید. احتمال دویدن ناگهانى كودكان به سمت منزل و حادثه آفرینى وجود دارد. به آنان یادآور شوید كه به ریل قطار یا مترو نزدیك نشوند و از بازى در لبه پیاده‏‌رو بپرهیزند.
2. خطرهاى دوچرخه‏‌سوارى:
به كودكان زیر 12 سال، اجازه دوچرخه سوارى در خیابان و سوار شدن بر دوچرخه بزرگ‏‌تر از سن آنان ندهید.
قرار دادن لباس روى پره چرخ دوچرخه، ممكن است باعث توقف ناگهانى آن شود و به فرزند شما صدمه بزند.
به آنان بیاموزید كه هنگام عبور از روى دهانه‏‌هاى فاضلاب‏‌ها با دوچرخه، مراقب افتادن چرخ دوچرخه در آن‏‌ها باشند.
3. خطرهاى احتمالى در استخر:
كودكان باید از ورود به قسمت عمیق استخر بپرهیزند. آنان را از شیرجه زدن در استخر باز دارید؛ احتمال اصابت سر به كف استخر وجود دارد. كودكان زیر 12 سال نباید از كفش، عینك و دستگاه غواصى استفاده كنند.
4. خطرهاى بازى:
هنگام بازى كودك با الاكلنگ، مراقب تعادل دو طرف آن باشید تا یك طرف محكم به زمین نیاید و پاى او صدمه نبیند.
به فرزندتان بیاموزید كه از كنار تاب‏‌ها (در حالى كه كودكان دیگر مشغول بازى با آن‏‌ها هستند) حركت نكند و تاب‏‌ها را دور بزند؛ گر چه فاصله زیاد باشد.
در خیابان و مسیر خودروها و وسایل نقلیه، اسكیت نكند.
هنگام سرسره بازى روى برف در زمستان، در كوچه شیب‏‌دار یا ارتفاعى كه به جاده یا خیابان شلوغ و یا دیوار منتهى مى‏‌شود، بازى نكند.
هنگام سواركارى، از كلاه مخصوص استفاده كند و آن را محكم ببندد.
به او هشدار دهید كه هنگام پایین آمدن از كوه یا ارتفاعات ندود؛ زیرا كنترل خود را از دست خواهد داد و احتمال لطمه‏‌هاى جبران‏‌ناپذیر وجود دارد.

سؤال 3ـ دو فرزند دبستانى‏‌ام هنگام تنهایى در منزل، براى خود خطر ایجاد مى‏‌كنند. چه مسائلى را براى مصونیت از خطرها به آنان بیاموزم و چگونه؟

جواب:
شما ابتدا باید زمینه رفتارهاى خطرساز را از بین ببرید و بعد با راهكارهاى مناسب، آنان را از این گونه رفتارها باز دارید:
1. كودكان خود را تنها نگذارید. یكى از زمینه‏‌هاى حادثه‏‌ساز، تنهایى كودكان زیر 10 سال در منزل است. اگر سن آنان بیش از 10 سال است، در صورتى تنهایشان بگذارید كه بین آن‏‌ها روابط حسنه‏‌اى برقرار است. اگر دائم با هم دعوا مى‏‌كنند، تنها گذاشتن آن‏‌ها در منزل، خطرآفرین خواهد بود؛
2. هنگام تنهایى فرزندان، مسؤولیت‏‌ها را بین آنان تقسیم كنید؛
3. زمینه خطر را با قرار دادن تلفن‏‌هاى ضروری (اورژانس، آتش‏‌نشانى، پلیس و...) در دسترس آنان، كاهش دهید؛
4. دانستن تلفن یكى از بزرگسالان مورد اعتماد بین نزدیكان مى‏‌تواند جلو خطرهاى احتمالى را بگیرد.

