اخلاق اداری در نهج البلاغه: امانتدارى
۰۶ مهر ۱۳۹۴ 0 اهل بیت علیهم السلام
تلقى امانتدارانه از كار و مسئوليت و انجام دادن امور با رويكرد امانتدارى، اصلى اساسى در اخلاق اداری است. اگر انسان كار و مسئوليت را امانت بداند، بى گمان حرمت آن را پاس مى دارد و تلاش مى كند كه بخوبى آن را پيش ببرد و بالنده سازد.
همانا كارى كه به عهده توست، طعمه اى برايت نيست، بلكه امانتى است بر گردنت.
- بر اين مبنا هركس در هر مرتبه ادارى امانت دار مردمان است و بايد اموال و امكانات و حقوق و حدود و حيثيت و شرافت آنان را پاسدارى كند. در منظر اميرمؤمنان على (علیه السلام) بزرگترين خيانت، خيانت به امت و تعدّى به امانت است. آن حضرت در نامه اى به یکى از كارگزاران خود در اين باره چنين آورده است:- امام على (علیه السلام) از كارگزاران و كاركنان نظام ادارى خود مى خواست كه كار و مسئوليت را امانت بدانند و در مناسبات و روابط خود امانتدارى نمايند، چنانكه خطاب به اشعث بن قيس، استاندار آذربايجان، نوشت:
«إِنَّ عَمَلَكَ لَيْسَ لَكَ بِطُعْمَةٍ وَ لَكِنَّهُ فِي عُنُقِكَ أَمَانَة». (نامه 5)
همانا كارى كه به عهده توست، طعمه اى برايت نيست، بلكه امانتى است بر گردنت.
«مَنِ اسْتَهَانَ بِالْأَمَانَةِ وَ رَتَعَ فِي الْخِيَانَةِ وَ لَمْ يُنَزِّهْ نَفْسَهُ وَ دِينَهُ عَنْهَا فَقَدْ أَحَلَّ بِنَفْسِهِ الذُّلَّ وَ الْخِزْيَ فِي الدُّنْيَا وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ أَذَلُّ وَ أَخْزَى وَ إِنَّ أَعْظَمَ الْخِيَانَةِ خِيَانَةُ الْأُمَّةِ وَ أَفْظَعَ الْغِشِّ غِشُّ الْأَئِمَّة». (نامه 26)
هر كه كار امانت (مسئوليت) را سبك بشمارد، و در آن خيانت روا دارد، و جان و دين خود را از خيانت پاك ننمايد، در اين جهان درِ خوارى و رسوايى را به روى خويش بگشايد و به آخرت خوارتر و رسواتر درآيد؛ و بزرگترين خيانت، خيانت به مسلمانان است و زشتترين دغل كارى، دغل كارى با زمامداران است.
- در آموزشهاى امام على (علیه السلام) امانت والاترين چيز و امانتدارى برترين كار معرفى شده است. از اينرو نخستين شرط اتصاف به اخلاق ادارى، امانتدارى است. در سخنان گرانقدر اميرمؤمنان على (علیه السلام) چنين آمده است:
«رأسُ الاسلام الأمانة». (غرر الحکم و درر الکلم)
اصل مسلمانى امانتدارى است (يعنى امين بودن و خيانت نكردن).
- و در نقلی دیگر از آن حضرت آمده:
«أفضلُ الايمان الأمانة». (غرر الحکم و درر الکلم)
برترين ايمان (يعنى برترى صفات و افعال مؤمن) امانتدارى است.
__________________________
منبع: ارباب امانت (اخلاق ادارى در نهج البلاغه)، مصطفى دلشاد تهرانى
