ازدواج از ديدگاه قرآن‏ و روایات

اهمیت ازدواج در نظر آیت الله مظاهری

ازدواج از ديدگاه قرآن‏

آيه ى شريفه «لِيُنفق ذو سعة من سعته و من قُدِرَ عليه رزقُه فلينفق ممّا آتيه الله»1 مربوط به يك زندگى ضرورى براى انسان‏هاست كه همان آيه ى مربوط به همسر هم می باشد. براى اينكه زن براى مرد و مرد براى زن، يك امر ضرورى و طبيعى است. همان طورى كه يك انسان نان می خواهد، آب می خواهد و يك امر طبيعى است. اگر خود نمی تواند تهيه كند ديگران بايد تهيه كنند. همانطورى كه غريزه ى جنسى يك حساب جداگانه اى از غرايز ديگر دارد قرآن هم يك حساب جداگانه اى براى اين غريزه باز كرده است: قرآن می فرمايد:
«و انكحوا الأيامى منكم و الصالحين من عبادكم و امائكم ان يكونوا فقراء يغنهم ‏الله من فضله والله واسع عليم»؛2
اين صيغه ى جمع مربوط به اجتماع است. اول پدر و مادر و اگر پدر و مادر نمی توانند دولت اسلامى و اگر دولت اسلامى نمی تواند براى اين كار مؤسسه و نهادى داشته باشد همه ى اجتماع موظفند.
قرآن می فرمايد: «و انكحوا الايامى» جامعه ى اسلامى! بايد پسر عَزَب را زن بدهيد، عزب‏ها را بايد زن بدهيد، شوهر بدهيد. و بعد می فرمايد: غصه آينده را هم نخور، خدا تأمين می كند. اگر راستى توكل داشته باشى، اگر راستى پشتوانه اى مثل خدا داشته باشى، اگر توكلت خوب باشد، فعاليتت خوب باشد، به دستور اسلام عمل كنى. غم فقر را هم نخور؛ غم خرج و مخارج آن را هم نخور.
اين آيه حساب جداگانه اى براى غريزه جنسى باز كرده است. آن آيه «لينفق ذو سعة من سعته و من قُدِر عليه رزقُه فليُنفق مما آتيه الله» هم يك حساب عمومى براى همه غرائز باز كرده است كه اجتماع بايد خلأ فقر فردى و اجتماعى را پر كند. احتياج‏هاى يكديگر را بايد بر آورند و اين آيه ذكر خاص بعد از عام است. می فرمايد در خصوص ازدواج همه بايد مهيا باشند براى اينكه جوان‏ها را همسر بدهند. پسرها و دخترهاى عزب را همسر بدهند.