افزون بر از بین بردن زمینه‏‌هاى خطر، نكات ایمنى ذیل را نیز هنگام تنهایى در منزل به آنان بیاموزید؛
1. نشانى درست و دقیق منزل را به آنان بیاموزید تا هنگام ضرورت بتوانند به نیروهاى امدادگر، از مسیرهاى مناسب و بهتر آدرس بدهند؛
2. به آنان یادآور شوید كه در را روى غریبه‏‌ها باز نكنند؛
3. سراغ اجاق نروند و آتش بازى نكنند؛
4. دست و پاى برادر یا خواهر خود را نبندند و هنگام بازى به سر همدیگر ضربه نزنند؛
5. هنگام بازى، كیسه‏‌هاى پلاستیكى و نایلونى را روى سر خود قرار ندهند و طناب را دور گردن همدیگر نپیچند؛
6. روى پله‏‌ها بازى نكنند و روى نرده پله‏‌ها سر نخورند؛
7. هنگامى كه غذا یا آب‏‌نبات و یا شى‏‌ء تیزى در دهان دارند، ندوند؛
8. بادام یا پسته و امثال آن را براى گرفتن با دهان باز، به هوا پرت نكنند؛
9. تفنگ بادى، نیزه دارت و تیر و كمان را به سوى هم نشانه نروند؛
10. با ترقه‏‌هاى خطرساز و مواد آتش‏‌زا بازى نكنند. [3]
شما مى‏‌توانید در قالب داستان یا نقل خاطره‏‌هاى دوران كودكى خود و نیز ایفاى نقش در بازى، مصونیت از خطرهاى پیش گفته را به فرزندانتان بیاموزید.

سؤال 4ـ آیا امكان دارد به كودك 1 ساله‏‌ام، دورى از خطرها را آموزش دهم؟ چگونه؟

جواب:
آرى، شما مى‏‌توانید راه ایمن ماندن و فاصله گرفتن از خطرها را به فرزند خردسالتان بیاموزید و باید این كار را بكنید؛ زیرا نمى‏‌توانید او را زندانى كنید.
با توجه به سن پایین فرزند و عدم تكلم او و ناتوانى در درك آموزه‏‌هاى استدلالى، آموزش او در این زمینه، با شیوه‏‌اى خاص امكان‏‌پذیر است.
در صورت رفتارهاى پر خطر، از سرزنش فرزندتان و زیاده‏‌روى در نهى كلامى او بپرهیزید؛ زیرا باعث بى‏‌توجهى كودك هنگام ضرورت مى‏‌شود.
بهترین شیوه آموزش، پس از رفع زمینه‏‌هاى خطر در منزل این است كه هنگام حادثه‏‌جویى به سوى فرزندتان بروید؛ او را از روى زمین بلند كرده، و از رفتار پر خطر، با قاطعیت نهیش كنید.
در صورتى كه شى‏‌ء خطرناكى مثلا چاقو را برداشته است، آن را از دستش بگیرید (مراقب باشید كه چاقو و امثال آن را از دستش نكشید) و با قاطعیت بگویید: «به چاقو دست نزن». گر چه فرزند 1 ساله شما هنوز نمى‏‌تواند سخن بگوید، توصیه مى‏‌كنم با همین واژگان، او را نهى كنید. مطمئن باشید كه مقصود شما را مى‏‌فهمد؛ البته استفاده از واژگانى مثل «جیزه، اوفه، خطرناكه و...» نیز مؤثر است.
ممكن است هنگام نهى، خود را با حركات چهره شیرین كند و بیش از پیش دوست داشتنى شود. اگر در این حالت، لبخند بزنید یا بخندید، با این برخورد دوگانه و تزلزل شما به این نتیجه مى‏‌رسد كه دارید با او شوخى یا تفریح مى‏‌كنید؛ پس مغلوب احساسات خود نشوید و او را با قاطعیت (و نه با لحنى مبارزه جویانه) از رفتار خطرناكش نهى كنید.
بدیهى است كه پس از گرفتن شى‏‌ء خطرناك گریه مى‏‌كند و قشقرق راه مى‏‌اندازد. بهترین كار براى پیشگیرى از این گونه رفتارها این است كه از روش «حواس پرت كردن» استفاده، و او را با چیز جذاب دیگرى سرگرم كنید.
در مواردى كه فرزند خردسال شما به سمت ظرف داغ غذا یا فنجان چایى مى‏‌رود، با سرعت به سمت او بروید و جلوش را بگیرید. براى این كه دلیل رفتار شما را بفهمد، فنجان یا ظرف غذا را به دستش نزدیك كنید تا حرارت آن را حس كند و همزمان با این كار، واژگان جیزه، اوفه، داغه و... را به كار برید. از این شیوه براى آموزش خطر بخارى كه نمى‏‌توان آن را حذف یا جا به جا كرد نیز مى‏‌توانید استفاده كنید.
در صورتى كه با رفتارى پر خطر مانند فرو كردن میخ یا مشابه آن در پریز برق مواجه شدید، چاره‏‌اى ندارید كه باز خورد شدیدترى داشته باشید. در این حالت، پیشنهاد مى‏‌شود افزون بر نهى قاطعانه، با دست (البته با انگشتان باز) ضربه‏‌اى آرام نیز به پشت دستش بزنید تا این ضربه و سوزش دست، پیامى را به مغز او بدهد و در صورت تكرار چنین رفتارى، همان پیام تداعى شود و او را از این رفتار باز دارد.

