دعای سجده پیامبر (ص) در شب نیمه شعبان (مصباح المتهجد)

رِوَايَةٌ أُخْرَى عَنْ عائشة

به نقل از عایشه از همسران پيامبر -صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-آورده است:

قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اَللَّهِ ص عِنْدِي فِي لَيْلَةِ اَلَّتِي كَانَ عِنْدِي فِيهَا فَانْسَلَّ مِنْ لِحَافِي فَانْتَبَهْتُ فَدَخَلَنِي مَا يَدْخُلُ اَلنِّسَاءَ مِنَ اَلْغَيْرَةِ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ فِي بَعْضِ حُجَرِ نِسَائِهِ فَإِذَا أَنَا بِهِ كَالثَّوْبِ اَلسَّاقِطِ عَلَى وَجْهِ اَلْأَرْضِ سَاجِداً عَلَى أَطْرَافِ أَصَابِعِ قَدَمَيْهِ وَ هُوَ يَقُولُ

رسول خدا-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-در آن شب كه نزد من بود، به آرامى خود را از زير لحاف بيرون كشيد. من بيدار شدم و غيرتى كه در اين موقعيت براى زن‌ها پيش مى‌آيد، برايم پيش آمد و گمان كردم كه رسول خدا -صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-به حجره‌ى يكى ديگر از همسرانش رفته است؛ ولى ناگهان ديدم كه مانند پارچه‌ى افتاده بر زمين، بر سر انگشتانش سجده كرده و مى‌گويد:

أَصْبَحْتُ إِلَيْكَ فَقِيراً خَائِفاً مُسْتَجِيراً فَلاَ تُبَدِّلِ اِسْمِي وَ لاَ تُغَيِّرْ جِسْمِي وَ لاَ تُجْهِدْ بَلاَئِي وَ اِغْفِرْ لِي

ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ سَجَدَ اَلثَّانِيَةَ فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ

سپس سر از سجده برداشت و دوباره به سجده رفت. شنيدم كه مى‌گويد:

سَجَدَ لَكَ سَوَادِي وَ خَيَالِي وَ آمَنَ بِكَ فُؤَادِي هَذِهِ يَدَايَ بِمَا جَنَيْتُ عَلَى نَفْسِي

يَا عَظِيمٌ تُرْجَى بِكُلِّ عَظِيمٍ اِغْفِرْ لِي ذَنْبِيَ اَلْعَظِيمَ فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ اَلْعَظِيمَ إِلاَّ اَلْعَظِيمُ

ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ سَجَدَ اَلثَّالِثَةَ فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ

بعد سر از سجده برداشت و براى بار سوم به سجده رفت. شنيدم كه مى‌گويد:

أَعُوذُ بِعَفْوِكَ مِنْ عِقَابِكَ وَ أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ

وَ أَعُوذُ بِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ

ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ وَ سَجَدَ اَلرَّابِعَةَ فَقَالَ

آن‌گاه سر از سجده برداشت و براى بار چهارم به سجده رفت. شنيدم كه مى‌گويد:

اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِنُورِ وَجْهِكَ اَلَّذِي أَشْرَقَتْ لَهُ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرْضُ

وَ تَشَعَّبَتْ بِهِ اَلظُّلُمَاتُ وَ صَلَحَ بِهِ أَمْرُ اَلْأَوَّلِينَ وَ اَلْآخِرِينَ

أَنْ تُحَلِّلَ عَلَيَّ غَضَبَكَ أَوْ تُنْزِلَ عَلَيَّ سَخَطَكَ

أَعُوذُ بِكَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِكَ وَ فُجَاءَةِ نَقِمَتِكَ وَ تَحْوِيلِ عَافِيَتِكَ

وَ جَمِيعِ سَخَطِكَ لَكَ اَلْعُتْبَى فِيمَا اِسْتَطَعْتُ وَ لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِكَ

قَالَتْ عَائِشَةُ فَلَمَّا رَأَيْتُ ذَلِكَ مِنْهُ تَرَكْتُهُ وَ اِنْصَرَفْتُ نَحْوَ اَلْمَنْزِلِ فَأَخَذَنِي نَفَسٌ عَالٍ ثُمَّ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ ص اِتَّبَعَنِي فَقَالَ يَا عَائِشَةُ مَا هَذَا اَلنَّفَسُ اَلْعَالِي قَالَتْ قُلْتُ كُنْتُ عِنْدَكَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ أَ تَدْرِينَ أَيُّ لَيْلَةٍ هَذِهِ هَذِهِ لَيْلَةُ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ فِيهَا تُنْسَخُ اَلْأَعْمَالُ وَ تُقْسَمُ اَلْأَرْزَاقُ وَ تُكْتَبُ اَلْآجَالُ وَ يَغْفِرُ اَللَّهُ تَعَالَى إِلاَّ لِمُشْرِكٍ أَوْ مُشَاحِنٍ أَوْ قَاطِعِ رَحِمٍ أَوْ مُدْمِنِ مُسْكِرٍ أَوْ مُصِرٍّ عَلَى ذَنْبٍ أَوْ شَاعِرٍ أَوْ كَاهِنٍ .

