احادیث زیارت: آداب زیارت

حال زائر هنگام زیارت

امام صادق(ع):

وقتی به زیارت حسین(ع) می‌روی غمگین و شکسته و اندوهناک و ناراحت و ژولیده و گرفته و گرسنه ‏و تشنه باش که همانا حسین(ع) غمگین و شکسته و اندوهناک و ناراحت و ژولیده و گرفته و گرسنه و تشنه بود و از او ‏حاجاتت را بخواه و برگرد و آنجا را وطن قرار نده.‏

غذاهای رنگین و متنوع نخورید

امام صادق(ع)

عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَهْلِ الرَّقَّةِ یُقَالُ لَهُ أَبُو الْمَضَاء قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع: تَأْتُونَ قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع؟ قُلْتُ: نَعَمْ. قَالَ: أَ ‏فَتَتَّخِذُونَ لِذَلِکَ سُفَراً؟ قُلْتُ: نَعَمْ. فَقَالَ: أَمَا لَوْ أَتَیْتُمْ قُبُورَ آبَائِکُمْ وَ أُمَّهَاتِکُمْ لَمْ تَفْعَلُوا ذَلِکَ. قَالَ: قُلْتُ: أَیَّ شَیْ‏ءٍ نَأْکُلُ؟ ‏قَالَ: الْخُبْزَ وَ اللَّبَنَ.(تهذیب، ج6، ص75)‏

از مردى که اهل رقّه بود و به وى ابو المضا مى‏گفتند نقل شده: امام صادق(ع) به من فرمودند: آیا به زیارت قبر ابا ‏عبداللَّه(ع) مى‏روید؟ عرض کردم: بلى. فرمودند: آیا برای این سفر، سفره‌ها [و غذاهای رنگین] برمی‌دارید؟ عرض ‏کردم: بلى. فرمودند: اگر به زیارت قبور پدران و مادران خود می‌رفتید چنین کارى نمى‏کنید. وى مى‏گوید: عرض ‏کردم: پس چه چیز بخوریم؟ حضرت فرمودند: نان و شیر.‏

با حالتی ژولیده به زیارت بروید

امام صادق(ع):

قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‏ تَزُورُونَ خَیْرٌ مِنْ أَنْ لَا تزورون [تَزُورُوا] وَ لَا تَزُورُونَ خَیْرٌ مِنْ أَنْ تزورون [تَزُورُوا] قَالَ قُلْتُ قَطَعْتَ ‏ظَهْرِی قَالَ تَاللَّهِ إِنَّ أَحَدَکُمْ لَیَذْهَبُ إِلَى قَبْرِ أَبِیهِ کَئِیباً حَزِیناً وَ تَأْتُونَهُ أَنْتُمْ بِالسُّفَرِ کَلَّا حَتَّى تأتونه [تَأْتُوهُ‏] شُعْثاً غُبْراً.(کامل ‏الزیارات، ص131)‏

زیارت بروید بهتر است از اینکه به زیارت نروید و زیارت نروید بهتر است از اینکه به زیارت بروید. ‏راوى مى‏گوید: محضر مبارکش عرض کردم:کمر من را شکستید با این کلام. حضرت فرمودند: به خدا قسم یکى از ‏شما وقتى به زیارت قبر پدرش مى‏رود غمگین و اندوهناک مى‏رود ولى به زیارت قبر مطهّر آن حضرت مى‏روید در ‏حالى که با خود سفره‏ها مى‏برید، نه، این طور نباید به زیارت آن جناب بروید بلکه زیارتش کنید با حالى ژولیده و ‏غبارآلود.‏

همان گونه که به حج می روید زیارت امام حسین(ع) بروید

امام صادق(ع):

