ارزش عبادات در رمضان‏

انسان از نگاه اسلام، تركيبى از جسم و جان است. همان گونه كه جسم انسان براى تداوم وجود خويش نيازمند غذاهاى مادّى است. هويّت و حقيقت انسانى او نيز نيازمند غذاهاى معنوى از سنخ خود است. روشن است كه خداوند سبحان، ميهمانى رمضان را براى پذيرايى از جسم و وجود مادّى دوستانش فراهم نساخته است؛ چرا كه بدن هاى آنان مانند همه در ضيافت هميشگى خدايند.

جناب سعدى مى  سرايد:

         وليكن خداوند بالا و پست             به عصيان درِ رزق بر كس نبست 

         اديم زمين، سفره عام اوست             چه دشمن بر اين خوانِ يغما چه دوست 

اين در حالى است كه همه دشمنان خدا از اين سفره گسترده بيش از ديگران بهره مى  برند. پس ارزش پذيرايى از جسم و تأمين خواسته هاى مادّى هرگز به پاى تأمين نيازهاى معنوى نمى  رسد. بلكه خداى متعال در ميهمان سراى رمضان، جان ها و افكار مؤمنان را به ضيافت فرا خوانده است؛ و ارزش آن را تنها پروردگار منّان مى  داند.

از سوى ديگر شرايط و آداب اين ميهمانى بايد هماهنگ با ضيافت معنوى و روحانى بوده و غذا و نوشيدنى آن متناسب با تحوّل روحى و تجديد حيات معنوى و تقويت بنيه روانى انسان باشد. از برجستگى هايى كه در فضاى اين ماه با فضيلت جلوه گر است؛ زمينه ها و ظرفيّت هايى است كه خداوند سبحان براى دعوت فراهم ساخته است؛ آن گونه كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در توصيف دعوت فرمود:

هُوَ شَهْرٌ دُعيتُمْ فِيهِ إِلى  ضِيافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ أَهْلِ كِرامَةِ اللَّهِ. (1) ماهى كه در آن به ميهمانى خدا دعوت شده ايد و از اهل كرامت خدا قرار گرفته ايد.

فقيه و فيلسوف و عارف وارسته؛ مرحوم شيخ محمد حسين اصفهانى در “الرسالة المجدية” در شرح فراز فوق از خطبه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله درباره دعوت مى فرمايد: 

“دعوت به ماه رمضان، دعوت به بهشت است و غذاهاى اين ميهمانى نيز از نوع غذاهاى بهشتى است. هر دو ميهمان خانه خدايند؛ ليكن نام ميهمان سرا در اين جا “ماه رمضان” است و نامش در آن جا غرفه هاى بهشتى؛ اين جا غيب است و آن جا مشهود و عيان؛ اينجا تسبيح و تهليل است و آن جا چشمه سلسبيل؛ اينجا نعمت هاى پوشيده و اندوخته هستند و آن جا “ميوه اى از آنچه برمى گزينند و گوشت بريان پرنده اى كه ميل دارند. (2) پس نعمت در هر جهان با پوشش همان جهان آشكار مى شود و گاهى هم هست كه نعمت ها در همين دنيا براى پيامبران و معصومان عليهم السلام به شكل آن جهان آشكار مى شوند.آنچه در روايات آمده كه: پيامبر خدا براى فاطمه زهرا عليها السلام يا امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه السلام ميوه اى از ميوه هاى بهشت يا جامه اى از جامه هاى بهشت آورد، گواه اين مطلب است. شراب طهور در زندگى دنيا محبّت خداست و بهترين وقتى كه براى فراهم ساختن آن مغتنم است، همين ضيافتى است كه ساقيش همان ميزبانش است.” (3)

جايگاه و پاداش عبادات و امور خير معنوى دراين ماه چندين برابر مى شود و از آنجا كه پيامبر حق صلى الله عليه و آله فرموده اند: هر كار آدميزاد چند برابر مى شود. كار نيك، ده برابر تا هفتصد برابر مى شود، خداوند فرموده است: مگر روزه كه براى من است و خودم پاداش آن را مى دهم و روزه دار خواسته دل و خوراكش را به خاطر من وامى گذارد.(4)   از جمله خطابه هاى رسول اللّه صلى الله عليه و آله در هنگام ماه رمضان اين بود كه:

مَنْ تَطَوَّعَ بِخَصْلَةٍ مِنْ خِصالِ الْخَيْرِ فى  شَهْرِ رَمَضانَ كانَ كَمَنْ أَدَّى  سَبْعينَ فَريضَةً مِنْ فَرائِضِ اللَّهِ وَ مَنْ أَدَّى  فِيهِ فَريضَةً مِنْ فَرائِضِ اللَّهِ كانَ كَمَنْ أَدَّى  سَبْعينَ فَريضَةً مِنْ فَرائِضِ اللَّهِ تَعالى  فِيما سِواهُ مِنَ الشُّهُورِ. (5) كسى كه در ماه رمضان يكى از كارهاى نيك را انجام دهد همچون كسى است كه هفتاد واجب از واجبات خدا را انجام داده است. و هر كس در اين ماه، واجبى از واجبات خدا را انجام دهد همچون كسى است كه هفتاد واجب از واجبات خداى متعال را در ماه هاى ديگر انجام داده است.

(1)بحار الأنوار: 93/ 356، باب 46، حديث 25؛ عيون أخبار الرضا عليه السلام: 1/ 295، حديث 53.

 (2)اشاره به سوره واقعه

(3)  جامع الدّرر، حسين فاطمى: 335- 336، به نقل از رساله مجديه.

 (4)كنز العمال: 8/ 448، حديث 2359؛ الدرّ المنثور: 1/ 179، ذيل آيه 184 سوره بقره.

(5)  المقنعه، شيخ مفيد: 341، باب 18؛ الينابيع الفقهيه: 2/ 66.

منبع: تفسير و شرح صحيفه سجاديه،شیخ حسین انصاریان , ج‏11، ص: 312