دعای وداع در شب آخر رمضان (اقبال الاعمال)
۱۰ خرداد ۱۳۹۵ 0 ادعیه و زیاراتالجزء الأول؛ أبواب أحكام شهر رمضان؛ الباب الرابع و الثلاثين فيما نذكره من زيادات و دعوات في آخر ليلة منه
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سی و چهارم- اعمال و دعاهای مخصوص شب سی ام ماه رمضان، سومین دعای وداع ماه رمضان:
وَدَاعٌ آخَرُ لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ قَدْ رَوَيْنَاهُ عَنْ مَوْلَانَا عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع صَاحِبِ الْأَنْفَاسِ الْمُقَدَّسَةِ الشَّرِيفَةِ فِيمَا تَضَمَّنَهُ أَسْنَادُ أَدْعِيَةِ الصَّحِيفَةِ فَقَالَ وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ ع فِي وَدَاعِ شَهْرِ رَمَضَانَ
وداع دیگر ماه رمضان و براساس اسناد كتاب «صحيفه سجّاديّه»، مولايمان علىّ بن حسين-عليهما السّلام-صاحب انفاس مقدس و شريف، با ماه رمضان اين‌گونه وداع مى‌كرد:
اللَّهُمَّ يَا مَنْ لَا يَرْغَبُ فِي الْجَزَاءِ وَ يَا مَنْ لَا يَنْدَمُ عَلَى الْعَطَاءِ
خداوندا، اى كسى كه خواهان پاداش نيستى و اى كسى كه از عطا پشيمان نمى‌گردى
وَ يَا مَنْ لَا يُكَافِئُ عَبِيدَهُ عَلَى السَّوَاءِ
و اى خدايى كه پاداش بنده‌ات را به‌صورت برابر نمى‌دهى،
مِنَّتُكَ [هِبَتُكَ] ابْتِدَاءٌ وَ عَطِيَّتُكَ [وَ عَفْوُكَ] تَفَضُّلٌ وَ عُقُوبَتُكَ عَدْلٌ وَ قَضَاؤُكَ خَيْرٌ [خِيَرَةٌ]
بخشش تو آغازين [بى‌درخواست]و گذشت تو، تفضّل و كيفرت، عدل و داد و سرنوشت حتمى‌ات، خير و برگزيده و است.
إِنْ أَعْطَيْتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَكَ بِمَنٍّ وَ إِنْ مَنَعْتَ لَمْ يَكُنْ مَنْعُكَ بِتَعَدٍّ [تَعَدِّياً]
اگر عطا كنى، عطاى خود را با منّت درنمى‌آميزى و اگر بازدارى، بازداشتن تو تعدّى و تجاوز نيست،
تَشْكُرُ مَنْ شَكَرَكَ وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُكْرَكَ
از هركس كه از تو سپاسگزارى كند، سپاسگزارى مى‌كنى درحالى‌كه تو سپاسگزارى را به او الهام كرده‌اى
وَ تُكَافِئُ مَنْ حَمِدَكَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَكَ
و به هركس كه از تو ستايش كند پاداش مى‌دهى درحالى‌كه تو خود ستايش را به او آموخته‌اى
وَ تَسْتُرُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ وَ تَجُودُ عَلَى مَنْ لَوْ أَرَدْتَ مَنَعْتَهُ
و [گناه و غفلت]كسانى را كه اگر مى‌خواستى مى‌توانستى رسوايشان سازى، مى‌پوشانى و به كسانى كه اگر اراده نموده بودى، مى‌توانستى عطا نكنى، مى‌بخشى
وَ كِلَاهُمَا أَهْلٌ مِنْكَ لِلْفَضِيحَةِ وَ الْمَنْعِ غَيْرَ أَنَّكَ بَنَيْتَ أَفْعَالَكَ عَلَى التَّفَضُّلِ
درحالى‌كه هر دو دسته سزاوار رسوايى و عدم عطا هستند، جز اين‌كه تو كارهايت را براساس تفضّل
وَ أَجْرَيْتَ قُدْرَتَكَ عَلَى التَّجَاوُزِ وَ تَلَقَّيْتَ مَنْ عَصَاكَ بِالْحِلْمِ وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ
و قدرتت را بر گذشت پايه‌گذارى نموده و با كسانى كه از تو نافرمانى مى‌كنند، با بردبارى برخورد مى‌كنى و كسانى را كه قصد ستم به خود دارند، مهلت مى‌دهى
تَسْتَنْظِرُهُمْ [تَسْتَطْرِدُهُمْ] بِأَنَاتِكَ إِلَى الْإِنَابَةِ وَ تَتْرُكُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَى التَّوْبَةِ
و با تأنّى و درنگ مهلت بازگشت به آنان مى‌دهى و در توبه‌ى آنان شتاب نمى‌كنى،
لِكَيْ لَا يَهْلِكَ عَلَيْكَ هَالِكُهُمْ وَ لَا [وَ لِئَلَّا] يَشْقَى بِنِعْمَتِكَ [بِنَقِمَتِكَ] شَقِيُّهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّةِ عَلَيْهِ
تا هركس كه به هلاكت دچار مى‌گردد، به اختيار خود به هلاكت دچار گردد و بدبختان بعد از اين‌كه مهلت طولانى براى پوزش‌خواهى به آنان داده و حجت خود را پى‌درپى بر آنان اتمام كرده‌اى، در برابر نعمت تو دچار بدبختى گردند.
