حجاب عاملي در جهت سلامت فردي و اجتماعي

شناخت واژگاني حجاب

«حجاب» واژه‏اي است عربي، به معناي پرده، پوشش، وسيله پوشش، حايل و... .
در زبان فارسي نيز براي کلمه حجاب، معاني ذيل را آورده‏اند:
پرده، ستر، نقابي که زنان چهره خود را بدان پوشانند، روي‏بند و چادري که زنان سر تا پاي خود را بدان پوشانند. حجاب در معناي اصطلاحي« پوشش مخصوص زنان» است، ولي گاهي هم به معناي پرده و حاجز مي‏آيد.

حجاب در قرآن

مهم‏ترين دلايل شرعي وجوب پوشش ديني، آيه ‏هاي سوره نور و احزاب است؛ خداي تعالي در سوره نور، آيه 31 فرموده است:
به مردان مؤمن بگو که چشم‏هاي خود را فرو پوشند و دامان خويش را نگاه دارند، اين عمل براي ايشان پاکيزه‏تر است؛ همانا خداوند به آنچه انجام مي‏دهند آگاه است و به بانوان باايمان بگو چشم‏هاي خود را فرو پوشند و عورت‏هاي خود را از نگاه ديگران پوشيده دارند و زينت‏هاي خود را جز آن مقداري که ظاهر است، ننمايند و زينت‏هاي خود را آشکار نسازند، مگر براي محارم نسبي و سببي.
آشکار کردن زينت‏ها در يکي ديگر از آيه ‏هاي قرآن نهي شده است:
وَ قَرْنَ في بُيُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ اْلأُولي. (احزاب: 33)
در خانه‏ هاي خود قرار گيريد و همانند دوره جاهليت پيشين آرايش و خودنمايي نکنيد.
البته ناگفته نماند که نمايش آرايش و زيورهاي زن، تنها در برابر نا محرم آثار ناگواري را در پي دارد و چنانچه براي همسر انجام شود، کار پسنديده‏اي خواهد بود.
 

پايه‏ هاي حجاب

1. ايمان به خدا و آخرت

ايمان به خدا و ترس از آخرت، از مهم‏ترين پايه‏ هاي حجاب به شمار مي‏رود؛ زيرا حجاب، لباس اهل ايمان است. اميرالمؤمنين علي عليه‏السلام فرموده است: « انسان به سبب ايمان، بر عمل‏هاي شايسته رهنمون مي‏گردد».

2. آگاهي

شناخت سيماي وجودي زن، حقيقت حجاب و فلسفه و آثار آن، از جمله پايه‏هاي مستحکم پوشش ديني است. وقتي يک زن به اين پرسش دروني خود که چرا بايد پوشيده باشم جواب دهد، پايه اعتقادي حجاب ديني در درون او شکل مي‏گيرد و اين آگاهي، به عمل او معنا و ارزش و دوام مي‏بخشد.
براي مثال: اگر انسان به فوايد باران آگاهي نداشته باشد، باريدن باران را جز گل شدن زمين و ايجاد مشکلات نمي‏پندارد که موجب رکود فعاليت‏ها، محدوديت در بيرون رفتن از منزل و مانند آنها مي‏شود، ولي وقتي بداند که نتيجه باران، سرسبزي و طراوت زمين، حيات جنگل‏ها، رشد و تغذيه موجودات زنده و آثار فراوان ديگري است، به بارش باران مشتاق مي‏شود.

3. تقوا

پرهيزکاري، يکي ديگر از پايه‏ هاي حجاب اسلامي است. تقواي آدمي ضامن اجراي احکام خداست و تا اين پايه استوار در قلب انسان شکل نگيرد، لباس ايمان آراسته نخواهد شد.

در قرآن کريم آمده است:
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللّهَ يَجْعَلْ لَکُمْ فُرْقانًا وَ يُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَيِّئاتِکُمْ وَ يَغْفِرْ لَکُمْ وَ اللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظيمِ. (انفال: 29)
اي کساني که ايمان آورده‏ايد! اگر خدا ترس و باتقوا باشيد، خدا براي شما تشخيص( حق از باطل و سعادت از شقاوت) را قرار مي‏دهد و گناهان شما را مي‏زدايد و شما را مي‏آمرزد و خداوند داراي فضل و رحمتي بزرگ است.

