زیارت وداع پیامبر (ص) (کامل الزیارات)

باب هفتم- وداع قبر رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم‏؛ هنگام وداع پیامبر صلی الله علیه و آله زیارتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که می خوانیم:

حدیث اول

حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِيٍّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى وَ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ وَ فَضَالَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع

محمّد بن حسن بن على بن مهزيار، از پدرش، از جدّش على، از حسن بن سعيد، از صفوان بن يحيى و ابن ابى عمير و فضاله از معاوية بن عمّار نقل كرده كه وى گفت:

‏ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَخْرُجَ مِنَ الْمَدِينَةِ فَاغْتَسِلْ ثُمَّ ائْتِ قَبْرَ النَّبِيِّ ص بَعْدَ مَا تَفْرُغُ مِنْ حَوَائِجِكَ فَوَدِّعْهُ وَ اصْنَعْ مِثْلَ مَا صَنَعْتَ عِنْدَ دُخُولِكَ- وَ قُلِ

حضرت ابو عبد اللَّه عليه السّلام فرمودند: بعد از آنكه از حوائج و خواسته‏ هاى خود فارغ شدى و قصد نمودى از مدينه‏ خارج شوى ابتداء غسل كن و بعد نزد قبر رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم برو و با قبر وداع كن و آنچه هنگام داخل شدن به روضه مطهره انجام دادى اكنون نيز به جاى آور و بگو:

اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِيَارَتِي قَبْرَ نَبِيِّكَ ص

خداوندا زيارتى كه من قبر پيغمبرت را نمودم آخرين زيارت من قرار مده 

فَإِنْ تَوَفَّيْتَنِي قَبْلَ ذَلِكَ فَإِنِّي أَشْهَدُ فِي مَمَاتِي عَلَى مَا أَشْهَدُ عَلَيْهِ فِي حَيَاتِي

پس اگر من را قبل از زيارت ديگر مى ‏راندى بطور قطع و حتم در حال مرگم به آنچه در هنگام حيات و زنده بودنم شهادت مى‏ دادم، شهادت مى دهم 

أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُكَ وَ رَسُولُكَ.

و آن اين است كه مى ‏گويم: نيست معبودى مگر تو و شهادت مى‏ دهم كه حضرت محمّد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم بنده و فرستاده تو مى‏ باشد.

حدیث دوم

حَدَّثَنِي جَمَاعَةُ مَشَايِخِي عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ قَالَ:

گروهى از مشايخ و اساتيد من از سعد بن عبد اللَّه و او از احمد بن محمّد بن عيسى و او از حسن بن فضّال و او از يونس بن يعقوب نقل كرده كه گفت:

سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ وَدَاعِ قَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ ص‏ فَقَالَ تَقُولُ

از حضرت ابا عبد اللَّه عليه السّلام راجع به الفاظ وداع قبر رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم سؤال كردم: حضرت فرمودند:بگو:

صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ السَّلَامُ عَلَيْكَ لَا جَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ تَسْلِيمِي عَلَيْكَ.

 درود و رحمت فرستد حقتعالى بر تو. سلام و تهنيت بر تو باد. خداوند متعال اين سلام را آخرين سلام من بر تو قرار ندهد.

حدیث سوم

وَ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ فَضَّالٍ قَالَ:

سعد بن عبد اللَّه باسنادش از حسن بن علىّ بن فضّال نقل كرده كه وى گفت:

رَأَيْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع وَ هُوَ يُرِيدُ أَنْ يُوَدِّعَ لِلْخُرُوجِ إِلَى الْعُمْرَةِ فَأَتَى الْقَبْرَ مِنْ مَوْضِعِ رَأْسِ رَسُولِ اللَّهِ ص بَعْدَ الْمَغْرِبِ

حضرت ابا الحسن عليه السّلام را ديدم كه قصد وداع قبر رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم را داشته و مى‏ خواستند كه از آنجا به عمره بروند، حضرت عليه السّلام بعد از مغرب به طرف قبر مطهّر تشريف برده و نزديك سر مبارك رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم ايستاده، 

فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ ص وَ لَزِقَ بِالْقَبْرِ ثُمَّ أَتَى الْمِنْبَرَ ثُمَّ انْصَرَفَ حَتَّى أَتَى الْقَبْرَ فَقَامَ إِلَى جَانِبِهِ فَصَلَّى وَ أَلْزَقَ مَنْكِبَهُ الْأَيْسَرَ بِالْقَبْرِ قَرِيباً مِنَ الْأُسْطُوَانَةِ الَّتِي دُونَ الْأُسْطُوَانَةِ المحلقة المُخَلَّقَةِ عِنْدَ رَأْسِ النَّبِيِّ ص فَصَلَّى سِتَّ رَكَعَاتٍ أَوْ ثَمَانَ رَكَعَاتٍ فِي نَعْلَيْهِ

ابتداء بر پيامبراكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم سلام نموده و سپس به قبر چسبيدند و بعد از آن به طرف منبر رفتند و سپس برگشته تا به قبر رسيدند و در كنار آن ايستاده و شانه چپ را به قبر چسبانده و در حالى كه نزديك ستونى كه در جنب ستون حلقه‏ دار واقع در نزديكى سر مبارك مى ‏باشد ايستادند و نعلين‏ هاى عربى به پاى مباركشان بود شش يا هشت ركعت نماز خواندند.

قَالَ فَكَانَ مِقْدَارُ رُكُوعِهِ وَ سُجُودِهِ ثَلَاثَ تَسْبِيحَاتٍ أَوْ أَكْثَرَ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ ذَلِكَ سَجَدَ سَجْدَةً أَطَالَ فِيهَا السُّجُودَ حَتَّى بَلَّ عَرَقُهُ الْحَصَى

راوى مى ‏گويد: مقدار ركوع و سجود آن حضرت به قدر گفتن سه تسبيح يا بيشتر بود و وقتى از نمازها فارغ شدند به سجده رفته و آن قدر سجده را طول دادند تا ريگ ‏ها از عرق بدن آن حضرت مرطوبى شدند.

 قَالَ وَ ذَكَرَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا أَنَّهُ رَآهُ أَلْصَقَ خَدَّهُ بِأَرْضِ الْمَسْجِدِ.

راوى مى ‏گويد: بعضى از اصحاب گفته ‏اند: كه آن حضرت را ديده كه صورت مباركشان روى زمين مسجد نهاده بودند.