شرح زیارت اربعین: فراز چهل و یکم / وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ

فراز چهل و یکم: «وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ حَتَّی یَأْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَا مَعَ عَدُوِّکُمْ»: (و قلبم تسلیم قلب شما و امرم تابع امر شما و یاریم برای شما آماده، تا خدا به شما اجازه دهد، پس با شما هستم با شما، نه با دشمن شما).

زائر امام حسین علیه السلام در این فراز از زیارت عرضه می دارد، قلبم که حکایت از باطنم می کند، تسلیم قلب شما ائمه اطهار علیهم السلام است، یعنی من اراده و خواسته ای از خود ندارم، هر چه شما بخواهید، و میل داشته باشید، من همان را می خواهم، چرا که قلب محل خواسته ها و آرزوهاست. اگر قلب و درون انسان هماهنگ با قلب و درون دیگری باشد، در عمل و کردارش با او هماهنگ می گردد، چون اول انسان تمایل به چیزی پیدا می کند و بعد برای رسیدن به آن تلاش می کند، بنابراین بهترین اتحّاد بین دو انسان اتحّاد و هماهنگی بین قلوب آنها است، خوشی ها و لذّت ها آنجایی است، که دل ها یکی باشد، آنجا که قلب ها و دل ها یکی باشد، هیچ اختلافی و نزاعی در کار نیست.

زمانی که دل ها یکی باشد، اندوه دیگری اندوه او و شادی دیگری شادی او محسوب می شود و این نهایت تقرّب بین دو انسان است. بنابراین زائر امام علیه السلام باید قلبش هماهنگ با قلب امامش باشد و هرگز میل به چیزی پیدا نکند، که امام علیه السلام میل به آن ندارد. اگر زائری میل به گناه داشته باشد، او در حقیقت قلبش تسلیم قلب امام علیه السلام نیست. و جمله امرم تابع امر شماست، اشاره به این است، که من نه تنها در باطن و در درون تسلیم شما هستم، بلکه در خارج هم تسلیم شما هستم. یعنی من هم در باطن با شما متّحد هستم، و هم در خارج اراده و خواسته ای از خود ندارم، امر و فرمانی هم از خود ندارم، هر چه شما فرمان و دستور دهید، همان است و شیعه یعنی همین.

زائر امام علیه السلام اعلام می کند، که من پیوسته آماده ام برای یاری شما تا زمانی که خداوند به شما اذن جهاد و عمل کردن، دستوراتش را صادر کند، به محض صادر کردن اذن، من نهایت یاری خود را برای اجرایی کردن برنامه هایتان به کار می برم. این زائر است، که رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در حق او دعا نمود:

«اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ»(۱)

(پروردگارا دوست بدار هر کس او را دوست بدارد و دشمن بدار هر کس او را دشمن بدارد و یاری کن هر کس او را یاری کند و خوار گردان هر کس او را خوار کند). یاری هر کدام ائمه اطهار علیهم السلام ، یاری رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم است، و یاری رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم یاری خداست.

«مُعَدَّه» از ماده «عُدّه» به معنی آماده کردن است و «مُعَدَّه» اسم مفعول است به معنای مهیا شده، آماده شده. از این فراز زیارت استفاده می شود، که زائر باید منتظر و آماده برای ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و رجعت امامان علیهم السلام باشد و نباید فقط به صرف اعتقاد به رجعت ائمه اطهار علیهم السلام قناعت کند، بلکه باید از همین الآن آماده و مهیا برای یاری آنها باشد.

زائر امام علیه السلام با جمله «پس با شمایم، با شمایم همراه شمایم نه همراه دشمنان شما»، تأکید می کند، بر این که من فقط با شما هستم و همراه شما و کسانی که چنین باشند، اهل نجات هستند. در صلوات شعبانیه که از امام سجاد علیه السلام روایت شده آمده است:

«الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مَارِقٌ وَ الْمُتَأَخِّرُ عَنْهُمْ زَاهِقٌ وَ اللَّازِمُ لَهُمْ لَاحِقٌ» (هر کسی از آنان تقدم جوید، مرتد و کافر است، و هر کسی از آنان عقب بیفتد، نابود است، و هر کس ملازم با آنان باشد، پیوسته و ملحق به آنان است). امیرالمؤمنین علیه السلام بعد از بیان این که رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم کاملاً به وظیفه خود عمل نمود، می فرمایند:

«وَ خَلَّفَ فِینَا رَایَهَ الْحَقِّ مَنْ تَقَدَّمَهَا مَرَقَ وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهَا زَهَقَ وَ مَنْ لَزِمَهَا لَحِقَ»(۲)

(و بیرق حق را در میان ما گذاشت، کسی که از این بیرق پیشی گرفت از دین خارج شد، و هر که از آن عقب ماند هلاک گشت، و هر که ملتزم آن شد به حق پیوست).

مردم نسبت به امام علیه السلام خود به سه گروه تقسیم می شوند:

گروهی که اهل افراط هستند، و از حق پیشی می گیرند. مانند خوارج و یا مانند کسانی که در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در سفر روزه خود را افطار کردند، آنها گفتند: ما چنین نخواهیم کرد و احترام ماه رمضان را باید حفظ کنیم، که آنها به نام عُصاه(۳)نامیده شدند. این دسته از گمراهان هستند.

گروهی که تفریط کاران هستند، چند قدمی به دنبال امام علیه السلام می روند، ولّی تنبلی و سستی و هواپرستی آنها را از ادامه پیروی از حقّ و امام خود، باز می دارد.

گروهی که ملازم حق و امام خود هستند، که نه از امام خود در گفتار و سنّت و عمل پیشی می گیرند و نه از امام خود عقب می مانند. بلکه همیشه در مسیر امام حرکت می کنند تا به سر منزل مقصود برسند. اینها شیعه واقعی و اهل نجات و سعادت هستند.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:

«إِنِّی وَ أَهْلَ بَیْتِی مُطَهَّرُونَ فَلَا تَسْبِقُوهُمْ فَتَضِلُّوا وَ لَا تَتَخَلَّفُوا عَنْهُمْ فَتَزِلُّوا وَ لَا تُخَالِفُوهُمْ فَتَجْهَلُوا وَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْکُمْ هُمْ أَعْلَمُ النَّاسِ کِبَاراً وَ أَحْلَمُ النَّاسِ صِغَاراً فَاتَّبِعُوا الْحَقَّ وَ أَهْلَهُ حَیْثُ کَانَ»(۴) (من و اهل بیتم صلی الله علیه و آله وسلم از هر نظر پاک و پاکیزه ایم؛ بنابراین، بر آنها پیشی نگیرید، که گمراه می شوید! و از فرمان آنها تخلّف نکنید، که لغزش خواهید داشت! و با آنها مخالفت نکنید، که گرفتار نادانی می شوید! و به آنها چیزی نیاموزید که آنها از شما داناترند! آنها در بزرگی از همه مردم عالم ترند و در کوچکی از همه عاقل تر! بنابراین، از حق و اهل حق پیروی کنید، هر جا که باشند). در زیارت جامعه هم زائر اقرار می کند: «فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لَا مَعَ غَیْرِکُمْ» (پس با شمائیم، با شمائیم نه با دشمنان شما). چرا که راه نجات و سعادت چیزی جز این نیست.