داستانهای ائمه: امام رضا (ع): حرف بقالها

در زمانی كه علی بن موسی الرضا علیه السلام از طرف مأمون به خراسان احضار شده و اجباراً با شرایط خاصی ولایت عهد مأمون را پذیرفته بود، «زیدالنار» برادر امام نیز در خراسان بود. زید به واسطه ی داعیه ای كه داشت و انقلابی كه در مدینه برپا كرده بود، مورد خشم و غضب مأمون قرار گرفته بود. اما مأمون كه آن ایام سیاستش اقتضا می كرد حرمت و حشمت امام رضا را حفظ كند، به خاطر امام از قتل یا حبس برادرش زید صرف نظر كرد.

روزی در یك مجلس عام عده ی زیادی شركت داشتند و امام رضا علیه السلام برای آنها صحبت می كرد. از آن سو زید عده ای از اهل مجلس را متوجه خود كرده بود و برای آنها در فضیلت سادات و اولاد پیغمبر و اینكه آنان وضع استثنائی دارند، داد سخن می داد و مرتب می گفت: «ما خانواده چنین، ما خانواده چنان» امام متوجه گفتار زید شد. ناگهان نگاه تند و فریاد «یا زید!» امام، زید و همه ی اهل مجلس را متوجه كرد.

فرمود: «ای زید! حرفهای بقالهای كوفه باورت آمده و مرتب تحویل مردم می دهی.اینها چه چیز است كه به مردم می گویی؟ ! آن كه شنیده ای خداوند ذریه ی فاطمه را از آتش جهنم مصون داشته است، مقصود فرزندان بلافصل فاطمه یعنی حسن و حسین و دو خواهر ایشان است. اگر مطلب این طور است كه تو می گویی و اولاد فاطمه وضع استثنائی دارند و به هر حال آنها اهل نجات و سعادتند، پس تو نزد خدا از پدرت موسی بن جعفر گرامی تری، زیرا او در دنیا امر خدا را اطاعت كرد، قائم اللیل و صائم النهار بود، و تو امر خدا را عصیان می كنی، و به قول تو هر دو، مثل هم، اهل نجات و سعادت هستید. پس برد با تو است، زیرا موسی بن جعفر عمل كرد و سعادتمند شد و تو عمل نكرده و رنج نبرده گنج بردی. علی بن الحسین زین العابدین می گفت: «نیكوكار ما اهل بیت پیغمبر دو برابر اجر دارد و بدكار ما دو برابر عذاب- همان طور كه قرآن درباره ی زنان پیغمبر تصریح كرده است زیرا آن كس از خاندان ما كه نیكوكاری می كند در حقیقت دو كار كرده: یكی اینكه مانند دیگران كار نیكی كرده، دیگر اینكه حیثیت و احترام پیغمبر را حفظ كرده است. آن كس هم كه گناه می كند دو گناه مرتكب شده: یكی اینكه مانند دیگران كار بدی كرده، دیگر اینكه آبرو و حیثیت پیغمبر را از بین برده است ».

آنگاه امام رو كرد به حسن بن موسای وشّاء بغدادی- كه از اهل عراق بود و در آن وقت در جلسه حضور داشت- و فرمود:

- یا ابن رسول اللّه! بعضی طبق معمول «إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ» [1]قرائت می كنند، اما بعضی دیگر كه باور نمی كنند خداوند پسر پیغمبری را مشمول قهر و غضب خود قرار دهد، آیه را «إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ» [2]قرائت می كنند و می گویند او درواقع از نسل نوح نبود؛ خداوند به او گفت: ای نوح! او از نسل تو نیست، اگر از نسل تو می بود من به خاطر تو او را نجات می دادم».

امام فرمود: «ابدا این طور نیست! او فرزند حقیقی نوح و از نسل نوح بود. چون بدكار شد و امر خدا را عصیان كرد، پیوند معنوی اش با نوح بریده شد. به نوح گفته شد این فرزند تو ناصالح است، از این رو نمی تواند در ردیف صالحان قرار گیرد. موضوع ما خانواده نیز چنین است. اساس كار، پیوند معنوی و صلاح عمل و اطاعت امر خداست. هركس خدا را اطاعت كند از ما اهل بیت است، گو اینكه هیچ گونه نسبت ورابطه ی نسلی و جسمانی با ما نداشته باشد، و هركس گنهكار باشد از ما نیست، گو اینكه از اولاد حقیقی و صحیح النسب زهرا باشد. همین خود تو كه با ما هیچ گونه نسبتی نداری، اگر نیكوكار و مطیع امر حق باشی از ما هستی». [3]

---

[1] . یعنی این فرزند تو فرزندی است ناصالح.

[2] . یعنی او فرزند آدم بدی است، فرزند تو نیست.

[3] . بحارالانوار ، ج /10ص 65.

منبع: داستان راستان،شهید مطهری،جلد دوم.