كَرَماً مِنْ فِعْلِكَ [عَفْوِكَ] يَا كَرِيمُ وَ عَائِدَةً مِنْ عَطْفِكَ [عَفْوِكَ] يَا حَلِيمُ
و اين همه به خاطر كارهاى بزرگوانه‌ى تو است اى بزرگوار و از عطوفت سودمند تو است اى بردبار.
أَنْتَ الَّذِي فَتَحْتَ لِعِبَادِكَ بَاباً إِلَى عَفْوِكَ وَ سَمَّيْتَهُ التَّوْبَةَ
تويى آن خدايى كه درى براى بندگان براى نيل به عفو و گذشتت گشودى و آن را توبه ناميدى
وَ جَعَلْتَ عَلَى ذَلِكَ الْبَابِ دَلِيلًا مِنْ رَحْمَتِكَ [وَحْيِكَ] لِئَلَّا يَضِلُّوا عَنْهُ فَقُلْتَ تَبَارَكَ اسْمُكَ
و راهنمايى از وحى خود بر اين در قرار دادى تا بندگانت گمراه نشوند و فرمودى: «اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد،
(تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ يُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ
با توبه‌ى خالصانه به درگاه خدا توبه كنيد، اميد كه پروردگارتان بدى‌هاى شما را بپوشاند و شما را به بهشت‌هايى كه از زير درختان آن، جوى‌ها روان است وارد كند.»
يَوْمَ لا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ يَقُولُونَ
در آن روز، خدا پيامبر و كسانى را كه به او ايمان آورده اند فرو نگذارد، و نورشان پيشاپيش و در سمت راستشان در حركت باشد. مى گويند:
رَبَّنا أَتْمِمْ لَنا نُورَنا وَ اغْفِرْ لَنا إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ)[1]
« اى پروردگار ما، نور ما را براى ما به كمال رسان و ما را بيامرز، كه تو بر هر كارى توانايى. »
فَمَا عُذْرُ مَنْ [أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِكَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِيلِ]
پس كسى كه از دخول به چنين سرايى - سراى توبه - پس از گشودن در و بر گماشتن راهنما غفلت ورزد، چه عذر تواند آورد؟
أَغْفَلَ عَنْ دُخُولِ ذَلِكَ الْبَابِ يَا سَيِّدِي بَعْدَ فَتْحِهِ وَ إِقَامَةِ الدَّلِيلِ عَلَيْهِ
اى سرور من، پس آن‌كس كه از ورود به اين در-باوجود اين‌كه گشوده و راهنما بر آن اقامه شده است-غفلت ورزد چه عذرى دارد؟ !
وَ أَنْتَ الَّذِي زِدْتَ فِي السَّوْمِ عَلَى نَفْسِكَ لِعِبَادِكَ تُرِيدُ رِبْحَهُمْ فِي مُتَاجَرَتِكَ [مَتَاجِرِهِمْ لَكَ]
و تويى آن خدايى كه در معامله‌ى خود با بندگان افزودى- و هدف تو از اين، آن است كه آنان در دادوستد خود سود نموده
وَ فَوْزَهُمْ بِزِيَادَتِكَ [بِالْوَفَادَةِ عَلَيْكَ وَ الزِّيَادَةِ مِنْكَ فَقُلْتَ تَبَارَكَ اسْمُكَ وَ تَعَالَيْتَ]
و به افزونى تو دست يابند
فَقُلْتَ (مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجْزى إِلَّا مِثْلَها)[2]
و فرمودى: «هركس يك كار نيك بياورد، ده برابر آن براى او خواهد بود و هركس يك كار بد بياورد، جز به برابر آن پاداش داده نخواهد شد.»
ثُمَّ قُلْتَ (مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ يُضاعِفُ لِمَنْ يَشاءُ)[3]
سپس فرمودى: «مثل كسانى كه دارايى‌هاى خود را در راه خدا هزينه مى‌كنند، همانند مثل دانه‌اى است كه هفت خوشه بروياند كه در هر خوشه‌ى آن صد دانه وجود دارد.»
