احادیث امام سجاد علیه السلام: بی نیازترین مردم

امام سجاد (علیه السّلام) فرمودند:

مَن قَنعَ بِما قَسمَ اللهُ لَهُ فهُو مِن اَغنَی النّاسِ؛
هر کس به آنچه خداوند برایش تقسیم کرده و روزی داده، قانع باشد، او از بی نیازترین مردم است.
بحارالانوار، ج75، ص 158

شرح حدیث:

گاهی بعضی افراد، با آن که از ثروت و مُکنت برخوردارند، همچنان چشمشان گرسنه است وتا دم مرگ، حریص و افزون طلب هستند.
بعضی هم از سرمایه ی «قناعت» برخوردارند و از خصلت ناپسند و ذلّت آور حرص و آز، رهایند. اینان، همواره احساس بی نیازی و غنا می کنند، زیرا از «گنج قناعت» برخوردارند، آن گونه که حضرت علی علیه السّلام فرموده است:
«القناعَةُ مالٌ لایَنفَدُ» (نهج البلاغه، حکمت 57.)«قناعت، ثروتی پایان ناپذیر است.»
خداوند، براساس مصلحت بندگان و نظر و اراده ی حکیمانه ی خود، به آنان روزی می دهد. کسی که راضی و قانع و به آنچه خداوند سهم او قرار داده است خرسند است، همیشه آرام و آسوده بوده و از رنج درونی که حریصان گرفتار آن هستند، رهاست.
انسان قانع، نه چشم طمع به مال دیگران دارد، نه دائم در پی افزودن مال خویش است. از این رو، خود را بی نیاز و غنی می بیند و راحت است.
با قناعت می توان آزاد زیست  هر که قانع نیست، حالش بردگی است
هر که را مصرف ز حدّ افزون بود  عاقبت افسرده و دلخون بود
باید از اسرافها مانع شویم  رو به «فرهنگ قناعت» آوریم (از نویسنده.)
سیره ی پیشوایان دین و پرورش یافتگان مکتب اهل بیت علیه السّلام هم همین فرهنگ را به ما می آموزد و ایمان به خدا و توکل بر او هم، مسلمان را به روزیِ تقسیم شده از سوی خداوند، راضی و قانع می سازد.
البته، وظیفه ی تلاش برای امرار معاش، به جای خود باقی است و مقدس است، ولی قناعت و دوری از حرص و آز هم، یک ارزش به شمار می آید.
منبع: حکمت های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه السّلام)، جواد محدثی