توبه نصوح در قرآن

۰۷ تیر ۱۳۹۴ 0 معارف

آقا امام صادق (ع) در تفسير، واژه نصوح را چنين فرموده: هَوَ الذَّنْبُ الذّى لايَعُودُ فيهِ اَبَدا؛ آن گناهى است كه بنده هرگز به آن باز نگردد.(1)
آقا امام هادى (ع ) در معنى نصوح فرمود: اَنْ يَكُونَ الباطِنَ كالطّاهِر وَ اَفضَلُ مِنْ ذلِك؛ توبه نصوح آن توبه ايست كه باطن انسان مانند ظاهر و بهتر از ظاهر باشد.(2)
رسول خدا (ص ) در معنى نصوح فرمود: اَنْ يَتُوبَ التّائبُ ثُمَّ لايَرْجِعُ فى ذَنبٍ كَما لايَعُودُ الْلَّبَنَ اِلَى الضَّرْع؛ توبه كننده هرگز به گناه باز نمى گردد چنانچه شير به پستان باز نمى گردد.(3)

مرحوم علامه مجلسى رضوان الله تعالى عليه در شرح كافى در معنى توبه نصوح چند وجه از مفسرين نقل نموده:

توبه خالص و پاك براى رضاى خدا يعنى فقط به منظور مخالفت امر خدا از گناه پشيمان شده باشد نه از ترس جهنم يا طمع به بهشت باشد (زيرا پشيمانى از گناه براى ترس از دوزخ توبه نيست.)
توبه اندرز بخش كه مردم را بمانند خود تشويق كند يعنى حال او در توبه طورى باشد كه آثار توبه او را ببينند و به توبه مايل شوند و با اين عمل خود ديگران را نصيحت كرده و به توبه كردن دلالت و راهنمائى نموده يا اينكه توبه اندرز كننده صاحبش باشد يعنى گذشته خود را اصلاح نمايد و از هر گونه گناه كنده شود و تا آخر عمر پيرامون هيچ گناهى نرود.
توبه رفو كننده (از نصاحت بمعنى خياطت باشد) يعنى توبه اى كه بوسيله آن هرچه از پرده ديانت پاره شده است دوخته شود و توبه كننده را با اولياء خدا و دوستان او به هم گرد آورد.
نصوح صفت توبه كننده مى باشد يعنى توبه شخص كه نصيحت كننده خودش باشد به آن توبه به اين معنى كه بر وجه كامل توبه كند كه تمام آثار گناه را از دل ريشه كن سازد به وسيله اينكه خود را در توبه رياضت آب كند (يعنى با رياضت هر گناهى كه با بدن كرده و گوشت بدنش از گناه روئيده آب كند) و تيرگى گناهان را از آن بزدايد و به پرتو حسناتش بيارآيد.

الهى چه سازم پناهى ندارم

به جز توبه و گريه راهى ندارم

زهر سو گرفته مرا خوف و خشيت

به جز غصّه و غم سپاهى ندارم

برى هستم از كفر و از شرك و طغيان

به جز ذات پاكت پناهى ندارم

زكردار بد رفته بس آبرويم

به نزد تو جز روسياهى ندارم

به آتش همه سوخته خرمن من

به بستان عمرم گياهى ندارم

زافعال خود آنقدر شرمسارم

كه نزد كسى عزّوجاهى ندارم