حجاب، عاملي براي ازدواج‏هاي مشروع

با رعايت حجاب ، ازدواج صورت مشروع به خود مي‏گيرد. اين‏گونه ازدواج‏ها پيوند زن و شوهر را محکم مي‏سازد و موجب اتصال بيشتر زوجين به يکديگر مي‏شود که در نتيجه، کانون خانواده گرم‏تر مي‏شود، در حالي که بدحجابي و بي ‏حجابي و آزادي بدون قيد و بند، به فرو پاشي کانون خانواده مي‏ انجامد؛ زيرا در اين حالت اساس خانواده بر روي غريزه جنسي پايه‏ گذاري مي‏شود و پس از مدتي که اين غريزه فروکش مي‏کند، مسائلي ديگر از جمله عدم توافق اخلاقي، مشکلات خانوادگي و... بروز مي‏کند و در نتيجه به طلاق و آوارگي فرزندان منجر مي‏شود و اساسا اين نوع زندگي‏ها و روابط زناشويي دوامي نخواهد داشت.
حجاب، سدي در برابر اميال هوس‏بازان است و در نتيجه مشوق جوانان به ازدواج، در حالي که بي‏ حجابي و بي‏ عفتي، سبب گريز جوانان از ازدواج مي‏شود که به شيوه‏هاي مختلف از زير بار آن شانه خالي مي‏کنند؛ زيرا مانعي براي رسيدن به خواسته‏ هاي غيراخلاقي خود نمي‏بينند.

آمارهاي قطعي و مستندي موجوداست که با افزايش برهنگي در جهان، طلاق و از هم‏گسيختگي زندگي زناشويي به طور مداوم بالا رفته است، چرا که «هر آنچه ديده بيند دل کند ياد» و هر چه «دل»؛ يعني هوس‏هاي سرکش بخواهد، به هر قيمتي که باشد به دنبال آن مي‏رود و به اين ترتيب، هر روز دل به دلبري مي‏بندد و با ديگري وداع مي‏گويد.
در محيطي که حجاب و موازين ديگر اسلامي رعايت مي‏شود، احساسات و عشق و عواطف همسران مخصوص يکديگر است، ولي در بازار آزاد برهنگي که عملاً زنان به صورت کالاي مشترکي براي تماشا درآمده‏اند، ديگر قداست پيمان زناشويي مفهومي نمي‏تواند داشته باشد و خانواده‏ها، همچون تار عنکبوت به سرعت متلاشي مي‏شوند و کودکان، بي‏ سرپرست مي‏مانند.
 

حجاب و عفت زنان، عامل استواري خانواده و اجتماع

بر اساس نظام تکوين، غريزه خودآرايي و جلوه‏نمايي براي استحکام خانواده در سرشت هر زن تعبيه شده است، آن‏گاه خداوند با الهام دروني و فرستادن پيامبران و نازل کردن کتب آسماني، روش صحيح بهره‏مندي از اين دو غريزه را به او نشان داده و او را آگاه کرده است که مکان خودنمايي با آرايش، محيط داخلي خانواده و محل پوشش واحتجاب، خارج از خانه و در برابر بيگانگان است.
پوشش زن سبب مي‏شود که استفاده ‏هاي جنسي، محدود به محيط خانواده شود که در اين صورت، حفظ اجتماع و استفاده کامل از نيروي فعال آنان را در پي دارد. در حالي که وجود زنان بي‏ حجاب و بدحجاب که دل مردان سست‏ اراده و کم ‏ايمان را مي‏ربايند و با حرکات و آرايش خود همه نظرها را متوجه خودشان مي‏سازند، به رکود فعاليت‏هاي اجتماعي و عدم موفقيت در مراحل گوناگون کمک مي‏کند و در نهايت به پاشيدگي و تيرگي کانون خانواده مي‏انجامد.

