رساله حقوق امام سجاد (ع) : حقوق طرف مقابل در اقامه دعوا

37- حق مدعی

واما حـق الخصم المدعی علیک فإن کان ما یدعی علیک حقا لم تنفسخ فی حجتـه  و لم تعمل فی ابطال دعوته ؛ و کنت خصم نفسک له  والحاکم علیها  والشاهد له بحقه دون شهاده الشهود ؛ فإن ذلک حـق الله علیک و إن کان ما یدعیـه باطلا رفقت بـه و روعته و ناشدته بدینه و کسرت حدته بذکر الله و القیت حشو الکلام ولغطه الذی لا یردعنک عادیه عدوک بل تبوء باثمه وبه یشحذعلیک سیف عداوته لان لفظه السوء تبعث الشر والخیر مقمعه للشر ولا قوه الا بالله .

ترجمه : اما حق کسیکه علیه تو اقامهء دعوی نموده و خصم تو حساب میشود؛ آنست که اگر در دعوایش علیه تو صادق است و حق به طرف اوست ؛ در پی بی اعتبار کردن حجت و دلیلش نباش و بـرای باطل نمـودن دعوایش تلاش نکن ؛ زیرا با وجدانت بلکه با خودت دشمنی کرده ای ؛ برای آنکه وجدانت حکم به حق بودن طرف مقابلت مینماید و خودت بهترین شاهد و گواه هستی بر اینکه حق به طرف خصمت هست ؛ پس حق را بدون چون و چرا بپزیر که پزیرفتن حق یکی از حقوق خداوند متعال بر عهـدهء بندگان می باشد .اما اگر در دعوایش کاذب است ؛ با او مدارا کن ؛و او را از خـدا بترسان و از هر مذهب و دینی که پیروی می کند برایش دلیل بیاور تا متوجه زشتی کارش شود و با یاد آوری عذاب قیامت و مرگ او را از راه باطل برحذر دار . از سخنان منافی ادب و اخلاق پرهیز کن  ؛ زیرا دشمنیی دشمـن را بیشتـر و تیغش را تیز تر نموده و موجب بر انگیخته شدن شر خواهد شد؛ اما سخن خـوب  ؛ شر را نابود می کند و قوتی نیست مگر به خداوند متعال .

38- حق مدعی علیه

واما حـق الخصم المدعی علیه فـإن کان ماتدعیـه حقـا اجمـلت فی مقاولتـه بمخرج الدعوی ؛ فإن للدعوی غلطه فی سمع المدعی علیـه و قصدت قصـد حجتک بالـرفق و امهل المهله وابین البیان والطف اللطف ولم تتشاغل عن حجتک بمنازعته بالقیـل والقال فتذهب عنک حجتک ولا یکون لک فی ذلک درک ولا قوه الا بالله .

ترجمه : اما حـق کسی که تـو علیه او اقامهء دعوی نمـوده ای بر تو آنست؛ که اگر در دعوایت برحق و صادق هستی با او به خوبی و مهربانی سخن بگو تا راهی برای حـل و فصل دعوی و خصومت پیدا شود ؛ زیرا کلمهء دعوی و شکایت کلمهء خوبی نیست و خصم تو از شنیدن این کلمه ناراحت می شود ؛ پس حجت و برهانت را با رفق و مـدارا برای او بازگو کن و اگر نیاز به فکر کردن داشت به او مهلت بده تا فکر کند .