وقتى ديدم رسول خدا-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-چنين مى‌كند، او را ترك گفتم و نفس زنان به منزل خود بازگشتم. رسول خدا-صلّى اللّه عليه و آله و سلّم-در پى من آمد و فرمود: چرا نفس‌نفس مى‌زنى؟ عرض كردم: اى رسول خدا، نزد شما بودم. فرمود: آيا مى‌دانى امشب، چه شبى است؟ امشب، شب نيمه‌ى شعبان است، همان شبى كه اعمال انسان در آن نوشته شده و روزى‌ها تقسيم مى‌گردد و نيز سرآمد عمر انسان‌ها نوشته مى‌شود و خداوند متعال همگان-به جز افراد مشرك، كينه‌توز، قطع ارتباط كننده با افراد خانواده، و كسى كه مواد مست‌كننده مصرف مى‌كند، يا بر گناه اصرار مى‌ورزد، يا شاعر پيشه است و يا پيشگو است-مى‌آمرزد.

رواية أخرى عن عائشة

روایت دیگری از عایشه

رَوَى حَمَّادُ بْنُ عِيسَى عَنْ أَبَانِ بْنِ تَغْلِبَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ ع

حماد بن عيسى از ابان بن تغلب روايت كرده كه گفت حضرت صادق عليه السلام فرمودند:

لَمَّا كَانَ لَيْلَةُ اَلنِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ كَانَ رَسُولُ اَللَّهِ ص عِنْدَ عَائِشَةَ فَلَمَّا اِنْتَصَفَ اَللَّيْلُ قَامَ رَسُولُ اَللَّهِ ص عَنْ فِرَاشِهَا فَلَمَّا اِنْتَبَهْتُ وَجَدْتُ رَسُولَ اَللَّهِ قَدْ قَامَ عَنْ فِرَاشِهَا فَدَخَلَهَا مَا يَتَدَاخَلَ اَلنِّسَاءَ وَ ظَنَّتْ أَنَّهُ قَدْ قَامَ إِلَى بَعْضِ نِسَائِهِ فَقَامَتْ وَ تَلَفَّفَتْ بِشِمْلَتِهَا وَ اَيْمُ اَللَّهِ مَا كَانَ قَزّاً وَ لاَ كَتَّاناً وَ لاَ قُطْناً وَ لَكِنْ كَانَ سَدَاهُ شَعْراً وَ لَحْمَتُهُ أَوْبَارَ اَلْإِبِلِ فَقَامَتْ تَطْلُبُ رَسُولَ اَللَّهِ ص فِي حُجَرِ نِسَائِهِ حُجْرَةٍ حُجْرَةٍ فَبَيْنَا هِيَ كَذَلِكَ إِذْ نَظَرَتْ إِلَى رَسُولِ اَللَّهِ ص سَاجِداً كَثَوْبِ مُتَلَبِّطٍ عَلَى وَجْهِ اَلْأَرْضِ فَدَنَتْ مِنْهُ قَرِيباً فَسَمِعَتْهُ فِي سُجُودِهِ وَ هُوَ يَقُولُ

شب نيمه شعبانى داخل شد و رسول خدا صلى الله عليه و آله در آن شب نزد عايشه بود همين كه نصف شب شد، رسول خدا صلى الله عليه و آله براى عبادت از رختخواب خود برخاست، پس چون عايشه بيدار شد، فهمید كه پيغمبر صلى الله عليه و آله از رختخواب او بيرون رفته و بر او آنچه كه فرو مى ‏گيرد زنها را داخل شد يعنى غيرت و گمان كرد كه آن حضرت رفته پيش بعض زن هاى خود، پس برخاست و پيچيد شمله بر خود (يعنى چادر خود را) و قسم به خدا كه شمله او از ابريشم و كتان و پنبه نبود و لكن تار آن مو، و پود آن از كرك هاى شتر بود و جستجو مى ‏كرد رسول خدا صلى الله عليه و آله را در حجره ‏هاى زن هاى ديگرش. حجره به حجره پس در اين بين كه در جستجوى آن حضرت بود به ناگاه نظرش افتاد بر رسول خدا صلى الله عليه و آله كه در سجده است مثل جامه‏ اى كه چسبيده شده بر روى زمين پس نزديك آن حضرت شد. شنيد كه مى ‏گويد در سجده خود:

سَجَدَ لَكَ سَوَادِي وَ خَيَالِي وَ آمَنَ بِكَ فُؤَادِي هَذِهِ يَدَايَ وَ مَا جَنَيْتُهُ عَلَى نَفْسِي

يَا عَظِيمُ تُرْجَى لِكُلِّ عَظِيمٍ اِغْفِرْ لِي اَلْعَظِيمَ فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ اَلذَّنْبَ اَلْعَظِيمَ إِلاَّ اَلرَّبُّ اَلْعَظِيمُ

ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ ثُمَّ عَادَ سَاجِداً- فَسَمِعَتْهُ يَقُولُ

پس سر خود را بلند كرد و دوباره به سجده برگشت و عايشه شنيد كه مى ‏گويد

أَعُوذُ بِنُورِ وَجْهِكَ اَلَّذِي أَضَاءَتْ لَهُ اَلسَّمَاوَاتُ وَ اَلْأَرَضُونَ وَ اِنْكَشَفَتْ لَهُ اَلظُّلُمَاتُ

وَ صَلَحَ عَلَيْهِ أَمْرُ اَلْأَوَّلِينَ وَ اَلْآخِرِينَ مِنْ فُجَاءَةِ نَقِمَتِكَ وَ مِنْ تَحْوِيلِ عَافِيَتِكَ وَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِكَ

اَللَّهُمَّ اُرْزُقْنِي قَلْباً تَقِيّاً نَقِيّاً وَ مِنَ اَلشِّرْكِ بَرِيئاً لاَ كَافِراً وَ لاَ شَقِيّاً

ثُمَّ عَفَّرَ خَدَّيْهِ فِي اَلتُّرَابِ فَقَالَ

پس بر خاك نهاد دو طرف روى خود را و گفت‏

عَفَّرْتُ وَجْهِي فِي اَلتُّرَابِ وَ حَقٌّ لِيَ أَنْ أَسْجُدَ لَكَ

فَلَمَّا هَمَّ رَسُولُ اَللَّهِ ص بِالاِنْصِرَافِ هَرْوَلَتْ إِلَى فِرَاشِهَا فَأَتَى رَسُولَ اَللَّهِ ص فِرَاشَهَا فَإِذَا لَهَا نَفَسٌ عَالٍ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ ص مَا هَذَا اَلنَّفَسُ اَلْعَالِي أَ مَا تَعْلَمِينَ أَيُّ لَيْلَةٍ هَذِهِ هَذِهِ لَيْلَةُ اَلنِّصْفِ مِنْ اَلشَّعْبَانِ فِيهَا تُقَسَّمُ اَلْأَرْزَاقُ وَ فِيهَا تُكْتَبُ اَلْآجَالُ وَ فِيهَا يُكْتَبُ وَفْدُ اَلْحَاجِّ وَ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَى لَيَغْفِنرَ فِي هَذِهِ اَللَّيْلَةِ مِنْ خَلْقِهِ أَكْثَرَ مِنْ عَدَدِ شَعْرِ مِعْزَى كَلْبٍ وَ يُنْزِلُ اَللَّهُ تَعَالَى مَلاَئِكَتَهُ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَى اَلْأَرْضِ بِمَكَّةَ .

پس همينكه خواست رسول خدا صلى الله عليه و آله برگردد، عايشه به سوى رختخواب خود شتافت. پس رسول خدا صلى الله عليه و آله به رختخواب او آمد و شنيد كه نفس بلند مى ‏زند. فرمود: اين نفس بلند چيست؟ آيا ندانسته ‏اى كه چه شبى است امشب؟ اين، شبِ نيمه شعبان است كه در آن قسمت مى ‏شود روزى ‏ها و در آن نوشته مى ‏شود اجلها و در آن نوشته مى ‏شود روندگان به حج و بدرستى كه خداى تعالى مى ‏آمرزد در اين شب از خلق خود بيشتر از عدد موهاى بزهاى قبيله كلب و خداى تعالى ملائكه خود را از جانب آسمان به سوى زمين در مكه‏ مى ‏فرستد