غيرت نسبت به ناموس

اما تسحيون و لا تغارون، نسائکم يخرجن الي الأسواق و يزاحمن العلوج.
آيا شما (مردان)، حيا نمي‏کنيد و غيرت نمي‏ ورزيد، زنانتان به بازارها مي‏روند و مزاحم بيماردلان مي‏گردند.
 

حجاب، مايه آرامش خانواده

حجاب، عاملي بسيار مهم و تأثيرگذار براي حفظ آرامش و صفا و صميميت در زندگي خانوادگي است. حجاب براي اين است که زندگي‏ها از هم نگسلد و مردان به زنان و دختران پاکدامن و عفيف، نگاه آلوده نکنند و اساس خانه و خانواده را ويران نسازند.
همچنين عاملي است در جهت حفظ پاکي نسل و اينکه فرزند، پدر و مادر معين و متعهدي داشته باشد و از تربيت و محبت پدر و مادر خود برخوردار باشد، از طرفي حجاب مي‏تواند راهکاري باشد بر تسلط معنوي زن بر مرد.

حجاب، وسيله حفاظت

در صورت حفظ ارزش حجاب، مردان فقط در محيط خانوادگي از همسران قانوني خود کام‏جويي مي‏کنند؛ زيرا زنان نيز از اينکه مردان را در خارج از کانون خانواده کام‏ياب سازند، منع شده ‏اند.
اين محدوديت و در واقع مصلحت خداوندي، به يقين نتايج خوبي را در بر خواهد داشت؛ همچون:
1. تأمين بهداشت رواني: وقتي بين زن و مرد حريمي وجود نداشته باشد، به طور قطع هيجان‏ها و التهاب‏هاي جنسي افزون مي‏شود و تقاضاي شهوي به‏ صورت يک عطش روحي و يک خواست اشباع نشدني درمي‏آيد.
2. گرمي و دوام خانواده: اگر زن و شوهر از هرگونه کام‏جويي نامشروع جنسي چشم بپوشند و مرد چشم به زن ديگري نداشته باشد، زن نيز در صدد تحريک و جلب توجه کسي جز شوهر خود نباشد، کانون خانواده گرم و پرشکوه خواهد شد.

حجاب نشانه متانت و عفت

براي حفظ امنيت و صفا و پايداري خانواده، زن و شوهر هر يک وظايفي دارند:
زن وظيفه دارد جمال و زيبايي خود را از نامحرمان بپوشاند و طنازي و دلبري نکند و به اين ترتيب، امانت و وفاداري و علاقه خود را نسبت به شوهرش اثبات کند.
مرد هم وظيفه دارد وفادار باشد و از زنان نامحرم و بيگانه به کلي چشم بپوشد و اگر هم ناخودآگاه و بي‏ اختيار چشمش به زني افتاد، فورا ديده بربندد و چشم فرو گيرد؛ زيرا پي‏گيري نگاه و نگاه‏هاي پي در پي آتش هوس و شهوت را برمي‏افروزد و همين موجب انحراف مي‏شود.
نگاه پي در پي، زهرآلود است و چشمه زلال و باصفاي زندگي خانوادگي را کدر و مسموم مي‏کند. اين نکته را نيز نبايد از نظر دور نگه داريم که رعايت حجاب و متانت اسلامي در برابر خويشاوندان واجب و عدم رعايت آن گناه است و چه بسا موجب ناراحتي زن و شوهر از يکديگر شود و از صفا و محبتي که بين آنهاست، بکاهد. پس چه خوب است که به اين سخن از پيامبر خدا صلي‏ الله‏ عليه‏ و‏آله توجه کنيم که مي‏فرمايد: « هر لباسي که بدن زن را بپوشاند، باعث آمرزش و رحمت حق‏تعالي خواهد شد.» و چه زيبا در جايي ديگر فرمود: «زن، زيباروي و محبوب است، هر کس او را گرفت و با او ازدواج کرد، بايد او را بپوشاند».
 