سؤال 5ـ براى محافظت از پسر 4 ساله‏‌ام در بیرون از منزل چه كنم؟

جواب:
براى مصونیت فرزندتان از حوادث خطرناك، باید او را از خطرهاى احتمالى در بیرون از منزل آگاه سازید؛ البته در آموزش خطرها زیاده‏‌روى نكنید؛ زیرا ممكن است دچار اضطراب محیطى شود. لازم نیست تمام جزئیات حوادث ترسناك را به او بگویید.
افزون بر آگاه‏‌سازى، باید به نكات ذیل نیز توجه كنید:
1. دست او را در خیابان رها نكنید. تا 5 سالگى نمى‏‌توان به كودكان اطمینان كرد. وقتى دستتان بند است، به او بیاموزید كه قسمتى از لباستان را بگیرد؛ البته گاهى رها كردن دستش در پیاده‏‌رو و با این شرط كه هنگام حادثه بتوانید از او مراقبت كنید، اشكال ندارد؛
2. وقتى درهاى خودرو را مى‏‌بندید، مراقب انگشتان كوچك و ظریف او باشید؛
3. فرزند خردسال خود را هرگز در اتومبیل تنها نگذارید؛
4. هنگام حضور در پارك، مراقب رفتن او به سمت وسایل بازى به ویژه تاب و الاكلنك (در حالى كه كودكان دیگر مشغول بازى هستند) باشید. احتمال اصابت آن‏‌ها به سر و بدن كودك وجود دارد؛
5. هنگام حضور در كوه و دشت و جنگل و فضاهاى باز، مراقب زباله‏‌ها، اشیاى تیز یا اجسام شكسته خطرناك و در صورت بازى با ماسه‏‌ها، متوجه فضولات حیوانات باشید؛
6. هنگام حضور خردسال در استخر، از كمربند یا جلیقه نجات استفاده كنید؛ حتى اگر شنا را آموخته باشد؛
7. از نزدیك شدن فرزند به حیوانات ناآشنا جلوگیرى كنید. مراقب باشید كه به حیواناتى چون اسب، الاغ، گربه و سگ، وقتى مشغول خوردن هستند یا خوابیده‏‌اند و یا از توله‏‌هایشان مراقبت مى‏‌كنند، نزدیك نشود؛ زیرا احتمال لگد زدن، گاز گرفتن و چنگ زدن حیوان وجود دارد؛

