لباس پوشیدن کودکان

نوشته زیر برگرفته از کتاب «نسیم مهر» (متن پیاده شده برنامه پرسش و پاسخ رادیویی استاد حسین دهنوی) می باشد.

سؤال 1ـ فرزند نوپاى 15 ماهه‏‌اى دارم كه در برابر لباس پوشیدن مقاومت مى‏‌كند و مى‏‌گرید. علت آن چیست و چگونه مى‏‌توانم مقاومت او را از بین ببرم؟

جواب:
در خرید لباس براى فرزندتان دقت كنید. یكى از مهمترین علل مقاومت نوپاى شما در لباس پوشیدن، جنس و نوع و اندازه لباس است. معیارتان در خرید لباس براى نوپا، راحتى او باشد و نه پیروى از مد.
1. جنس لباس:
لباس مناسب براى فرزندتان از جهت جنس، لباسى است كه از الیاف طبیعى تهیه شده باشد؛ بنابراین، لباس‏‌هایى با درصد بالاى نخ طبیعى برایش بخرید. این گونه لباس‏‌ها باعث مى‏‌شوند تا تنظیم دماى بدن كودك به راحتى صورت گیرد و خاطره تلخى از گرما یا سرما در ذهن او نقش نبندد.
بهتر است لباس‏‌هاى زیر كودك از جنس پنبه‏‌اى یا كتانى نرم باشد تا بدنش اذیت نشود. اگر از لباس‏‌هایى یا جنس مواد نایلونى و مصنوعى استفاده مى‏‌كنید، مراقب حساسیت بدن كودك به آن‏‌ها باشید.
2. نوع لباس:
لباس‏‌هاى با دكمه‏‌هاى زیاد، وقت بیشترى را مى‏‌گیرد و تحمل آن براى فرزند نوپا كه حاضر نیست لحظه‏‌اى بازى‏‌اش قطع شود، سخت است؛ پس لباس‏‌هایى با دكمه‏‌هاى كمتر بخرید.
3. اندازه لباس:
در خرید لباس، به اندازه آن توجه كنید. لباس نوپاى شما (خود لباس، یقه آن و آستین‏‌ها) باید گشاد باشد. لباس‏‌هاى تنگ به سختى به تن او مى‏‌روند و باعث آزارش مى‏‌شوند.
لباس‏‌هاى با یقه‏‌هاى تنگ، جلو تنفس او را مى‏‌گیرند و وحشت ایجاد مى‏‌كنند. بهترین لباس براى كودك به ویژه در این سن آن است كه راحت‏‌تر پوشیده شود.

میزان لباس، زمان مناسب تعویض، و چگونگى تعویض لباس نیز در شكستن مقاومت او مؤثرند.
1. میزان لباس:
لباس زیاد باعث گرما و احساس خفگى در كودك مى‏‌شود و خاطره ناخوشایندى را از آن در ذهنش ایجاد مى‏‌كند.
2. زمان مناسب:
توجه داشته باشید كه فرزندتان براى تعویض لباس، حال خوشى داشته باشد. هنگام مشغول بودن به بازى یا خستگى و گرسنگى یا بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب، زمان مناسبى براى تعویض لباس نیست. ابتدا نیازهایش مانند شیر دادن یا تعویض پوشك را برآورید و بعد لباسش را عوض كنید.
3. چگونگى تعویض لباس:
الف. قبل از تعویض، لباس‏‌هاى لازم را كنار دست خود قرار دهید و دكمه‏‌هایشان را باز كنید. هر قدر زمان تعویض كمتر باشد، مقاومتش نیز كمتر خواهد شد؛
ب. هنگام تعویض به دماى مناسب اتاق توجه داشته باشید؛ درصورت مشاهده نشانه‏‌هاى مقاومت، تعویض لباس را چند لحظه به تأخیر بیندازید؛
د. اگر از دراز كشیدن خوشش نمى‏‌آید، لباس او را سرپا و ایستاده عوض كنید؛ ه. او را با اسباب‏‌بازى جذابى سرگرم كنید و برایش شعر یا سرود كودكانه بخوانید؛
و. هنگامى كه لباس كثیف او را در مى‏‌آورید و قبل از پوشاندن لباس تمیز، او را نوازش كنید و ببوسید و صورتتان را به بدن او بمالید تا تعویض لباس برایش لذت‏‌بخش شود. بد نیست اجازه دهید خودش لباس‏‌هایش را یكى یكى به شما بدهد؛
ز. مراقب باشید كه اول لبه جلو لباس را تا چانه كودك پایین بكشید تا جلو صورت و تنفس او را نگیرد و دچار وحشت نشود. وقتى لباس را از روى سرش پایین مى‏‌كشید، به او «دالى» بگویید. تبدیل لباس پوشیدن به بازى برایش جذاب مى‏‌شود.
انگشتان دستتان را در آستین فرو كرده، با دست دیگر، مشت او را به داخل انگشت‏‌هایتان هدایت كنید و پس از گرفتن مشت كودك، لباس را بكشید (دست كودك را نكشید).

سؤال 2ـ دختر 5 ساله‏‌ام هنگام لباس پوشیدن مقاومت مى‏‌كند. براى رفع این مشكل، چه توصیه‏‌هایى دارید؟

جواب:
مقاومت خردسالان در برابر لباس پوشیدن، بیشتر براى كسب استقلال است و ادامه نمى‏‌یابد. توجه داشته باشید كه هدف او حرص دادن شما و دشمنى نیست. درك این نكته به طور قطع در برخورد شما اثر خواهد داشت.
جهت آمادگى او براى لباس پوشیدن و شكستن مقاومتش، به نكته‏‌هاى ذیل توجه كنید:
1. حساسیت و واكنش زیاد نشان ندهید. با توجه به ویژگى جلب توجه در كودكان، ممكن است بخواهد با این مقاومت، جلب توجه كند؛
2. از زور و اهرم فشار (تنبیه و فریاد زدن) استفاده نكنید؛ مقاومتش بیشتر مى‏‌شود و مى‏‌خواهد انتقامجویى كند؛
3. از عصبانیت بپرهیزید؛ زیرا این حالت شما ممكن است براى او سرگرم كننده و جالب باشد و بكوشد بیشتر تحریكتان كند؛
4. از وعده‏‌هاى دروغین براى تسلیم كردن او بپرهیزید؛ اعتمادش در آینده از شما سلب خواهد شد؛
5. از تهدید كودك به دادن لباسش به همسالان یا برادر و خواهر و حتى عروسك‏‌هایش بپرهیزید؛ باعث نفرت یا تشدید حسادت او مى‏‌شود؛
6. به او استقلال دهید و بگذارید خودش لباسش را بپوشد. شما مى‏‌توانید بر كارش نظارت و در صورت لزوم به او كمك كنید؛
7. مراقب جنس لباس كودك باشید. لباس‏‌هاى كرك‏‌دار و پرزدار، پوست تن او را مى‏‌آزارد و گاهى علت مقاومت كودك همین است.
8. به شوینده‏‌هاى لباس‏‌هاى خردسالتان توجه داشته باشید تا باعث تحریك پوست بدن او نشود.

سؤال 3ـ دختر 4 ساله‏‌ام اصرار دارد یك لباس یا لباس‏‌هاى ناهمگون را بپوشد. آیا او را از این كار باز دارم؟

جواب:
كودكان در این سن، به طور معمول به یك لباس علاقه نشان مى‏‌دهند و دوست دارند دائم همان را بپوشند؛ حتى اگر كثیف باشد. این رفتار دوام نمى‏‌یابد؛ پس با او مقابله نكرده، لباس مورد علاقه‏‌اش را بشویید.
براى این كه مشكل شما كمتر شود مى‏‌توانید یك دست دیگر از همان لباس خاص را برایش بخرید.
گاهى كودكان، انتخاب‏‌هاى درستى از جهت هماهنگى رنگ‏‌ها در لباس‏‌ها (پیراهن و شلوار یا بلوز و دامن) ندارند كه مى‏‌توانید با قرار دادن لباس‏‌هایى با رنگ‏‌هاى متناسب با هم در قسمت‏‌هاى مستقل كمد، این مشكل را كمتر كنید.
لباس‏‌هاى مناسب مهمانى و لباس‏‌هاى خانه و لباس‏‌هاى بازى او را در قسمت‏‌هاى جداگانه قرار دهید.
در صورت اصرار فرزندتان به پوشیدن لباس‏‌هایى با تركیبى خاص از رنگ‏‌هاى ناهمگون، حساسیت فراوان نشان ندهید و نگران داورى دیگران هم نباشید. دیگران متوجه مى‏‌شوند كه این انتخاب، سلیقه فرزندتان است و اگر متوجه نشدند مى‏‌توانید غیر مستقیم آن‏‌ها را آگاه كنید.
درباره لباس پوشیدن، قوانینى وضع كنید و در محدوده‏‌اى مشخص به او آزادى بدهید؛ براى مثال مى‏‌تواند از بین چند لباس نو، هر یك را كه مى‏‌خواهد، انتخاب كند.

سؤال 4ـ فرزندم را از چه سنى و چگونه آموزش دهم تا لباس‏‌هایش را خود تعویض كند؟

جواب:
سن مناسب براى لباس پوشیدن كودكان، حدود 3 سالگى است.
براى آمادگى، از نوپایى آغاز كنید و اجازه دهید خودش تلاش كند؛ البته مراقب باشید كه كلافه و در نتیجه عصبانى نشود.
از همان نوپایى، اسم لباس‏‌ها را به او بگویید تا در 3 سالگى كار راحت‏‌تر شود.
توجه به نكات ذیل، او را در لباس پوشیدن، مستقل مى‏‌كند:
1. كودك براى لباس پوشیدن به زمان زیادى نیاز دارد. در تنظیم برنامه‏‌ها این وقت را در نظر بگیرید تا از كندى او عصبانى نشوید و دستپاچه‏‌اش نكنید؛
2. لباس‏‌هاى او را به ترتیبى كه باید بپوشد، بچینید و آن‏‌ها را در یك جا قرار دهید تا منتظر نماند؛
3. تا مدتى در حد نیاز و در صورت تمایل خودش به او كمك كنید؛
4. در خرید لباس براى فرزندتان دقت كنید:
الف. شلوار یا دامن با كمر كشباف مناسب هستند؛ ب. شلوار زیب‏‌دار براى پسران زیر 7 سال مناسب نیستند؛ چون ممكن است هنگام بالا كشیدن زیب، بدنشان آسیب ببیند؛ ج. لباس‏‌ها باید داراى دكمه‏‌ها یا بندهاى چسبى بزرگ باشند؛
5. به كودك بیاموزید كه دكمه‏‌ها را از پایین به بالا ببندد؛
6. بهتر است هنگام لباس پوشیدن، تلویزیون خاموش باشد تا تمركز داشته باشد؛
7. از تحسین و تشویق او غافل نشوید.
_________________________
منبع:
نسیم مهر جلد 3، پرسش و پاسخ تربیت کودک و نوجوان؛ حسین دهنوی