سعادت زن و شوهر در سايه حجاب

اسلام مي‏خواهد زن براي شوهر و فرزندانش باشد، ولي ديگران مي‏خواهند زن براي همگان باشد و هيچ‏کس براي او نباشد. دنياي استعمار روز، اين‏همه بدبختي را از آنجا براي زن شروع مي‏کند که حجاب را از سر او بردارد و او را از محيط امن بيرون کشد و او را آرايش ‏دوست و مدپسند سازد و در معرض ديده‏هاي پليد قرار دهد.
اينان بانويي را که اسلام از او مي‏خواهد احترام و شخصيت خود را نگاه دارد تا فردي براي خواستگاري خدمتش برسد، مجبور مي‏سازند در مکان‏هايي چون اداره، خيابان و بازار خود را عرضه کند تا همسري براي خود بيابد.
اسلام مي‏فرمايد: زن در حالي‏که جاذبه دارد يا بايد از خانه امن خود بيرون نيايد، يا اگر براي صله رحم و معالجه و گرفتن حق خويش و ديگر کارهاي ضروري از خانه خارج مي‏شود، جذابيت خود را بپوشاند، به‏ گونه‏اي که لباس و حالات و کردارش عادي باشد تا رفت و آمدش هيچ نظري را جلب نکند. «انّه قد اذن لکنّ أن تخرجن لحوائجهنّ؛ يعني همانا او اجازه داده است به شما که اگر حاجتي داريد، بيرون رويد».
در جاي ديگر اميرالمؤمنين علي عليه‏السلام به فرزندش امام حسن مجتبي عليه‏السلام چنين توصيه مي‏فرمايد:
«تا مي‏تواني کاري کن که زن تو با مردان بيگانه معاشرت نداشته باشد. هيچ چيز بهتر از خانه، زن را حفظ نمي‏کند».

عوامل و روش‏هاي ترويج پوشش ديني

پوشش ديني يک فرهنگ است و از همين رو تحقق آن نيازمند حرکت‏هاي فرهنگي سازنده‏اي است که تعدادي از آنها را به صورت کوتاه بيان مي‏کنيم:

1. تشويق

تشويق همواره به عنوان اصل مهم در جهت تربيت اسلامي توصيه و استفاده شده است. يکي از دلايل ذکر نعمت‏هاي بهشتي در آيه ‏ها و روايت‏ ها، بعد تشويقي آن است که تأثير ب‏سزايي بر گرايش مردم به احکام دين و پرهيز از گناهان دارد. ماهيت تشويق‏ها متنوع است، از جمله بار عاطفي، مالي، تشريفاتي، شغلي، سياسي، علمي و مانند آن که از تمام اين موارد مي‏توان در ترويج فرهنگ حجاب بهره گرفت. براي نمونه: سرپرست خانواده‏اي به همسر يا دخترش اظهار دارد که در صورت رعايت پوشش ديني، محبت من نسبت به تو بيشتر خواهد شد. يا معلمي به دانش‏ آموزان خود وعده نمره انضباطي بالاتر بدهد و يا مديري اعلام کند که همکاري لازم را با کارمندان و کادر آموزشي خواهد داشت؛ چنانچه پوشش اسلامي و حجاب را رعايت کنند.
البته تشويق‏هاي مالي بايد هماهنگ با خواست تشويق شونده و نيازهاي منطقي و شرعي زندگي او باشد و اگر فردي نيازمند تشويق خاصي بود، به همان نوع او را بايد تشويق کرد. اگر يک تقديرنامه همراه با قابي زيبا به بانويي نمونه در زمينه پوشش ديني داده شود، اثري به مراتب قوي‏تر از اعطاي برخي هديه‏ هاي مادي دارد که پس از مدتي به مصرف مي‏رسد يا کهنه مي‏شود. همين طور است، اعطاي يک جلد قرآن نفيس يا مفاتيح الجنان، نهج البلاغه و امثال آن که تأثير عميق و پايداري به دنبال خواهد داشت.