سؤال 6ـ هنگام تغذیه خردسال به چه نكاتى توجه كنیم تا خطرى او را تهدید نكند؟

جواب:
شما باید زمان تغذیه كودك و نیز هنگامى كه خودتان غذا صرف مى‏‌كنید یا نوشیدنى مى‏‌نوشید، به نكاتى توجه كنید تا احتمال خطر را از بین ببرید:
1. دادن غذاهاى مانده به خردسال، ممكن است مشكلات گوارشى (اسهال) را ایجاد كند و غذاهاى فاسد، باعث مسمویت او شود؛
2. هنگام تغذیه كودك، غذا را به قسمت‏‌هاى كوچك تقسیم كنید تا در گلوى او گیر نكند؛
3. هنگام دادن میوه‏‌هایى مانند پرتغال، حتما هسته‏‌هاى آن‏‌ها را درآورید؛
4. شیشه پر از شیر و آب میوه را بدون حضور خود در دهان كودك قرار ندهید؛ احتمال ورود مقدارى از آن به ریه و خفگى وجود دارد؛
5. پیش از دادن غذا یا مایعات به كودك، حتما دماى آن را بسنجید؛
6. مراقب فرزند بزرگ‏‌تر خود باشید كه به نوزاد شیرخواره شما غذا ندهد (كودكان، از غذا دادن به عروسك یا خرس پشمالوى خود لذت مى‏‌برند و ممكن است همین كار را را با برادر یا خواهر شیرخواره خود نیز انجام دهند)؛
7. پیش از حضور خود سر سفره یا میز غذا و یا بدون مراقب، ظرف داغ غذا را داخل سفره یا روى میز نگذارید؛
8. هنگام صرف غذا یا چایى، مراقب ظرف‏‌هاى داغ باشید. خردسالان، بسیار تند و تیزند و در یك چشم به هم زدن، دست خود را داخل ظرف داغ غذا قرار مى‏‌دهند؛
9. هنگام نوشیدن نوشیدنى‏‌هاى داغ (چایى، قهوه و...) یا خوردن سوپ داغ، كودك خردسال را روى پاى خود ننشانید. احتمال حمله ناگهانى او به فنجان یا ظرف داغ وجود دارد؛

سؤال 7ـ هنگام استحمام كودك خردسال، چه نكاتى را رعایت كنم تا براى فرزندم مشكلى پیش نیاید؟

جواب:
رعایت نكات ذیل هنگام حضور كودك در حمام ضرورت دارد:
1. به خطرهاى آب در حمام توجه كنید. هرگز اجازه ندهید فرزندتان بدون حضور شما داخل وان حمام یا تشت آب قرار گیرد. توجه داشته باشید كه خردسالان حتى در چند سانتى‏‌متر آب هم خفه مى‏‌شوند. مرگ و میر ناشى از غرق شدن كودكان حدود 2 ساله از هر سن دیگرى بیشتر است؛
2. هنگام استحمام فرزند، حتى براى چند دقیقه هم او را تنها نگذارید. لطفا به زنگ تلفن یا صداى زنگ در بى‏‌اعتنا باشید. در صورت ضرورت، حتما فرزند خود را همراه ببرید؛
3. هرگز فرزند كوچك خود را با فرزند بزرگ‏‌تر در حمام تنها نگذارید (این نكته در غیر حمام هم صادق است)؛ زیرا خردسالان وسیله خوبى براى سرگرمى كودكان بزرگ‏‌تر هستند؛ اما توان مراقبت از آن‏‌ها را ندارند و در صورت ایجاد حادثه نمى‏‌توانند تصمیم درستى بگیرند؛
4. از تماس با وسایل الكتریكى داخل حمام، به ویژه زمانى كه شیر آب را گرفته‏‌اید، بپرهیزید؛
5. پیش از استحمام كودك، حتما دماى آب را بسنجید؛
6. صورت نوزاد را زیر دوش آب نگیرید. افزون بر ترس و وحشتى كه از حمام در او ایجاد مى‏‌شود، ممكن است در صورت طولانى شدن این كار، تنفس او نیز قطع شود.

