سیره فردی و اخلاقی امام سجاد علیه السلام

روایات بسیاری سخن از پرستش خدا، زهد و عبادت، محاسبه نفی و عفو و گذشت، نرم خوئی و مهربانی و... امام سجاد علیه السلام بیان شده است و بنا به گفته امیرالمؤمنین در نهج البلاغه «از این امت کسی را نتوان به آل محمد»قیاس کرد.در اینجا ما تنها گوشه ای از برگ زرین خصوصیات امام سجاد علیه السلام را در باب اختصار بیان می کنیم.

امام صادق علیه السلام فرمودند: علی بن الحسین علیه السلام به گونه ای راه می رفت که گمان می کردی بر سر حضرت پرنده ای نشسته است. (کنایه از سکون،آرامش و وقار است) ،به هیچ سویی متمایل نمی شد(1). و دستش را تکان نمی داد . هنگامی که وسط راه به کلوخ پاره ای برمی خورد، از مرکب پیاده می شد و با دست خود آن را از سر راه برمی داشت.(2)

سفیان بن عبینه نیز می گوید: که هیچ گاه حضرت در هنگام راه رفتن دستشان از ران پایشان تجاوز نمی کرد.(3)او دارای سکینه و آرامش و خضوع بود(4)در هنگام نشستن گاهی یکی از پاهای خود را بر ران دیگر می گذاشت.(5)

و به واقع مصداق برز این آیه کریمه بود که:

وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا

و بندگان خداى رحمان كسانى‌اند كه روى زمين به نرمى گام برمى‌دارند؛ و چون نادانان ايشان را طرف خطاب قرار دهند به ملايمت پاسخ مى‌دهند.(فرقان،63)

پوشش امام سجاد علیه السلام:

 امام علیه السلام در زمستان لباس و جامه خز می پوشید و چون تابستان فرا می رسید ،آن را می فروخت و پولش را در راه خدا صدقه می داد. سلیمان بن راشد از پدرش نقل می کند که علی بن الحسین دراعه ای سیاه و طیلسان آبی (جامه ای دایره ای شکل که همه بدن را بپوشاند) پوشیده بود.(6)

امام رضا علیه السلام نیز می فرماید: امام سجاد علیه السلام روپوشی بلند از خز و ردایی (مِطَرف) مربع شکل از خز می پوشید که قیمت آن صد دینار بود(7) و بنا به روایت دیگر که از آن امام علیه السلام نقل شده است : علی بن الحسین در زمستان جبه خیز و مطرف خز و قلنسوه خز (شب کلاه) می پوشید و زمستان را با آن می گذارنید. پالتویش را در تابستان می فروخت و پولش را صدقه می داد و می فرمود:

«چه کسی زینت الهی را که برای بندگانش خارج فرموده و روزی های پاک و پاکیزه را حرام کرده است.(8)

معطر ساختن امام علیه السلام برای دیدار با معشوق الهی

امام سجاد علیه السلام قبل از وضو مسواک زده و پس از انجام وضو و قبل از شروع به نماز به خود عطر می زد و خود را خوشبو می نمود . عبدالله بن حارث می گوید : امام سجاد علیه السلام شیشه ای از مشک را در محل نماز خود گذاشته بود و چون وارد نماز می شد ،خود را با آن خوشبو می ساخت.(9)

دخالت ندادن دیگران در انجام کارهای شخصی

امام  دوست نمی داشت هیچ کس او را در تهیه آب برای وضو یاری دهد.خود شخصاً آب وضو را از چاه می کشید و برای نماز شب خود قبل از اینکه بخواند آب فراهم شده را در گوشه ای قرار می داد و رویش را می پوشاند. سپس در دل شب به پا می خاست . ابتدا مسواک نموده،عطر زده،و سپس وضو گرفته  و نماز شب را اقامه می نمود(10)

اولویت بندی در امور اجتماعی

ابوحمزه ثمالی گوید: امام سجاد علیه السلام فرمودند: اگر وارد بازار شوم و با من درهم هایی باشد که با آن برای خانواده ام گوشت تهیه کنم در حالی که آنان به شدت به آن نیازمند باشند ،نزد من محبوب تر است از اینکه برده ای را آزاد کنم.(11)

آفرین گفتن بر طالب علم

هنگامی که دانشجویی به خدمتش می رسید ، می فرمود: آفرین بر وصیت رسول خدا صلی الله علیه و آله .سپس فرمود:

هنگامی که طالب علم از منزلش خارج می شود ،پایش را روی هیچ تر و خشکی از زمین نمی گذارد ،مگر اینکه زمین تا طبقه هفتم بر او تسبیح می گوید.(12)

پی نوشت ها:

(1)بحارالانوار،ج46،ص70

(2) و (3)همان،ص93.

(4)همان،ص98 به نقل از کشف الغمه

(5)بحارالانوار،ج46،ص59.

(6) و (7)بحارالانوار،ج46،ص106.

(8)بحارالانوار،ج46،ص106،با اشاره به آیه 32 سوره اعراف

(9)الکافی،ج6،ص515؛بحارالانوار،ج46،ص58.

(10)بحارالانوار،ج46،ص98.

(11)وسایل الشیعه،ج15،ص251؛بحارالانوار،ج46،ص98.

(12) بحارالانوار،ج1،ص70

منبع:علی بن الحسین علیه السلام امام سجاد،مرضیه محمدزاده،قم:دلیل ما،1392،صص40-45.