ازدواج در آئينه روايات‏

مرحوم شیخ حر عاملی(رحمه الله)، مردى كه به همه مخصوصاً مراجع تقليد حق بزرگى دارد در كتاب وسائل الشیعه شش روايت در اين باره نقل می كند كه در آنها ثواب عجيب و مهمى براى كسى كه يك پسرى را زن داده يا دخترى را شوهر بدهد بيان شده است. روايات به اندازه اى عالى است كه انسان می بيند فضيلتى بالاتر از آن فضيلت نيست.
از موسی بن جعفر (عليه السلام) نقل شده است كه در روز قيامت سه دسته زير سايه عرش خدا هستند و يك دسته از آنها كسانى هستند كه پسرى را زن دهند. در اين روايت می فرمايد: در روز قيامت خدا نظر لطف دارد به آن كسى كه شفاعت كند تا دخترى به شوهر برسد يا پسرى به زن برسد.3
نظير اين روايات كه در آن باب هست در ابواب ديگر هم هست. صاحب وسائل بيش از بيست روايت نقل می كند كه يكى از آنها اين است:
امام صادق (عليه السلام) می فرمايد يك كسى آمد پيش پدرم. ايشان فرمودند: فلانى! زن دارى؟ گفت نه يابن رسول الله. پدرم فرمود: اگر خدا دنيا و آنچه در دنياست به من بدهد و بگويد يك شب بى زن باش قبول نمی كنم.
يعنى امام باقر (عليه السلام) می فرمايد: خانم! اگر خدا آنچه در دنياست به تو بدهد اما يك‏ شب بی شوهر باشى ارزش ندارد. آقا! اگر خدا دنيا و آنچه در دنياست به تو بدهد اما يك شب بدون زن باشى ارزش ندارد. بعد امام باقر (عليه السلام) يك جمله ى رساتر از اين فرمودند:
«ركعتان يصليها رجل متزوج افضل من رجل اعزب يقوم ليله و يصوم نهاره».4
آن كسى كه زن دارد، آن كسى كه شوهر دارد اگر دو ركعت نماز بخواند اين دو ركعن نماز فضيلتش بيشتر از عبادت كسى است كه شب را زنده بدارد و روز را روزه بگیرد. كسى كه شبانه روز عبادت كند روز روزه بگيرد، از اول شب تا به صبح روى پا بايستد و عبادت كند چقدر فضيلت دارد؟ امام باقر (عليه السلام) می فرمايد: كسى كه زن دارد، شوهر دارد دو ركعت نماز بخواند اين قدر فضيلت دارد. امام باقر (عليه السلام) می فرمايد فضيلت آن دو ركعت نمازش بيشتر از يك پبانه روز عبادت كردن است.
روايتى از زبان پيغمبر و ائمه طاهرين (عليهم ‏السلام) نقل شده و از نظر ما طلبه ها مستفيضه است (راویان متعددی دارد) و آن روايت اين است كه:
«ما بُنى بناء فى الاسلام احبّ الى الله عزوجل من التزويج».5
هيچ خانه اى، هيچ بنائى آبادتر، با فضيلت ‏تر از آن خانه اى نيست كه با ازدواج آباد شود. اين روايت يك چيز خاصى به ما می گويد.
می فرمايد: اگر يك پسر و دختر را به هم برسانى و يك خانه را آباد كنى يعنى صاحب خانه كنى يا يك مسجد بسازى كدام فضيلتش بيشتر است؟ اين روايت می گويد: آن خانه اى كه به وسيله تزويج آبادش كنى. يعنى دخترى را شوهر دهى، پسرى را زن دهى، يا يك مدرسه بسازى كدام بهتر است؟ پيغمبر اكرم (صلی الله عليه وآله) می فرمايد: آن زن دادن، آن شوهر دادن، آن خانه را آباد كردن.
نظير اين روايت زياد داريم كه كمترين ثواب در آنها اين است كه آن زنى كه شوهر داشته باشد آن مردى كه زن داشته باشد، نماز صبح كه می خواند ثواب صد و چهل ركعت نماز در نامه عملش نوشته می شود، يعنى عبادتش هفتاد برابر است. اين فضيلت كم ازدواج است.
به عكس جوانى كه بتواند زن بگيرد اما نگيرد، آن زنى، آن دختر خانمى كه بتواند شوهر كند اما نكند، پيامبراكرم (صلی الله عليه وآله) می فرماید: «رذائل موتاكم العُذّاب».6
يعنى اگر كسى بميرد و بى زن بميرد، اگر كسى بميرد و بى شوهر بميرد، پست ‏ترين مرده ها اين مرده است.
از اين مطالب يك نكته درك می كنيم؛ شما عزيزان می دانيد كه اسلام اغراق نيست؛ گفته ائمه طاهرين (عليهم ‏السلام) اغراق نيست. ما شيعيان يك امتيازى كه از اهل سنت داريم اين است كه می گوييم تمام احكام الهى تابع مصالح و مفاسد نفس الامرى است. يعنى اگر امام صادق (عليه السلام) امرى كرده باشد، يك مصلحت تامّه ملزمه دارد، یا اگر امام باقر (عليه السلام) نهى كرده باشد، يك مفسده تامّه ملزمه دارد. اين يكى از عقايد مسلم شيعه است.

___________________________
پی نوشت:
1. سوره طلاق، آیه 7.
2. سوره نور، آيه 32 ترجمه: و البته بايد مردان بى زن و زنان بى شوهر و كنيزان و بندگان خود را به نكاح يكديگر درآوريد (تا در ميان مؤمنان مرد بى زن و زن بى شوهر باقى نماند و از فقر مترسيد كه) اگر مرد و زنى فقيرند خدا به لطف خود آنان را غنى و بی نياز خواهد فرمود، كه خدا به اعمال بندگان آگاه و رحمتش وسيع است.
3. وسائل الشيعه جلد 14 صفحه 27.
4. وسائل الشيعه جلد 14 صفحه 7.
5. وسائل الشيعه جلد 14 صفحه 2.
6. وسائل الشيعه جلد 14 صفحه 7.

منبع: اخلاق در خانه، برگرفته از بیانات آیت الله حسین مظاهری