سؤال 8ـ با توجه به این كه وقت بسیارى را در آشپزخانه مى‏‌گذرانم و فرزند 1 ساله‏‌ام دائم كنار من است، چه نكاتى را براى حفاظت او رعایت كنم؟

جواب:
آشپزخانه، مكان مناسبى براى كودكان، به ویژه خردسالان نیست. شما مى‏‌توانید او را در خارج از آشپزخانه سرگرم كنید.
اما در صورت ضرورت، به نكات ایمنى ذیل توجه داشته باشید:
1. توجه به نوع قرار گرفتن ظرف‏‌هاى غذا بر روى اجاق (حتما از شعله‏‌هاى عقب اجاق براى پخت و پز با شعله زیاد، و از شعله‏‌هاى جلو براى پختن غذا با شعله كم و جوشاندن ملایم استفاده كنید. در همین صورت هم، دسته قورى و كترى را به سمت عقب اجاق و دسته‏‌هاى قابلمه را به سمت راست و چپ بگردانید).
2. قرار دادن اشیا و وسایل خطرناك مثل چاقو، چنگال، كبریت و... در كابینت‏‌هاى دیوارى یا در مكانى با ارتفاع دست كم 1 متر؛
3. محافظت از وسایل آشپزخانه، مانند چرخ گوشت، مخلوط كن، آب میوه‏‌گیرى و... با قفل كردن كشوها و كابینت‏‌ها؛
4. در دسترس نبودن سماور و كترى آب جوش و ظروف داغ غذا؛
5. توجه به ذغال‏‌هاى داغ منقل یا داغى اتو و كباب‏‌پز پس از استفاده؛
6. در دسترس نبودن كیسه فریزر و كیسه‏‌هاى پلاستیكى دیگر (احتمال به سر كشیدن كودك و خفگى وجود دارد)؛
7. استفاده نكردن از بترى‏‌هاى نوشابه براى سایر مواد غیر خوراكى (كودك شما قدرت تشیخص ندارد و ممكن است این مواد را سر بكشد).

سؤال 9ـ در خانه چه نكات ایمنى را رعایت كنیم تا خردسالان دچار حادثه نشوند؟

جواب:
براى پیشگیرى از حوادث و خطرها در خانه، به نكات ایمنى ذیل توجه كنید:
1. جمع‏‌آورى اشیاى ریز مانند تكمه، حبوب (نخود، لوبیا و...)، فندق و پسته، آب نبات، تیله، ذرت بو داده، هسته میوه (آلبالو، هلو و...) پول خرد، دانه تسبیح، سنجاق قفلى، سوزن ته‏‌گرد، میخ، چوب خلال، استخوان‏‌هاى ریز و... به جهت ورود به حنجره و احتمال خفگى و گاهى قرار گرفتن در گوش و بینى كودك (بسیارى از این اشیا از روده‏‌هاى كودك مى‏‌گذرند و همراه مدفوع خارج مى‏‌شوند؛ اما اشیایى مثل سوزن، سنجاق قفلى، چوب خلال، میخ و استخوان‏‌هاى ریز دفع نخواهند شد)؛
2. جارو زدن مستمر خانه براى اشیا و آشغال‏‌هاى ریز؛
3. جمع‏‌آورى وسایل نوك تیز مانند مداد، خودكار و...؛
4. قرار دادن دروازه ایمنى براى پله‏‌ها و اتاق‏‌هایى كه براى خردسالان امن نیستند؛
5. محصور كردن پنجره، تراس یا بالكن با نرده؛
6. قرار دادن قفل بر درهایى كه به بالكن، راه‏‌پله یا جاهاى خطرناك منتهى مى‏‌شوند؛
7. جمع‏‌آورى موادى مثل فرآورده‏‌هاى نفتى، رنگ‏‌ها به ویژه با تركیب سرب، واكس، گاز فندك، حشره‏‌كش‏‌ها، الكل، مواد پاك كننده، مواد تمیز كننده شیشه و آینه، روغن‏‌هاى جلا دهنده، محلول‏‌هاى لوله بازكنى، داروهاى دفع آفت‏‌هاى گیاهى، سیگار و تنباكو، داروها، مرگ موش، مواد آرایشى و...؛
8. جارو زدن خانه، بى‏‌درنگ پس از به كارگیرى حشره‏‌كش به دلیل این كه خردسالان (به ویژه زیر 1 سال)، مگس و حشره مرده را نیز به دهان مى‏‌برند؛
9. مراقبت از سیم‏‌هاى برق و تا حد امكان، پنهان كردن آن‏‌ها به دلیل این كه ممكن است فرزند شما آن‏‌ها را بجود؛
10. محافظت از مته‏‌هاى برقى، قیچى‏‌ها، اره برقى، اتوى داغ، پنكه و... (كودكان به وسایل بزرگسالان به شدت علاقه نشان مى‏‌دهند و دوست دارند مانند بزرگ‏‌ترها از آن وسایل استفاده كنند)؛
11. جمع‏‌آورى جعبه وسایل خیاطى بلافاصله پس از خیاطى (وسایل این جعبه اغلب ریز و تیز است)؛
12. قرار دادن شیشه‏‌هاى شكسته، قوطى حلبى درباز و تیغ صورت تراشى در ظرف‏‌هاى دربسته؛
13. پرهیز از خواباندن نوزاد روى مبل یا تخت حتى اگر با بالش یا كوسن او را محافظت كنید؛
14. پرهیز از قرار دادن بالش بسیار نرم زیر سر كودك قبل از 2 سالگى (احتمال خفگى وجود دارد).