وَ قُلْتَ (مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً كَثِيرَةً)[4] وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِي الْقُرْآنِ [مِنْ تَضَاعُفِ الْحَسَنَاتِ]
و نيز تو خود گفته اى: «كيست كه به خدا قرض الحسنه دهد، تا خدا بر آن چند برابر بيفزايد؟» و آيات ديگر مشابه اين آيات كه در قرآن نازل كرده‌اى،
وَ أَنْتَ الَّذِي دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِكَ الَّذِي مِنْ غَيْبِكَ وَ تَرْغِيبِكَ الَّذِي فِيهِ مِنْ حَظِّهِمْ [حَظُّهُمْ] عَلَى مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِكْهُ أَبْصَارُهُمْ
تويى آن خدايى كه به سخن غيبى و به ترغيب و تشويق خود-كه دربردارنده‌ى بهره و نصيبى است كه اگر از آنان مى‌پوشاندى، ديدگانش آن را نمى‌ديد
وَ لَمْ تَعِهِ أَسْمَاعُهُمْ وَ لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ فَقُلْتَ تَبَارَكَ اسْمُكَ وَ تَعَالَيْتَ (فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُوا لِي وَ لا تَكْفُرُونِ)[5]
و گوش‌هايشان درنمى‌يافت و عقل‌هايشان بدان نمى‌پيوست-آنان را راهنمايى كردى، آنجا كه تو-نام تو بلندپايه و متعالى باد-فرمودى: «مرا ياد كنيد، تا شما را ياد كنم مرا سپاس گوييد و ناسپاسى من مكنيد.»
وَ قُلْتَ (لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِي لَشَدِيدٌ)[6]
نيز فرمودى: «اگر از من سپاسگزارى كنيد، قطعا [نعمت خود بر]شما را افزون مى‌كنم و اگر ناسپاسى كنيد، به راستى كه كيفر من سخت است.»
وَ قُلْتَ (ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِينَ)[7]
همچنين فرمودى: «مرا بخوانيد، تا [دعاى]شما را اجابت كنم. آنهايى كه از پرستش من سركشى مى كنند زودا كه در عين خوارى به جهنم در آيند»
[فَسَمَّيْتَ دُعَاءَكَ عِبَادَةً وَ تَرْكَهُ اسْتِكْبَاراً وَ تَوَعَّدْتَ عَلَى تَرْكِهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ فَذَكَرُوكَ]
بار خدايا، دعاى بندگان را به درگاه خود، عبادت خوانده اى و ترك آن را خودپسندى و سركشى، و كسانى را كه از آن سر بر تابند وعده جهنم و خوارى آن داده اى.
وَ قُلْتَ (مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ)[8] فَذَكَرُوكَ [بِمَنِّكَ] وَ شَكَرُوكَ بِفَضْلِكَ
و فرمودى: «كيست كسى كه به خدا وام نيكو دهد و در نتيجه خداوند آن را براى او دوچندان كند.» و بندگان براى درخواست [روزى]افزون تو، تو را ياد كرده و از تو سپاسگزارى نموده
وَ دَعَوْكَ [بِأَمْرِكَ] وَ دَعَوْكَ وَ تَصَدَّقُوا لَكَ طَلَباً لِمَزِيدِكَ وَ فِيهَا كَانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِكَ وَ فَوْزُهُمْ بِرِضَاكَ
و خواندند و در راه تو صدقه پرداختند و راه نجات آنان از خشم تو و كاميابى به خشنودى‌ات در همين بود.
وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقاً مِنْ نَفْسِهِ عَلَى مِثْلِ الَّذِي دَلَلْتَ عَلَيْهِ عِبَادَكَ مِنْكَ كَانَ مَحْمُوداً
اگر آفريده‌اى آفريده‌ى ديگر را بر آنچه تو بندگان را بر آن رهنمون شدى، راهنمايى مى‌كرد، قطعا مورد سپاس قرار مى‌گرفت.
فَلَكَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِي حَمْدِكَ مَذْهَبٌ وَ مَا بَقِيَ لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ وَ مَعْنًى يَنْصَرِفُ إِلَيْهِ
پس ستايش تو را تا زمانى كه راهى براى ستايش تو وجود دارد و واژه‌اى يافت مى‌شود كه بتوان به واسطه‌ى آن تو را ستايش كرد و معنايى كه به‌سوى تو بازگردد.
يَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ وَ عَامَلَهُمْ [غَمَرَهُمْ] بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ مَا أَفْشَى فِينَا نِعْمَتَكَ وَ أَسْبَغَ عَلَيْنَا مِنَّتَكَ وَ أَخَصَّنَا بِبِرِّكَ
اى خدايى كه با نيكوكارى و تفضّل بندگانت را به ستايش خود واداشته و با نوازش و بخشش با آنان رفتار مى‌كنى، چقدر نعمت تو در ميان ما منتشر و نوازشت بر ما فراوان و نيكوكارى‌ات به ما ويژه است!
هَدَيْتَنَا لِدِينِكَ الَّذِي اصْطَفَيْتَ وَ مِلَّتِكَ الَّتِي ارْتَضَيْتَ وَ سَبِيلِكَ الَّذِي سَهَّلْتَ وَ بَصَّرْتَنَا مَا يُوجِبُ الزُّلْفَةَ لَدَيْكَ وَ الْوُصُولَ إِلَى كَرَامَتِكَ
ما را به دين برگزيده و آيين مورد پسند و راه آسان و فراهمت رهنمون شدى و به امورى كه موجب نزديكى و قرب و رسيدن به كرامتت مى‌شود، بينا گردانيدى.
اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَايَا تِلْكَ الْوَظَائِفِ وَ خَصَائِصِ تِلْكَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِي اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ
خداوندا، و نيز از جمله‌ى اين وظايف برگزيده و واجبات ويژه، ماه رمضان را قرار دادى، ماهى كه آن را از ميان ساير ماه‌ها ويژه گردانيده
وَ تَخَيَّرْتَهُ مِنْ جَمِيعِ الْأَزْمِنَةِ وَ الدُّهُورِ وَ آثَرْتَهُ عَلَى جَمِيعِ الْأَوْقَاتِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِيهِ مِنَ الْقُرْآنِ
و از ميان همه‌ى زمان‌ها و روزگاران برگزيدى و به واسطه‌ى فروفرستادن قرآن
وَ فَرَضْتَ فِيهِ مِنَ الصِّيَامِ [وَ رَغَّبْتَ فِيهِ مِنَ الْقِيَامِ] وَ أَجْلَلْتَ فِيهِ مِنْ لَيْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِي هِيَ (خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ)[9]
و واجب گردانيدن روزه‌دارى و قرار دادن شب قدر-كه بهتر از هزار ماه است-در آن، آن را بر تمام اوقات مقدم داشتى
ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ وَ اصْطَفَيْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ [الْأَدْيَانِ] فَصُمْنَا بِأَمْرِكَ نَهَارَهُ وَ قُمْنَا بِعَوْنِكَ لَيْلَهُ
و آن‌گاه از ميان همه‌ى امّت‌ها، ما را مقدم داشته و آن را به ما عطا كردى و ما را، نه ديگر ملت‌ها را، براى دست يافتن به فضايل آن برگزيدى
مُتَعَرِّضِينَ بِصِيَامِهِ وَ قِيَامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِكَ وَ سَبَّبْتَنَا [تَسَبَّبْنَا] [نَدَبْتَنَا] [تستبتنا] [نَسَبْتَنَا] إِلَيْهِ مِنْ مَثُوبَتِكَ
و ما نيز به فرمان تو روزهاى آن را روزه داشتيم و به يارى تو شب‌هايش را برخاستيم و هدف ما از روزه‌دارى و شب‌خيزى در آن، درخواست رحمت تو بود كه تو راه تقاضاى آن و پاداش خود را براى ما فراهم كردى
وَ أَنْتَ الْمَلِيءُ بِمَا رُغِبَ فِيهِ إِلَيْكَ الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِكَ الْقَرِيبُ إِلَى مَنْ حَاوَلَ قُرْبَكَ
و تو همان خدايى هستى كه هرچه را كه از تو خواسته شود، دارا هستى و هرچه از روزى افزونت درخواست شود، مى‌بخشى و به هركس در كوشش رسيدن به قربت باشد، نزديكى
وَ قَدْ أَقَامَ فِينَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ وَ صَحِبَنَا صُحْبَةَ السُّرُورِ [صُحْبَةَ سُرُورٍ] [صُحْبَةً مَبْرُورَةً]
و اين ماه در ميان ما جايگاه ستوده‌اى داشت و با شادمانى با ما هم‌نشينى كرد
وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِينَ ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ
و ما برترين سودهاى جهانيان را از آن بوديم و اكنون در پايان زمان و به سرآمدن مدت و تكميل شماره‌ى روزهايش، از ما جدا مى‌شود.
فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وَدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَيْنَا وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا [أَوْحَشَ] انْصِرَافُهُ عَنَّا [فَهَمَّنَا] وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الْمَحْفُوظُ
از اين‌رو، ما با او وداع مى‌كنيم، همانند وداع با كسى كه جدايى از او بر ما سخت و غمبار است و بازگشت او، ما را دچار احساس تنهايى نموده و پيمان‌هاى آن را نگاه داشته
وَ الْحُرْمَةُ الْمَرْعِيَّةُ وَ الْحَقُّ الْمَقْضِيُّ فَنَحْنُ قَائِلُونَ السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَكْبَرَ [الْأَكْرَمَ] وَ يَا عِيدَ أَوْلِيَائِهِ الْأَعْظَمَ
و احترام آن را رعايت كرده و حق آن را ادا كرده‌ايم. از اين‌رو، مى‌گوييم: درود بر تو [خدا حافظ] اى بزرگ‌ترين ماه خدا و اى بزرگ‌ترين عيد اولياى خدا،
السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا أَكْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ وَ يَا خَيْرَ شَهْرٍ فِي الْأَيَّامِ وَ السَّاعَاتِ
درود بر تو اى گرامى‌ترين همدم از ميان همه‌ى زمان‌ها و اى بهترين ماه در ميان روزها و لحظه‌ها،
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ [قربت] فِيهِ الْآمَالُ وَ نُشِرَتْ [نُشِرَتْ] [يُسِّرَتْ] فِيهِ الْأَعْمَالُ
درود بر تو اى ماهى كه آرزوها در تو نزديك گرديد و اعمال، آسان به‌جا آورده شد.