2. فعاليت‏هاي علمي، فرهنگي و هنري

عامل ديگر ترويج فرهنگ حجاب ديني، فعاليت‏هاي گسترده علمي، فرهنگي و هنري مربوط به حجاب در تمام سطوح فکري جامعه است. ارائه پوستر، نشريه و به ويژه کتاب‏هاي مفيد به افراد جامعه، از زن و مرد گرفته تا دختران و پسران مي‏تواند سبب ارتقاي سطح آگاهي آنها در اين زمينه شود. البته بايد از سخنان و نوشته‏ هايي استفاده شود که افزون بر جنبه‏ هاي علمي و نظري به تحقق عملي پوشش اسلامي پرداخته باشند. برگزاري ميزگردها و فراخواني مقالات، شعر، ادبيات و انشا، هنرهاي تجسمي و تصويري، مسابقات فرهنگي و امثال آن با تعيين موضوع حجاب براي آنها نيز از حرکت‏هايي هستند که آثار مثبتي در اين زمينه به همراه دارند. پخش برنامه‏ ها و فيلم‏هاي مفيد و آموزشي از رسانه ‏هاي تصويري و شنيداري اثري فراگير دارد. رعايت کامل پوشش ديني بانواني که در فيلم‏هاي سينمايي و تلويزيوني ايفاي نقش مي‏کنند و يا با هر مسئوليتي بر صفحه تلويزيون ظاهر مي‏شوند نيز تأثير مثبتي بر فرهنگ جامعه دارد.

3. ترويج فرهنگ غيرت

بدون شک، زن با هر تفکر و عقيده‏اي که باشد به نظر و سليقه همسر خود در انتخاب‏ها توجه دارد که از جمله آنها انتخاب لباس و نوع وضع ظاهري است. با توجه به اين واقعيت، ترويج فرهنگ غيرت در ميان مردان به ترويج و تحقق پوشش ديني در جامعه کمک مي‏کند و موجب استحکام و دوام پيوندهاي خانوادگي مي‏شود. قرآن کريم در اين زمينه مي‏فرمايد:
« اي کساني که ايمان آورده‏ايد! خود و خانواده خويش را از آتش دوزخي که هيزمش از مردم و سنگ خاراست، حفظ کنيد». (تحريم: 6)
در روايتي از پيامبر آمده است: « خداوند بيني هر يک از مؤمنان را که غيرت نمي‏ورزد، به خاک مي‏مالد.» همچنين در حديث ديگري مي‏فرمايد: « غيرت از ايمان است».

4. توصيه به حجاب و نهي از بي ‏حجابي و جلوه‏ گري

يکي ديگر از راه‏هاي عمومي ترويج پوشش ديني در جهت استحکام خانواده و اجتماع، توصيه به حجاب و نهي از بي‏ حجابي است. خداوند در قرآن کريم مي‏فرمايد: «پند ده که پند براي مؤمنان مفيد است». (ذاريات: 55)

5. خانواده

محيط خانواده نقشي بسيار مهم در حجاب يا بي‏ حجابي دختران دارد. ازاين‏رو، بايد به آموزش خانواده‏ها در اين باره توجه جدي شود. اگر پدر و مادر حجاب ديني و آثار مثبت و فايده‏ها و نقش آن را در سلامت و حفظ همه جانبه شخصيت دختران خود بدانند و اينکه حجاب يک حکم الهي است که در قرآن به آن اشاره شده است، به يقين، مي‏کوشند تا فرزندان خود را هم با فرهنگ الهي حجاب همراه سازند.

6 . شناخت و پيروي الگوهاي الهي

شناخت ابعاد وجودي و اعتقادي حضرت فاطمه زهرا عليهاالسلام به عنوان الگوي صالح و شايسته زنان که خداوند نيز ايشان را براي هدايت آنان برگزيد، يک اصل مهم است و بايد به طرز جامع و حساب شده‏اي دانش‏ آموزان را با اين امر آشنا ساخت؛ زيرا وقتي دختران و زنان بدانند فاطمه، دختر رسول الله و حجت خداست و سخنان و اعمال او معيار الهي حرکت‏هاي زندگي است و عفاف و حجاب از ويژگي‏هاي بارز الهي او به شمار مي‏رفت، طبعاً از او که جز به خواست خداوند عمل نمي‏کرد، پيروي خواهند کرد تا به عزت دنيا و سعادت آخرت دست يابند.
کلام گهربار فاطمه زهرا عليهاالسلام نشانگر لزوم حفظ جايگاه والاي انسان است که مي‏فرمايد: «بهترين زنان، زني است که مردي را نبيند و مردي هم او را نبيند».

منبع:

منبع: ماهنامه گنجینه