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ: قُلْتُ لَهُ إِذَا خَرَجْنَا إِلَى أَبِیکَ أَ فَکُنَّا [أَ فَلَسْنَا] فِی حَجٍّ قَالَ بَلَى قُلْتُ فَیَلْزَمُنَا مَا ‏یَلْزَمُ الْحَاجَّ قَالَ مِنْ مَا ذَا قُلْتُ مِنَ‏الْأَشْیَاءِ الَّتِی یَلْزَمُ الْحَاجَّ قَالَ یَلْزَمُکَ حُسْنُ الصَّحَابَةِ لِمَنْ یَصْحَبُکَ وَ یَلْزَمُکَ قِلَّةُ الْکَلَامِ إِلَّا ‏بِخَیْرٍ وَ یَلْزَمُکَ کَثْرَةُ ذِکْرِ اللَّهِ وَ یَلْزَمُکَ نَظَافَةُ الثِّیَابِ وَ یَلْزَمُکَ الْغُسْلُ قَبْلَ أَنْ تَأْتِیَ الْحَائِرَ وَ یَلْزَمُکَ الْخُشُوعُ وَ کَثْرَةُ ‏الصَّلَاةِ وَ الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ یَلْزَمُکَ التَّوْقِیرُ لِأَخْذِ مَا لَیْسَ لَکَ وَ یَلْزَمُکَ أَنْ تَغُضَّ بَصَرَکَ وَ یَلْزَمُکَ أَنْ ‏تَعُودَ إِلَى أَهْلِ الْحَاجَةِ مِنْ إِخْوَانِکَ إِذَا رَأَیْتَ مُنْقَطِعاً وَ الْمُوَاسَاةُ وَ یَلْزَمُکَ التَّقِیَّةُ الَّتِی قِوَامُ دِینِکَ بِهَا وَ الْوَرَعُ عَمَّا نُهِیتَ ‏عَنْهُ وَ الْخُصُومَةِ وَ کَثْرَةِ الْأَیْمَانِ وَ الْجِدَالِ الَّذِی فِیهِ الْأَیْمَانُ فَإِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ تَمَّ حَجُّکَ وَ عُمْرَتُکَ وَ اسْتَوْجَبْتَ مِنَ الَّذِی ‏طَلَبْتَ مَا عِنْدَهُ بِنَفَقَتِکَ وَ اغْتِرَابِکَ عَنْ أَهْلِکَ وَ رَغْبَتِکَ فِیمَا رَغِبْتَ أَنْ تَنْصَرِفَ بِالْمَغْفِرَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ.(کامل ‏الزیارات، ص130)‏

محمّد بن مسلم نقل می‌کند: به امام صادق(ع) عرض کردم: هر گاه به زیارت پدر بزرگوارتان (امام حسین ع) مى‏رویم ‏آیا به همان هیئت و کیفیّتى که به حج مى‏رویم باشیم؟ حضرت فرمودند: بلى. عرض کردم: پس آنچه بر حاجى لازم ‏است بر ما نیز است؟ حضرت فرمودند: چه چیزهائى را گفتى؟ عرض کردم: اشیائى را که بر حاجى لازم مى‏باشد. ‏حضرت فرمودند: ‏ بر تو لازم است که با همراهانت خوش رفتار باشى.‏ سخن اندک بگوئى و حتى الامکان تکلّم نکنى مگر به خیر. ‏ بر تو لازم است زیاد بیاد خدا باشى.‏ بر تو لازم است جامه و لباس‏هایت را نظیف و پاکیزه نگاه دارى. ‏ بر تو لازم است پیش از اینکه به حائر برسى غسل نمائى. ‏ لازم است بر تو که خاشع بوده و زیاد نماز خوانده و بسیار بر محمّد و آل محمّد صلوات بفرستى.‏ به آنچه از تو نیست و مال دیگرى است احترام گذارده و بر ندارى. ‏

غمگین، گرسنه، تشنه، ژولیده به زیارت بروید

امام صادق(ع):

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ ع فَزُرْهُ وَ أَنْتَ کَئِیبٌ حَزِینٌ مَکْرُوبٌ شَعِثاً مُغْبَرّاً جَائِعاً عَطْشَاناً فَإِنَّ الْحُسَیْنَ قُتِلَ حَزِیناً مَکْرُوباً شَعِثاً مُغْبَرّاً جَائِعاً عَطْشَاناً وَ سَلْهُ الْحَوَائِجَ وَ انْصَرِفْ عَنْهُ وَ لَا تَتَّخِذْهُ وَطَناً.» (کامل الزیارات، ص 131)

وقتی به زیارت حسین(ع) می روی غمگین و شکسته و اندوهناک و ناراحت و ژولیده و گرفته و گرسنه و تشنه باش که همانا حسین(ع) غمگین و شکسته و اندوهناک و ناراحت و ژولیده و گرفته و گرسنه و تشنه بود و از او حاجاتت را بخواه و برگرد و آنجا را وطن قرار نده.

سه روز روزه قبل از سفر زیارت و دعاهای هنگام خروج از منزل

امام صادق(ع)

صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْجَمَّالِ: «اسْتَأْذَنْتُ الصَّادِقَ ع لِزِیَارَةِ مَوْلَانَا الْحُسَیْنِ ع فَسَأَلْتُهُ أَنْ یُعَرِّفَنِی مَا أَعْمَلُ عَلَیْهِ فَقَالَ یَا صَفْوَانُ صُمْ ثَلَاثَةَ أَیَّامٍ قَبْلَ خُرُوجِکَ وَ اغْتَسِلْ فِی الْیَوْمِ الثَّالِثَ ثُمَّ اجْمَعْ إِلَیْکَ أَهْلَکَ ثُمَّ قُل‏ (:) اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُکَ الْیَوْمَ نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ مَالِی وَ وُلْدِی وَ کُلَّ مَنْ کَانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَ الْغَائِبَ‏ اللَّهُمَّ احْفَظْنَا (بِحِفْظِکَ) بِحِفْظِ الْإِیمَانِ وَ احْفَظْ عَلَیْنَا (اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِی حِرْزِکَ وَ لاَ تَسْلُبْنَا نِعْمَتَکَ‏ (وَ لاَ تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَةٍ وَ عَافِیَةٍ وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ إِنَّا إِلَیْکَ رَاغِبُونَ‏ وَ اخْرُجْ مِنْ مَنْزِلِکَ خَاشِعاً، وَ أَکْثِرْ مِنَ التَّهْلِیلِ وَ التَّکْبِیرِ وَ التَّحْمِیدِ وَ التَّمْجِیدِ وَ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، وَ امْضِ وَ عَلَیْکَ السَّکِینَةَ وَ الْوَقَارَ .» (مصباح المتهجد، ج‏2 ص 717)

صفوان بن مهران جمال می‌گوید خدمت امام صادق(ع) رفتم و اذن بگیرم برای زیارت مولایمان حسین(ع) پس پرسیدم از ایشان که من چه کارهایی انجام بدهم؟ امام صادق(ع) فرمودند: سه روز روزه بگیر قبل از این که به سفر بروی سپس روز سوم غسل کن و خانواده خود را جمع کن و سپس بگو. بار خدایا من امروز به تو سپردم خودم و اهل و عیالم و مال و فرزندانم ‏و هر که با من راهى دارد حاضرشان باشد یا غایب بار خدایا ما را در حرز خود گیر و نعمتت را از ما باز مگیر و سلب مفرما. بار الها حفظ فرما ما را به حفظ خودت به حفظ ایمان و نگهدار ما باش و آنچه از نعمت و عافیت داریم بر ما دگرگون مساز و بیفزاى بر ما از فضل خود زیرا که ما به تو مشتاقیم آنگاه از منزل خود بیرون برو با حال خشوع و بسیار بگو لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ‏ نیست معبود حقى جز خدا و خدا بزرگتر است و ستایش خدا راست و ثناى خداوند و صلوات بر پیغمبر و آل او صلوات الله علیهم بفرست و راه بیفت به آرامى و وقار.