داستانهای ائمه: امام صادق (ع): لبیک اللهم لبیک

 

مالك بن انس، فقیه معروف مدینه [1]، سالی در سفر حج همراه امام صادق علیه السلام بود. به میقات رسیدند و هنگام پوشیدن لباس احرام و تلبیه گفتن- یعنی ذكر معروف لبیك اللهم لبیك- رسید. دیگران طبق معمول این ذكر را به زبان آوردند و گفتند. مالك بن انس متوجه امام صادق شد، دید حال امام منقلب است، همینكه می خواهد این ذكر را بر زبان آورد، هیجانی به امام دست می دهد و صدا در گلویش می شكند و عنان كنترل اعصاب خویش را از دست می دهد كه می خواهد بی اختیار از مركب به زمین بیفتد. مالك جلو آمد و گفت: «یابن رسول اللّه! چاره ای نیست، هرطور هست این ذكر را بگویید».

امام فرمود:

«ای پسر ابی عامر! چگونه جسارت بورزم و به خود جرأت بدهم كه لبیك بگویم؟ لبیك گفتن به معنای این است كه خدایا تو مرا به آنچه می خوانی با كمال سرعت اجابت می كنم و همواره آماده به خدمتم. با چه اطمینانی با خدای خود این طور گستاخی كنم و خود را بنده ی آماده به خدمت معرفی كنم؟ اگر در جوابم گفته شود: «لا لبیك» آن وقت چكار كنم؟ » [2]

---

[1] . مالك بن انس بن مالك بن ابی عامر یكی از امامهای چهارگانه ی اهل سنت و جماعت است و مذهب معروف «مالكی» منسوب به او است. عصر وی مقارن است با عصر ابوحنیفه. شافعی شاگرد مالك بود و احمدبن حنبل شاگرد شافعی.

مكتب فقهی مالك نقطه ی مقابل مكتب فقهی ابوحنیفه به شمار می رفت، زیرا مكتب ابوحنیفه بیشتر متكی بر رأی و قیاس بود، برخلاف مكتب فقهی مالك كه بیشتر متكی بر سنت و حدیث بود. در عین حال، مطابق نقل ابن خلّكان در وفیات الاعیان (جلد 3، صفحه ی 286) ، مالك در نزدیكی مردن سخت می گریست و از اینكه در برخی موارد به رأی خویش فتوا داده است نگران و وحشتناك بود، می گفت:

«ای كاش به رأی فتوا نداده بودم، و راضیم به جای هر یك از آن فتواها تازیانه ای بخورم و از تبعه ی آن گناهان آزاد باشم».

از مفاخر مالك این مطلب شمرده شده كه معتقد بود بیعت «محمدبن عبد اللّه محض» كه شهید شد صحیح است و بیعت بنی العباس چون مبنی بر زور بوده صحیح نیست. مالك از اظهار این عقیده ی خویش امتناع نمی كرد و از سطوت بنی العباس پروا نمی نمود. همین امر سبب شد كه به دستور جعفربن سلیمان عباسی، عموی سفاح و منصور، تازیانه ی سختی به وی زدند. و اتفاقا همین تازیانه خوردن سبب شد كه مالك احترام و شهرت و محبوبیت زیادتری پیدا كند. رجوع شود به وفیات الاعیان ، جلد 3، صفحه ی 285.

مالك چون در مدینه بود به محضر امام صادق زیاد رفت و آمد می كرد و از كسانی بود كه از آن حضرت حدیث روایت كرده اند. و مطابق نقل بحار (جلد 11، صفحه ی 109) از كتابهای خصال و علل الشرایع و امالی صدوق، هنگامی كه مالك به محضر امام صادق می رفت امام به او محبت می فرمود و گاه به او می فرمود: «من تو را دوست می دارم» و مالك از اینكه مورد تفقد امام قرار می گرفت سخت شاد می گشت. مالك به نقل كتاب الامام الصادق (صفحه ی 3) می گفت: «من مدتی به حضور امام صادق آمد و شد داشتم. او را همیشه در حال نماز یا روزه یا تلاوت قرآن می دیدم. فاضلتر از جعفربن محمد در علم و تقوا و عبادت چشمی ندیده و گوشی نشنیده و به قلبی خطور نكرده است. » و هم مالك است كه به نقل بحار درباره ی امام صادق می گوید: «او از بزرگان عبّاد و زهاد بود كه از خدا می ترسید و بسیار حدیث می دانست. خوش مجلس و خوش معاشرت بود. مجلسش پرفیض بود. نام رسول خدا را كه می شنید رنگ صورتش تغییر می كرد».

[2] . بحارالانوار ، ج /11ص 109.

منبع:داستان راستان،شهید مطهری،جلد اول.