سؤال 10ـ فرزند نوپاى من، دائم سراغ وسایل منزل مى‏‌رود و من نگران خطر یا حادثه‏‌اى براى او هستم. در این باره چه مى‏‌شود كرد؟

جواب:
فرزند شما راه افتاده است و دوست دارد به همه جا سرك بكشد و با دنیاى اطرافش و وسایل گوناگون آشنا شود. این حالت او از حدود 8 ماهگى كه چهار دست و پا به این سو و آن سو حركت مى‏‌كرد، آغاز شده است.
ویژگى مهم و بارز خردسالان، به ویژه كودكان زیر 2 سال، این است كه دنیایشان را مى‏‌كاوند. آنان كنجكاوند و به شدت علاقه دارند بدانند وسایل منزل چگونه كار مى‏‌كنند و از چه چیزى درست شده‏‌اند. آن‏‌ها از این راه مى‏‌آموزند و روز به روز، اندوخته‏‌ها و تجربه‏‌هایشان بیشتر مى‏‌شود.
این كه كودك شما دائم سراغ وسایل منزل مى‏‌رود و كنجكاوى مى‏‌كند، نشانه هوش خوب او است؛ پس وقتى به كشف جهان اطراف خود مى‏‌پردازد، او را پیاپى از این كار منع نكنید. بازداشتن كودك از دست زدن به اشیا، حس كنجكاوى و خلاقیت او را از بین مى‏‌برد و استقلال او را به خطر مى‏‌اندازد؛ بنابراین، از سرزنش دائم او و به كارگیرى جمله‏‌هایى مانند «دست نزن مى‏‌افته»، «این مال بچه‏‌ها نیست»، «نكن بچه تو چقدر شرى»، «نكن مى‏‌افته و مى‏‌شكنه» و... بپرهیزید.
شما باید پیش از هر كارى، آرایش منزل را تغییر دهید و وسایل خطرناك و خطرساز را از دسترس او دور كنید. ایجاد محیطى امن براى كودكان (به ویژه كودكان 8 تا 10 ماهه كه چهار دست و پا مى‏‌روند و نوپایان) بسیار مهم است.
پس از این كه زمینه‏‌هاى خطر را از بین بردید، اجازه دهید تا حدودى حادثه‏‌جویى كند. بالا رفتن از پله (كودكان 10 ـ 9 ماهه علاقه فراوانى به پله دارند و دوست دارند از آن بالا روند)، بالا رفتن از صندلى استوار و پایه كوتاه، باز كردن در جعبه و رفتارهایى از این قبیل، میزان خودباورى او را بالا مى‏‌برد؛ البته دائم باید مراقب او باشید؛ زیرا كودكان به ویژه در سن كنجكاوى، بسیار خطرساز و حادثه‏‌آفرین مى‏‌شوند و متأسفانه حوادث، متداول‏‌ترین علت مرگ یا صدمه‏‌هاى جدى در كودكان حدود یك ساله است و حدود یك سوم از مرگ‏‌هاى كودكان را شامل مى‏‌شود؛ به ویژه در زمان حاضر كه فن‏‌آورى و وسایل گوناگون الكتریكى و مكانیكى، زمینه‏‌هاى خطر را افزایش داده اند.