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ قَرِينٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً وَ أَفْجَعَ فِرَاقُهُ [فَقْدُهُ] مَفْقُوداً وَ مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ
درود بر تو اى ماهى كه حضور تو ارجمند و جدايى تو دردآور است.
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ أَلِيفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِياً فَمَضَّ [مُدْبِراً فَأَمَضَ]
درود بر تو اى خوگرى كه هنگام روى آوردن با ما انس گرفتى و ما را شادمان كردى و هنگام رفتن ما را دچار وحشت و احساس تنهايى نموده و [دل]ما را به درد آوردى.
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِيهِ الْقُلُوبُ وَ قَلَّتْ فِيهِ الذُّنُوبُ
درود بر تو اى همسايه‌اى كه دل‌ها در تو نازك و گناهان اندك گرديد.
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّيْطَانِ وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ
درود بر تو اى ياورى كه ما را عليه شيطان يارى دادى و دوستى كه راه نيكوكارى را آسان نمودى.
السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا أَكْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِيكَ وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَهُ بِكَ
درود بر تو كه چقدر آزادشدگان خدا در تو بسيار بود و كسانى كه به واسطه‌ى تو، حرمت تو را پاس داشتند، چه قدر نيكبخت‌اند.
السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا كَانَ أَمْحَاكَ لِلذُّنُوبِ وَ أَسْتَرَكَ لِأَنْوَاعِ الْعُيُوبِ
درود بر تو كه چقدر گناه‌زدا و پوشاننده‌ى انواع عيب‌ها بودى،
السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا كَانَ أَطْوَلَكَ عَلَى الْمُجْرِمِينَ وَ أَهْيَبَكَ فِي صُدُورِ الْمُؤْمِنِينَ
درود بر تو كه چقدر بر زه‌كاران طولانى و در دل مؤمنان با هيبت بودى،
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَيَّامُ السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ
درود بر تو اى ماهى كه روزها نمى‌توانند با تو برابرى كنند. درود بر تو اى ماهى كه ايمن از همه‌ى امور هستى.
السَّلَامُ عَلَيْكَ غَيْرَ كَرِيهِ الْمُصَاحَبَةِ وَ لَا ذَمِيمِ الْمُلَابَسَةِ
درود بر تو درحالى‌كه ما از هم‌نشينى با تو ناخوشايند نيستيم و معاشرت با تو را نكوهش نمى‌كنيم.
السَّلَامُ عَلَيْكَ كَمَا وَفَدْتَ [وَرَدْتَ] عَلَيْنَا بِالْبَرَكَاتِ وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِيئَاتِ
درود بر تو همان گونه كه با بركت‌ها بر ما وارد شدى و چرك خطاهاى ما را شستى.
السَّلَامُ عَلَيْكَ غَيْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوكٍ صِيَامُهُ سَأَماً
درود بر تو بى‌آنكه از روى خستگى با تو وداع كنيم و يا روزه‌ات را از روى رنجش ترك كنيم.
السَّلَامُ عَلَيْكَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ وَ مَحْزُونٍ عَلَيْهِ قَبْلَ [عِنْدَهُ] فَوْتِهِ
سلام بر تو كه پيش از فرارسيدن زمان تو، تو را مى‌جستيم و هنگام سپرى شدن تو، بر تو اندوه مى‌خوريم.
السَّلَامُ عَلَيْكَ كَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِكَ عَنَّا وَ كَمْ مِنْ خَيْرٍ أُفِيضَ بِكَ عَلَيْنَا
درود بر تو كه چه بسيار بدى‌ها كه به واسطه‌ى تو از ما برطرف گرديد و چه بسيار خيرها كه به واسطه‌ى تو بر ما افاضه شد.
السَّلَامُ عَلَيْكَ وَ عَلَى لَيْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِي هِيَ خَيْرٌ [جَعَلَهَا اللَّهُ خَيْراً] مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
درود بر تو و بر شب قدرى كه خداوند آن را بهتر از هزار ماه قرار داده است.
السَّلَامُ عَلَيْكَ مَا كَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَيْكَ وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَيْكَ
سلام بر تو كه چقدر ديروز به تو آزمند بوديم و چقدر فردا به تو اشتياق خواهيم داشت.
السَّلَامُ عَلَيْكَ وَ عَلَى فَضْلِكَ الَّذِي حُرِمْنَاهُ وَ عَلَى مَاضٍ [مَا كَانَ] مِنْ بَرَكَاتِكَ سُلِبْنَاهُ
سلام بر تو و بر فضيلت تو كه از آن محروم گرديديم و بر بركت‌هايى كه از ما گرفته شد.
اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِي شَرَّفْتَنَا بِهِ وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّكَ لَهُ حِينَ جَهِلَ الْأَشْقِيَاءُ وَقْتَهُ وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ خَيْرَهُ [فَضْلَهُ]
خداوندا، ما اهل اين ماه هستيم و ما را بدان مشرّف و به منّت خود بدان موفق گردانيدى، آن‌گاه كه بدبختان از زمان آن آگاهى نداشته و به خاطر بدبختى‌شان از فضيلت آن محروم گرديدند
وَ أَنْتَ وَلِيُّ مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ وَ هَدَيْتَنَا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ وَ قَدْ تَوَلَّيْنَا بِتَوْفِيقِكَ صِيَامَهُ وَ قِيَامَهُ عَلَى تَقْصِيرٍ وَ أَدَّيْنَا مِنْ حَقِّكَ فِيهِ قَلِيلًا مِنْ كَثِيرٍ
و تو سرپرست شناخت آن هستى و ما را براى آن برگزيدى و ما را به راه و روش آن رهنمون گرديدى و ما به توفيق تو روزه و شب‌خيزى آن را با كوتاهى عهده‌دار شده و اندك از حق بسيار تو را در آن ادا كرديم.
اللَّهُمَّ فَلَكَ [فَلَكَ إِقْرَارُنَا بِالْإِسَاءَةِ وَ اعْتِرَافُنَا] الْحَمْدُ إِقْرَاراً بِالْإِسَاءَةِ وَ اعْتِرَافاً بِالْإِضَاعَةِ وَ لَكَ مِنْ قُلُوبِنَا عَقْدُ [عُقْدَةُ] النَّدَمِ وَ مِنْ أَلْسِنَتِنَا صِدْقُ [تَصَرُّفُ] الِاعْتِذَارِ
خداوندا، از اين‌رو به بدكارى خود اقرار كرده و به تضييع خود اعتراف مى‌كنيم و با دل، پيمان پشيمانى با تو بسته و با زبان از تو صادقانه پوزش مى‌خواهيم،
فَأْجُرْنَا [فَآجِرْنَا] عَلَى مَا أَصَابَنَا [أُصِبْنَا بِهِ] فِيهِ مِنَ التَّفْرِيطِ أَجْراً نَسْتَدْرِكُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِيهِ وَ نَعْتَاضُ بِهِ مِنْ إِحْرَازِ الذُّخْرِ الْمَحْرُوصِ عَلَيْهِ
پس در برابر كوتاهى‌اى كه در آن به ما رسيد، پاداشى به ما عطا كن كه به واسطه‌ى آن فضيلت مورد تمايل را دريافته و در عوض آن، اندوخته‌اى را كه بر آن تشويق شده‌ايم به دست آوريم
وَ أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَكَ عَلَى مَا قَصُرْنَا فِيهِ مِنْ حَقِّكَ وَ أَبْلِغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَيْنَ أَيْدِينَا إِلَى [مِنْ] شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ
و پوزش بر كوتاهى در حقّت را بايسته كن و عمر پيشاروى ما را به ماه رمضان آينده برسان و وقتى بدان رسانيدى،
فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنَّا عَلَى تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَةِ وَ أَدِّنَا إِلَى الْقِيَامِ بِمَا تَسْتَحِقُّهُ مِنَ الطَّاعَةِ
بر انجام عبادتى كه اهل آن هستى يارى كن و به عمل به طاعتى كه مستحق آن هستيم، نايل ساز و به اعمال شايسته به اندازه‌اى كه تدارك
وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا يَكُونُ دَرَكاً لِحَقِّكَ فِي الشَّهْرَيْنِ مِنْ [وَ فِي شُهُورِ الدَّهْرِ] شُهُورِ الدَّهْرِ
و پاداش حق تو در دو ماه رمضان [گذشته و آينده]و در همه‌ى ماه‌هاى روزگار باشد، موفق بدار.
اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِي شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ أَوْ وَاقَعْنَا [وَ أَوْقَعْنَا] فِيهِ مِنْ ذَنْبٍ
خدايا، هر گناه كوچك يا بزرگ را كه در اين ماه بدان نزديك شده يا مرتكب شديم
وَ اكْتَسَبْنَا فِيهِ مِنْ خَطِيئَةٍ عَلَى [عَنْ] تَعَمُّدٍ مِنَّا أَوْ [عَلَى] نِسْيَانٍ ظَلَمْنَا [مِنْ ظُلْمِنَا] فِيهِ أَنْفُسَنَا أَوِ انْتَهَكْنَا [أَوِ انْتِهَاكِنَا بِهِ] فِيهِ حُرْمَةً مِنْ غَيْرِنَا
و هر خطايى كه به‌جا آورديم-خواه از روى عمد بوده يا فراموشى، و خواه به خود ستم كرديم يا حرمت ديگران را دريديم
فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اسْتُرْنَا [فَاسْتُرْهُ] بِسِتْرِكَ وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِكَ وَ لَا تَنْصِبْنَا فِيهِ لِأَعْيُنِ الشَّامِتِينَ
به پوشش خود مستور بدار و به گذشت خود عفو كن و ما را نصب العين شماتت‌كنندگان قرار مده
وَ لَا تَبْسُطْ عَلَيْنَا فِيهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِينَ [أَلْسِنَةَ الطَّاغِينَ] وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا يَكُونُ حِطَّةً وَ كَفَّارَةً لِمَا أَنْكَرْتَ مِنَّا فِيهِ بِرَأْفَتِكَ الَّتِي لَا تَنْفَدُ وَ فَضْلِكَ الَّذِي لَا يَنْقُصُ
و زبان خرده‌گيران را بر ما مگشا و در آنچه موجب ريزش و پوشش اعمال زشتى كه از ما نمى‌پسندى، بكار گير. به مهرورزى‌ات كه پايان نمى‌يابد و به تفضّلت كه كاستى نمى‌پذيرد.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْبُرْ مُصِيبَتَنَا بِشَهْرِنَا وَ بَارِكْ لَنَا فِي يَوْمِ عِيدِنَا وَ فِطْرِنَا
خداوندا، بر محمّد و آل محمّد درود فرست و مصيبت اين ماه ما را جبران كن و روز عيد فطر را براى ما مبارك گردان
وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَيْرِ يَوْمٍ مَرَّ عَلَيْنَا أَجْلَبُهُ لِلْعَفْوِ [لِعَفْوٍ] وَ أَمْحَاهُ لِلذَّنْبِ [لِذَنْبٍ] وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِيَ مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ
و آن را از بهترين روزهايى كه بر من گذشته و عفوكش‌ترين و گناه‌زداترين روز قرار داده و گناهان پنهان و آشكار ما را بيامرز.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَايَانَا وَ أَخْرِجْنَا بِخُرُوجِهِ مِنْ [عَنْ] سَيِّئَاتِنَا
خداوندا، [بر محمّد و آل محمّد درود فرست]و با بركنده شدن و پايان اين ماه، ما را از خطاهايمان بركن
وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَسْعَدِ أَهْلِهِ بِهِ وَ أَجْزَلِهِمْ قِسْماً فِيهِ وَ أَوْفَرِهِمْ حَظّاً مِنْهُ
و به بيرون آمدن آن از بدى‌هايمان بيرون آر و از نيكبخت‌ترين و پربهره‌ترين اهل اين ماه قرار ده.
اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَى حَقَّ [حُرْمَتِهِ] هَذَا الشَّهْرِ حَقَّ رِعَايَتِهَا وَ حَفِظَ حُدُودَهُ حَقَّ حِفْظِهَا [وَ قَامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِيَامِهَا] وَ اتَّقَى ذُنُوبَهُ حَقَّ تُقَاتِهَا
خداوندا، هركس حق اين ماه را به راستى رعايت و حدودش را به شايستگى حفظ و حقيقتا از گناهان پرهيز كرده است،
أَوْ تَقَرَّبَ إِلَيْكَ بِقُرْبَةٍ أَوْجَبَتْ رِضَاكَ لَهُ [عَنْهُ] وَ عَطَفَتْ بِرَحْمَتِكَ عَلَيْهِ
يا با عمل عبادى به درگاه تو نزديكى جسته كه به واسطه‌ى آن خشنودى خود را بر او بايسته كرده است و به رحمتت را متوجه او نموده‌اى،
فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِكَ وَ إِحْسَانِكَ وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِكَ فَإِنَّ فَضْلَكَ لَا يَغِيضُ
همانند آن از عطايا و احسان‌هايت را به ما ارزانى دار و چندين برابر آن از فضلت را به ما عطا كن، زيرا فضل تو هرگز فرونمى‌كشد
وَ إِنَّ خَزَائِنَكَ لَا تَنْقُصُ [تَنْفَدُ] بَلْ تَفِيضُ وَ إِنَّ مَعَادِنَ إِحْسَانِكَ لَا تَفْنَى وَ إِنَّ عَطَاءَكَ لَلْعَطَاءُ الْمُهَنَّا
و گنجينه‌هايت كاستى و معدن‌هاى نيكوكارى‌ات پايان نمى‌پذيرد و به راستى كه عطاى تو گوارا است.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اكْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ بِنِيَّةٍ أَوْ تَعَبَّدَ لَكَ فِيهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ
خداوندا، بر محمد و آل محمد درود فرست و همانند پاداش تمام كسانى كه تا روز قيامت اين ماه را با نيت [خالص]روزه مى‌گيرند يا عبادت تو را به‌جا مى‌آورند، براى ما بنويس.
اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَيْكَ فِي يَوْمِ فِطْرِنَا الَّذِي جَعَلْتَهُ لِلْمُسْلِمِينَ عِيداً وَ سُرُوراً
خداوندا، در اين روز فطر كه آن را عيد و مايه‌ى شادمانى مسلمانان،
وَ لِأَهْلِ [لِلْمُؤْمِنِينَ] مِلَّتِكَ مَجْمَعاً وَ مُحْتَشَداً مِنْ كُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ أَوْ سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ أَوْ خَاطِرِ [خَطْرَةِ] شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ
و زمان اجتماع و گردآمدن اهل آيينت قرار داده‌اى، از همه‌ى گناهانى كه مرتكب شده‌ايم و بدى‌هايى كه در گذشته از ما سرزده است و خاطره‌هاى بدى كه در دل داريم
أَوْ عَقِيدَةِ سَوْءٍ اعْتَقَدْنَاهَا تَوْبَةَ مَنْ لَا يَنْطَوِي عَلَى رُجُوعٍ إِلَى ذَنْبٍ وَ لَا يَعُودُ [عَوْدٍ] بَعْدَهَا فِي خَطِيئَةٍ
و باورهاى زشتى كه بدان اعتقاد داريم، به درگاه تو توبه مى‌كنيم، بسان توبه‌ى كسى كه هرگز بازگشت به آن گناه يا به خطاى ديگر را در دل نمى‌پرورد،
تَوْبَةً نَصُوحاً خَلَصَتْ مِنَ الشَّكِّ وَ الِارْتِيَابِ فَتَقَبَّلْهَا مِنَّا وَ ارْضَ بِهَا عَنَّا وَ ثَبِّتْنَا عَلَيْهَا
توبه‌اى خالصانه كه از شك و ترديد خالص گرديده باشد. پس توبه‌ى ما را بپذير و به واسطه‌ى آن از ما خشنود باش و ما را بر آن استوار بدار.
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ غَمِّ [عِقَابِ] الْوَعِيدِ وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى نَجِدَ لَذَّةَ مَا نَدْعُوكَ بِهِ وَ كَآبَةَ مَا نَسْتَجِيرُكَ [نَسْتَجِيرُ بِكَ] مِنْهُ
خداوندا، بيم دلگيرى از وعده‌ى عذاب و شوق به پاداش روز موعود را روزى‌مان كن، تا لذّت آنچه را كه تو را بدان مى‌خوانيم و اندوه آنچه از آن به تو پناه مى‌جوييم، بيابيم
وَ اجْعَلْنَا عِنْدَكَ مِنَ التَّوَّابِينَ الَّذِينَ أَوْجَبْتَ لَهُمْ مَحَبَّتَكَ وَ قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَةَ طَاعَتِكَ يَا أَعْدَلَ الْعَادِلِينَ
و در نزد خود ما را از توبه‌كنندگانى كه دوستى‌ات را بر آنان بايسته كرده و بازگشت به طاعتت را از آنان پذيرفته‌اى، قرار ده، اى دادگرترين دادگر.
اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَهْلِ دِينِنَا جَمِيعاً مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ
خداوندا، از پدران و مادران و از همه‌ى هم‌كيشان ما، اعمّ از كسانى كه درگذشته‌اند و يا تا روز قيامت باقى هستند، درگذر.
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِيِّنَا وَ آلِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى مَلَائِكَتِكَ الْمُقَرَّبِينَ وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى أَنْبِيَائِكَ الْمُطَهَّرِينَ [الْمُرْسَلِينَ]
خداوندا، و نيز بر پيامبرت، حضرت محمّد و خاندان او درود فرست، همان گونه كه بر فرشتگان مقرب درود فرستادى و بر او و خاندان او درود فرست، همان گونه كه بر پيامبران فرستاده‌شده
وَ عِبَادِكَ الصَّالِحِينَ وَ سَلِّمْ عَلَى آلِهِ كَمَا سَلَّمْتَ عَلَى آلِ يس وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ أَجْمَعِينَ
و بندگان شايسته‌ات درود فرستادى و بر خاندان او سلام بفرست، همان گونه كه بر خاندان يس سلام فرستادى و بر همه‌ى آنان درود فرست،
صَلَاةً تَبْلُغُنَا بَرَكَتُهَا وَ يَنَالُنَا نَفْعُهَا وَ تَغْمُرُنَا بِأَسْرِهَا [بِهَا] وَ يُسْتَجَابُ لَهَا دُعَاؤُنَا
درودى كه بركت و سود آن به ما برسد و همه‌ى آن ما را فراگيرد و به واسطه‌ى آن دعايمان مستجاب گردد،
إِنَّكَ أَكْرَمُ مَنْ رُغِبَ إِلَيْهِ وَ أَكْفَى مَنْ تُوُكِّلَ عَلَيْهِ وَ أَعْطَى مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَنْتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِير
به راستى كه تو گرامى‌ترين كسى هستى كه از تو خواهش مى‌شود و عطاكننده‌ترين كسى هستى كه از فضل تو درخواست مى‌شود و به راستى كه تو بر هر چيز توانايى.
کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
