کتاب ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین علیه السلام

ذَخیرةُ الدّارین فیما یتعلّقُ بمصائب الحُسَین علیه السلام و أصحابه کتابی درباره وقایع و مصائب عاشورا، نوشتۀ سید عبدالمجید حائری شیرازی (متوفای ۱۳۴۵ ق)است. حائری شیرازی در این کتاب از شهادت حسین بن علی(ع) و اصحاب وی - اعم از کسانی که در کربلا بوده و یا پیش از آن به شهادت رسیده‌اند - سخن گفته و ماجراها و مصائبی را که بر آنان رفته است، بازگو نموده است. بنا به گفته مؤلف، کتاب از منابع شیعی و سنی اخذ شده و در ده مجلس و یک خاتمه تنظیم گردیده است.

سید عبدالمجید بن محمدرضا حسینی حائری از مؤلفان شیعه است که از وی اطلاع چندانی در دست نیست. بنابر گفتۀ آقابزرگ در الذریعه و ملاعلی خیابانی تبریزی در وقایع الایام ، کتاب حائری در سال ۱۳۴۵ق چاپ شد و او اندکی پس از آن درگذشت.[۱]

شیخ آقا بزرگ در الذریعة کتاب را «ذخیرة الدارین فیما یتعلق بالحسین و اصحاب الحسین (ع)» معرفی می‌کند[۲] اما بر نسخه چاپ سنگی کتاب، نام «ذخیرة الدارین فیما یتعلق بسیدنا الحسین (ع)» آمده [۳] و چاپ کنونی کتاب با عنوان «ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین علیه‌السلام و اصحابه (ع)» منتشر شده است.

کتاب در ده مجلس و یک خاتمه تنظیم شده و درباره یاران امام حسین (ع) اعم از کسانی که در کربلا بوده و یا پیش از آن در کوفه، بصره یا حجاز به شهادت رسیده‌اند، سخن می‌گوید.[۴] حجر بن عدی، عمرو بن حمق، قصه ارینب، شرح حالی درباره معاویه و یزید، شرح زیارت ناحیه و نام‌هایی که در آن آمده و نام کسانی که از آنان در زیارت ناحیه یاد نشده است از جمله مباحث این کتاب‌اند.[۵]

مؤلف می‌گوید تأکید وی بر استفاده از منابع دست اول بوده است.[۶] مؤلف از منابع زیادی استفاده کرده که محقق ارجاعات آن‌ها را استخراج کرده و در پاورقی آورده و در مواردی هم توضیحاتی ارائه داده است.

منابع این کتاب عبارت‌اند از مهم‌ترین آثار کهن شیعه و سنی که درباره امام حسین (ع) و مقتل آن حضرت تدوین شده است همچون : مقتل ابومخنف، کافی، ارشاد، بصائر الدرجات، غیبت نعمانی، عیون الاخبار، کامل الزیارات، روضة الواعظین، کشف الغمة، کفایة الاثر، تاریخ طبری و ده‌ها منبع دیگر از جمله منابع‌اند.

اصل کتاب در سال ۱۳۴۵ق به صورت چاپ سنگی منتشر شد[۷] اما بعدها با تحقیق باقر دُریاب نجفی توسط زمزم هدایت وابسته به پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع) و مرکز تحقیقات سپاه چاپ گردید.

1- الذریعه، ج ۱۰، ص ۱۶؛ ذخیرة الدارین، ص ۳۱.

2- الذریعه، ج ۱۰، ص ۱۶.

3- ذخیرة الدارین، ص ۳۱.

4- ذخیرة الدارین، ص ۳۳.

6- ذخیرة الدارین، ص ۳۵.

7-  ذخیرة الدارین، ص ۳۳.

* تهرانی، آقابزرگ، الذریعة، بیروت، دارالاضواء.

* حسینی حائری شیرازی، عبد المجید بن محمدرضا، ذخیرة الدارین فیما یتعلق بمصائب الحسین علیه السلام و أصحابه، تحقیق باقر دریاب نجفی، قم، زمزم هدایت.

* کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانه ای علوم اسلامی نور.