علی (ع) درکتب اهل سنت: سوگند آدم (ع) به نام علی (ع)

[سيوطى در الدّر المنثور] ذيل تفسير آيه شريفه‏ فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِماتٍ‏ در سوره بقره (آيه 37) اظهار داشته است:

«ابن نجّار» از «ابن عباس» روايت كرده است كه از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله پرسيدم: كلماتى را كه حضرت پروردگار، به حضرت آدم عليه السّلام تلقين كرد و در نتيجه آنها، توبه حضرت آدم عليه السّلام را پذيرفت، چگونه كلماتى بوده است؟ رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در پاسخ فرمود: حضرت آدم عليه السّلام در ضمن درخواست توبه، خدا را به حقيقت محمد و على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السّلام سوگند داد و در اين هنگام خداى تعالى توبه او را پذيرفت؛ بنابر اين اسامى پنج تن، كلماتى بوده است كه خداى تعالى به حضرت آدم تلقين فرموده و توبه‏اش را پذيرفته است.

[كنز العمال 1/ 234] حضرت على عليه السّلام گفت:

از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله پرسيدم:مقصود اين آيه چيست؟ كه خدا مى فرمايد: فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِماتٍ‏ رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در پاسخ فرمود: خداى تعالى آدم را در هند، و «حوّا» را در جدّه، و «ابليس» را در ميسان‏ «1» و مار را، در اصفهان فرود آورد و در آن هنگام، مار، داراى چهار پا مانند پاهاى شتر بود، در تعقيب آن، حضرت آدم عليه السّلام مدت صد سال، بمناسبت خطائى كه از وى سرزده بود، گريست. خداى بخشنده، «جبرئيل» را بر او نازل كرد. و پيام خداوند متعال را به اين شرح، به حضرت آدم عليه السّلام ابلاغ كرد: مگر نه اينست كه تو را به دست لطف و قهر خويش آفريده ‏ام؟ مگر نه اينست كه از روح خود در تو دميدم؟ مگر نه اينست كه فرشتگانم را به سجده كردن بر تو، دستور دادم؟ مگر نه اينست، «حوّا» را كه كنيز من بود، به همسرى تو در آوردم؟ حضرت آدم عليه السّلام همگى آنها را تصديق كرد. «جبرئيل» گفت: پس گريه تو از چيست؟ در پاسخ گفت: چگونه مرا از گريستن باز مى ‏دارى و بلكه سرزنش مى‏ كنى؟ حال آنكه از جوار خداى رحمان دور افتاده‏ ام. «جبرئيل» گفت: هر گاه بخواهى مشمول عنايت حق تعالى قرار بگيرى، و توبه ‏ات پذيرفته شود، به خواندن كلماتى كه اينك بر تو، تلقين مى‏ كنم، بپرداز، تا خداى بخشنده و مهربان، توبه تو را بپذيرد و از گناه (ترك اولى) تو در گذرد و آن كلمات اينست:

اللّهمّ انّى اسئلك بحقّ محمّد، سبحانك لا اله الّا انت، عملت سوء و ظلمت نفسى فتب علىّ؛ انّك انت التوّاب الرّحيم. اللّهمّ انّى اسئلك بحقّ محمّد و آل محمّد، عملت سوء و ظلمت نفسى فتب علىّ؛ انّك انت التوّاب الّرحيم‏ . جمله‏ هاى مزبور، همان كلماتى است كه براى پذيرش توبه به حضرت آدم عليه السّلام تلقين شد.

«ديلمى» هم اين حديث را روايت كرده است. مؤلف گويد: سيوطى در «الدرّ المنثور» ذيل تفسير آيه شريفه‏ فَتَلَقَّى‏ آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِماتٍ‏ حديث مزبور را نقل كرده و گفته است: اين حديث را «ديلمى» در كتاب «الفردوس» به سند خود، از حضرت على عليه السّلام نقل كرده است و تفاوت مختصرى با حديثى كه ما نقل كرديم، دارد

(1) ميسان به فتح ميم و سكون ياء ممكن است همان «ميسان» باشد كه در [معجم البلدان 5/ 242] از آن ياد كرده و مى‏نويسد: شهر بزرگى است واقع ميان بصره و واسط؛ و به شرح تفصيلى آن پرداخته است. (مترجم)

منبع: فضائل پنج تن(ع)در صحاح ششگانه اهل سنت، سيد مرتضى فيروزآبادى / مترجم محمدباقر ساعدى‏, ج‏1،ص:295