سؤال 11ـ زمینه‏‌هاى خطرساز در خانه براى خردسالان كدامند و چگونه مى‏‌توان این زمینه‏‌ها را از بین برد؟

جواب:
زمینه‏‌هاى مهم خطرساز در خانه عبارتند از:
1. پریزهاى برق كه ممكن است فرزند خردسال شما؛ پنس سر، میخ یا اشیایى از این قبیل را داخل سوراخ‏‌هاى آن‏‌ها كند؛
2. سیم‏‌هاى برق با روپوش كهنه كه ممكن است قسمتى از آن ترك برداشته و از روى سیم كنار رفته باشد؛
3. شومینه‏‌هاى باز و بدون حفاظ (شعله‏‌هاى رنگى شومینه براى كودك خردسال جذاب است)؛
4. چاه آب بدون درپوش و استخر بدون حفاظ؛
5. میز و صندلى‏‌هایى كه پایه‏‌هاى ناسالم و غیر ثابت دارند (احتمال سقوط آن‏‌ها روى خردسالان بسیار است)؛
6. كمدهاى متزلزل و قفسه‏‌هاى كتابى كه به دیوار ثابت نشده‏‌اند (خردسالان به طور معمول از كمدها و قفسه‏‌هاى كتاب بالا مى‏‌روند و در صورت عدم استوارى آن‏‌ها ممكن است واژگون شوند)؛
7. تخت بدون محافظ كودك (محافظ تخت كودك باید نیم متر ارتفاع داشته باشد و فاصله دو میله آن بیشتر از 7 سانتى‏‌متر نباشد)؛
8. رومیزى بلند (كودك براى بلند شدن، از آن كمك مى‏‌گیرد و ممكن است ظرف‏‌هاى داغ غذا یا قورى و فنجان چاى روى سرش بریزد)؛
9. فرش‏‌هاى روى پله‏‌ها (فرش‏‌ها درصورت ثابت نبودن، روى پله مى‏‌لغزند و احتمال سقوط كودك وجود دارد)؛
10. دكمه‏‌ها و پیچ‏‌هاى وسایل صوتى و تصویرى، و اجاق و بخارى كه ممكن است خردسال آن‏‌ها را جدا كند و قورت دهد؛
11. فاصله چند سانتى‏‌مترى بین دیوار و دیواره مبل یا صندلى (هنگام نشستن و تكیه دادن بزرگسالان به آن، احتمال قرار گرفتن دست كودك بین مبل یا صندلى و دیوار هست)؛
12. محل‏‌هاى باریك مانند فاصله‏‌هاى بین كمد و دیوار كه احتمال گیر كردن و خفگى كودك وجود دارد؛
شما مى‏‌توانید با تغییر آرایش منزل و جابه‏‌جایى وسایل خطرساز و ثابت كردن آن‏‌ها، زمینه‏‌هاى خطر را از بین ببرید.
________________________
پی نوشت:
[1] ـ COMA . بى‏‌هوشى عمیقى كه بیمار حتى با تحریك شدید نیز بیدار نمى‏‌شود و ممكن است پیامدهاى خطرناكى را نیز در پى داشته باشد.
[2] ـ رنگ برها، كرم‏‌هاى ضد آفتاب، رنگ مو، استن و مومك‏‌ها خطرناك هستند.
[3] ـ براى گروهى از كودكان بیش فعال كه علاقه ویژه به رفتارها و بازى‏‌هاى خطرناك دارند، مراجعه به روان‏‌پزشك لازم است.

منبع:
نسیم مهر جلد 3، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی