سپاسگزاری از مردم در احادیث

سپاسگذاری از مردم :

تشويق به سپاسگذارى از نيكوكار :

امام على عليه السلام :

 الشُّكرُ ،  أحَدُ الجَزاءَينِ .

سپاسگزارى ، خود يك پاداش دادن است .

( غرر الحكم : ۱۶۸۶ )

امام على عليه السلام :

الشُّكرُ،  تَرْجُمانُ النِّيَّةِ و لِسانُ الطَّوِيَّةِ .

سپاسگزارى، بازگو كننده نيّت است و زبانِ درون .

( غرر الحكم : ۱۳۰۰ )

امام على عليه السلام :

أحسَنُ السُّمْعَةِ  ، شُكرٌ يُنشَرُ

 بهترين آوازه ، تشكّرى است كه منتشر شود .

( غرر الحكم : ۳۰۱۳ )

امام على عليه السلام :

 شُكرُكَ للرّاضِي عنكَ يَزِيدُهُ رِضا و وَفاءً

و  شُكرُكَ للساخِطِ علَيكَ يُوجِبُ لكَ مِنهُ صَلاحا و تَعَطُّفا .

 سپاسگزارى تو از كسى كه از تو راضى است ، موجب رضايت و وفادارى بيشتر او مى شود

و سپاس گزاريت از كسى كه از تو ناخشنود است ، سبب رفع ناراحتى و مهربانى او نسبت به تو مى شود .

(غرر الحكم : ۵۶۶۸ ـ ۵۶۶۹ )

امام على عليه السلام :

الشُّكرُ  ، أعظَمُ قَدرا مِن المَعروفِ ؛

لأنّ الشُّكرَ يَبقى و المَعروفَ يَفنى .

 تشكّر كردن، ارزشمندتر از نيكى كردن است ؛

زيرا تشكّر باقى مى ماند و نيكى از بين مى رود .

( غرر الحكم : ۲۱۷۶ )

امام على عليه السلام :

مَن شَكَرَ على غيرِ إحسانٍ ،

 ذَمَّ على غَيرِ إساءَةٍ .

هر كس بى آن كه خوبى بيند، تشكّر كند ،

بى آن كه بدى بيند، نيز نكوهش كند .

(غرر الحكم : ۸۶۹۳ )

امام حسن عليه السلام :

 اللُّؤمُ  ، أن لا تَشكُرَ النِّعمَةَ .

 پستى اين است كه سپاسگزار نعمت نباشى .

( تحف العقول : ۲۳۳ )

معناى سپاسگزارى :

امام على عليه السلام :

حَقٌّ على مَن اُنعِمَ علَيهِ أن يُحسِنَ مكافَأةَ المُنعِمِ 

 فإن قَصُرَ عن ذلكَ وُسْعُهُ فعلَيهِ أن يُحسِنَ الثَّناءَ

فإن كَلَّ عن ذلكَ لِسانُهُ فعلَيهِ بمَعرِفَةِ النِّعمَةِ و مَحَبَّةِ المُنعِمِ بها 

فإن قَصُرَ عن ذلكَ فلَيسَ للنِّعمَةِ بِأهلٍ .

كسى كه به او نيكى شده ، وظيفه دارد نيكى كننده را به خوبى پاداش دهد 

اگر توان اين كار را نداشت ، بايد به خوبى تشكّر كند 

و اگر زبانش از اين كار هم قاصر بود ، وظيفه دارد كه ارزش آن نيكى را بشناسد و خوبى كننده را دوست داشته باشد 

و چنانچه از اين كار هم كوتاهى كرد ، لايق نيكى نيست .

( الأمالي للطوسي : ۵۰۱ / ۱۰۹۷ )

امام على عليه السلام :

إذا اُخِذَت مِنكَ قَذاةٌ فَقُلْ :

أماطَ اللّه ُ عنكَ ما تَكرَهُ .

 اگر كسى خاشاكى از بدن تو برداشت [ دعايش كن و ] بگو :

خداوند آنچه را ناخوش مى دارى ، از تو دور گرداند .

( الخصال : ۶۳۵/۱۰ )

امام زين العابدين عليه السلام :

 أمّا حَقُّ ذِي المَعروفِ  علَيكَ

فأنتَشكُرَهُ و تَذكُرَ مَعروفَهُ  و تُكسِبَهُ المَقالَةَ الحَسَنَةَ  

و تُخلِصَ لَهُ الدعاءَ فيما بينَكَ و بينَ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ .

 فإذا فَعَلتَ ذلكَ ،  كنتَ قد شَكَرتَهُ سِرّا و عَلانِيَةً .

ثُمّ إن قَدَرْتَ على مُكافَأتِهِ يَوما  ، كافَيتَهُ .

حقّ كسى كه به تو نيكى مى كند اين است كه  :

از او تشكر كنى و نيكيش را به زبان آورى و از وى به خوبى ياد كنى

و ميان خود و خداوند عزّ و جلّ برايش خالصانه دعا كنى .

اگر چنين كنى ، بي گمان پنهانى و آشكارا از او تشكر كرده باشى .

وانگهى اگر روزى توانستى نيكى او را جبران كنى ، جبران كن .

( الخصال : ۵۶۸/۱ )

امام باقر عليه السلام : 

مَن صَنَعَ مِثلَ ما صُنِعَ إلَيهِ فإنّما ، كافَأ

 و مَن أضعَفَ ، كانَ شاكِرا .

هركه در قبال خوبى اى كه به وى شده همانند آن خوبى كند ، آن خوبى را جبران

و اگر دو برابر آن خوبى كند، سپاسگزارى كرده است .

( معاني الأخبار : ۱۴۱/۱ )

الكافى ـ به نقل از فضل البقباق ـ : از امام صادق عليه السلام از آيه: « و اما نعمت خداوندگارت را بازگوى » ( الضحى : ۱۱) سؤال كردم فرمود :

الذي أنعَمَ علَيكَ بما فَضَّلَكَ و أعطاكَ و أحسَنَ إلَيكَ ،

ثُمّ قالَ فَحَدَّثَ بِدِينِهِ و ما أعطاهُ اللّه ُ و ما أنعَمَ بهِ علَيهِ .

 يعنى كسى كه با بخشش و دهش و احسانش به تو ، تو را نواخت .

سپس فرمود : پس [بايد ] دين خود را و عطا و نعمتى را كه خداوند به او عنايت كرده است  ، بازگو كند .

( الكافي : ۲/۹۴/۵ )

كسى كه از مردم تشكّر نكند، از خدا هم تشكّر نكرده است .

امام زين العابدين عليه السلام :

 يقولُ اللّه ُ تباركَ و تعالى لِعبدٍ مِن عَبِيدِهِ يَومَ القِيامَةِ :

أ شَكَرتَ فُلانا ؟

فيقولُ : بَل ، شَكَرتُكَ يا ربِّ!

فيقولُ : لَم تَشكُرْني ،  إذ لَم تَشكُرْهُ .
 

خداوند تبارك و تعالى در روز قيامت به يكى از بندگان خود مى فرمايد :

آيا از فلانى سپاسگزارى كردى؟

عرض مى كند : [ نه ]، بلكه از تو سپاسگزارى كردم . اى پروردگار من !

خداوند مى فرمايد : چون از او تشكّر نكرده اى  ، از من هم نيز تشكّر نكرده اى .

( الكافي : ۲/۹۹/۳۰ )

امام رضا عليه السلام :

مَن لَم يَشكُرِ المُنعِمَ مِنَ المَخلوقينَ ،  لَم يَشكُرِ اللّه َ عَزَّ و جلَّ .

هركه در قبال خوبى مردم تشكر نكند ، از خداوند عزّ و جلّ هم تشكّر نكرده است .

(عيون أخبار الرِّضا : ۲/۲۴/۲ )

امام رضا عليه السلام :

 إنّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ أمَرَ ··· بالشُّكرِ لَهُ و للوالِدَينِ ؛

فَمَن لم يَشكُرْ والِدَيهِ  ، لم يَشكُرِ اللّه َ .

خداوند عزّ و جلّ دستور . . . به سپاسگزارى از خود و از پدر و مادر داد ؛

پس كسى كه از پدر و مادر خود سپاسگزارى نكند، از خداوند هم سپاس گزارى نكرده است.

( الخصال : ۱۵۶/۱۹۶ )

مؤمن ناسپاسى مى شود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يَدُ اللّه ِ تعالى فَوقَ رُؤوسِ المُكَفَّرِينَ تُرَفرِفُ بالرَّحمَةِ .

دست خداوند متعال ، رحمت را بر فرازِ سرِ كسانى كه خوبيهايشان ناديده گرفته مى شود ، مى گستراند .

(علل الشرائع : ۵۶۰/۲ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أفضَلُ الناسِ عِندَ اللّه ِ مَنزِلَةً و أقرَبُهُم مِنَ اللّه ِ وَسيلَةً

المُحسِنُ يُكَفَّرُ إحسانُهُ .

 در ميان مردمان، كسى كه منزلتش در نزد خدا از همه برتر و وسيله تقرّبش از همه بيشتر است ،

نيكوكارى است كه از نيكى او قدردانى نمى شود .

( النوادر للراونديّ : ۱۰۴/۷۳ )

امام على عليه السلام :

كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله مُكَفَّرا لا يُشكَرُ مَعروفُهُ ···

و كذلكَ نَحنُ أهلَ البَيتِ مُكَفَّرُونَ لا يُشكَرُ مَعروفُنا

و خِيارُ المُؤمنينَ مُكَفَّرُونَ لا يُشكَرُ مَعروفُهُم .
 

رسول خدا صلى الله عليه و آله مورد ناسپاسى قرار مى گرفت و از خوبى هايش قدردانى نمى شد . . .

ما اهل بيت نيز احسانهايمان ناديده گرفته مى شود و مورد تشكّر قرار نمى گيريم .

مؤمنان نيك نيز ناسپاسى مى شوند و كسى از خوبيهاى آنان قدردانى نمى كند .

( بحار الأنوار : ۶۷/۲۶۰/۲ )

امام على عليه السلام :

لا يُزَهِّدَنَّكَ في المَعروفِ ، مَن لا يَشكُرُهُ لكَ ؛

فقد يَشكُرُكَ علَيهِ  ، مَن لا يَستَمتِعُ بِشيءٍ مِنهُ

و قد تُدرِكُ مِن شُكرِ الشاكِرِ أكثَرَ مِمّا أضاعَ الكافِرُ.  

« و اللّه ُ يُحِبُّ المُحسِنِينَ » .

 تشكّر نكردنِ ديگران از تو ، نبايد تو را به خوبى كردن بى رغبت سازد ؛

زيرا كسى كه از آن نيكى كمترين بهره اى نمى برد (خداوند) ، از تو قدردانى مى كند

و از سپاسگزارى اين [خداى ] سپاسگزار،تو به بيش از آن چيزى مى رسى كه فرد ناسپاس فرو گذاشته است.

« و خداوند نيكوكاران را دوست دارد » .(       )

( نهج البلاغة : الحكمة ۲۰۴ )

امام صادق عليه السلام :

إنَّ المُؤمِنَ مُكَفَّرٌ ؛

و ذلكَ أنّ مَعروفَهُ يَصعَدُ إلى اللّه ِ تعالى فلا يَنتَشِرُ في الناسِ

و الكافِرُ مَشهورٌ ؛

و ذلكَ أنَّ مَعروفَهُ لِلناسِ يَنتَشِرُ في الناسِ و لا يَصعَدُ إلَى السَّماءِ .

مؤمن ناسپاسى مى شود ؛

و اين از آن روى است كه خوبى او به درگاه خداوند متعال بالا مى رود و در ميان مردم شايع نمى شود .

اما كافر، خوبى كردنهايش شهرت مى يابد ؛

چون خوبى او براى [ چشم ] مردم است و در بين مردم شيوع مى يابد و به آسمان ( درگاه الهى ) بالا نمى رود.

( علل الشرائع : ۵۶۰/۱ )

بستن راه نيكوكارى :

امام صادق عليه السلام :

لَعَنَ اللّه ُ قاطِعِي سَبيلِ المَعروفِ ؛

و هُو الرجُلُ يُصنَعُ إلَيهِ المَعروفُ  ، فَيَكفُرُهُ

 فَيَمنَعُ صاحِبَهُ مِن أن يَصنَعَ ذلكَ إلى غَيرِهِ
 

خدا لعنت كند كسانى را كه راه نيكى كردن را مى بندند ؛

يعنى كسى كه به وى خوبى مى شود ، اما او ناسپاسى مى كند

و در نتيجه  نيكوكار را از نيكى كردن به ديگران باز مى دارد .

( الاختصاص : ۲۴۱ )

چه كسانى نا سپاسند؟

امام صادق عليه السلام :

 مَن لَم يُنكِرِ الجَفوَةَ ،  لَم يَشكُرِ النِّعمَةَ
 

كسى كه بدرفتارى را زشت نشمارد ، در برابر خوبى هم سپاس نگزارد .

( قرب الإسناد : ۱۶۰/۵۸۵ )

امام صادق عليه السلام : 

مَنِ احتَمَلَ الجَفاءَ ، لَم يَشكُرِ النِّعمَةَ

كسى كه بدرفتارى [ ديگران ] را تحمّل كند ،از خوبيها هم سپاسگزارى نكند .

( الخصال : ۱۱/۳۷ )

امام صادق عليه السلام : 

مَن لَم تُغضِبْهُ الجَفوَةُ ،  لَم يَشكُرِ النِّعمَةَ

كسى كه بدرفتارى او را به خشم نياورد ، از خوبى نيز سپاسگزارى نكند .

(  الخصال : ۱۱/۳۸ )

 

سپاسگذاری خداوند  سبحان :

پروردگار ما آمرزنده و سپاسگزار است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله - در دعا ـ گفت : 

 

يا خَيرَ ذاكِرٍ و مَذكورٍ، يا خَيرَ شاكِرٍ و مَشكورٍ 

اى بهترين ذاكر و مذكور ، اى بهترين شاكر و مشكور

( بحار الأنوار : ۹۴/۳۹۶/۳)

میزان الحکمه،جلد ششم.