بردباری در احادیث

بردباری در احادیث

۲۶ بهمن ۱۳۹۳ 0 اهل بیت علیهم السلام

بُردبارى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 بُعِثْتُ للحِلْم مَرْكَزا ، و للعِلْمِ مَعْدِنا ، و للصَّبرِ مَسْكَنا
من كانون بردبارى و كان دانش و خانه شكيبايى، بر انگيخته شدم .

امام على عليه السلام :

الحِلْمُ سَجِيّةٌ فاضِلَةٌ .
بردبارى، خصلتى ممتاز است .

امام على عليه السلام :

 الحِلمُ غِطاءٌ ساتِرٌ و العَقلُ حُسامٌ قاطِعٌ ، فَاسْتُرْ خَلَلَ خُلُقِكَ بحِلْمِكَ ، و قاتِلْ هَواكَ بعَقْلِكَ .
بردبارى، پرده اى پوشنده است، و خِرد، شمشيرى بُرنده؛ پس، عيبهاى اخلاقى خود را با بردبارى بپوشان، و با خِردت، به جنگ با هوى و هوست برخيز .

امام على عليه السلام :

الحِلمُ حِجابٌ منِ الآفاتِ .
 بردبارى، مانعى در برابر آفتهاست .

امام على عليه السلام :

الحِلمُ رأسُ الرِّئاسَةِ .
 بردبارى، رأس رياست و سرورى است .

امام على عليه السلام :

 الحِلْمُ عَشِيرَةٌ .
بردبارى ، خود ، ايل و قبيله اى است .

امام على عليه السلام :

 الحِلْمُ فِدامُ السَّفيهِ .
بردبارى، پوزه بند نابخرد است .

امام على عليه السلام :

 الحِلمُ نورٌ جَوهَرُهُ العَقلُ .
بردبارى، نورى است كه جوهره آن خرد است .

امام على عليه السلام :

 الحِلمُ تَمامُ العَقلِ .
 بردبارى، كمال خرد است .

امام على عليه السلام :

الحِلمُ نِظامُ أمْرِ الْمُؤْمِنِ .
 بردبارى، مايه سامان يافتن كار مؤمن است .

امام على عليه السلام :

لا عِزَّ أنفَعُ مِن الحِلمِ .
عزّتى سودمندتر از بردبارى نيست .

امام على عليه السلام :

لا عِزَّ أرفَعُ مِن الحِلمِ .
عزّتى والاتر از بردبارى نيست .

امام على عليه السلام :

تَعلَّموا الحِلمَ ؛ فإنّ الحِلمَ خليلُ المؤمنِ و وَزيرُهُ .
بردبارى را فراگيريد كه بردبارى دوست و دستيار مؤمن است .

امام على عليه السلام :

كفى بالحِلمِ وَقارا .
 براى وقار آدمى همان بردبارى بس است .

امام على عليه السلام :

 العَقلُ خليلُ المَرءِ ، و الحِلمُ وَزيرُهُ
خرد ، دوست آدمى است و بردبارى دستيار او .

امام على عليه السلام :

 وَجَدْتُ الحِلمَ و الاحْتِمالَ أنْصَرَ لي مِن شُجْعانِ الرِّجالِ .
بردبارى و تحمّل را بيشتر از مردان شجاع، ياور خود يافتم .

امام على عليه السلام :

إنّكَ مُقَوَّمٌ بأدبِكَ ، فَزَيِّنْهُ بالحِلمِ .
تو به ادبت سنجيده مى شوى؛ پس ادبت را با بردبارى آذين كن .

امام على عليه السلام :

جَمالُ الرّجُلِ حِلمُهُ
 زيبايى مرد، بردبارى اوست .

امام على عليه السلام :

 مَن غاظَكَ بقُبْحِ السَّفَهِ علَيكَ، فَغِظْهُ بحُسنِ الحِلمِ عَنهُ
هركه با زشتىِ سبكسرى، تو را خشمگين كرد، تو با زيبايىِ بردبارى او را به خشم آور .

امام حسين عليه السلام :

إنّ الحِلْمَ زِينَةٌ .
 بردبارى، زيور است .

امام صادق عليه السلام ـ در وصف مؤمن ـ فرمود :

لا يُرى في حِلمِهِ نَقْصٌ ، و لا في رَأيِهِ وَهْنٌ .
در بردبارى او كاستى، و در انديشه اش سستى ديده نمى شود .

تمرين بردبارى

امام على عليه السلام :

 إنْ لَم تَكُن حَليما فَتَحَلَّمْ ؛ فإنَّهُ قَلَّ مَن تَشبَّهَ بقَومٍ إلاّ أوْشَكَ أنْ يكونَ مِنهُم .
 اگر بردبار نيستى، وانمود كن كه بردبارى؛ زيرا كمتر كسى است كه خود را شبيه گروهى كند و بزودى يكى از آنان نشود .

امام على عليه السلام :

خَيرُ الحِلمِ التَّحَلُّمُ .
بهترين بردبارى، واداشتن خود به بردبارى است .

امام على عليه السلام :

مَن لا يَتَحلَّمُ لا يَحْلُمُ .
كسى كه خود را به بردبارى وادار نكند، بردبار نشود .

امام على عليه السلام :

مَن تَحَلَّمَ حَلُمَ .
هركه خود را به بردبارى زند، بردبار شود .

امام على عليه السلام :

قد يَتَزَيّى بالحِلمِ غَيرُ الحَليمِ .
 گاه باشد كه انسانِ غير بردبار جامه بردبارى پوشد .

امام على عليه السلام :

 مِن أحسَنِ أفْعالِ القادِرِ أن يَغضَبَ فيَحلُمَ .
 از بهترين كارهاى انسان قدرتمند اين است كه چون خشمگين شود بردبارى ورزد.

امام صادق عليه السلام :

 إذا لَم تَكُن حَليما فتَحَلَّمْ .
اگر بردبار نيستى، خود را به بردبارى وادار .

فضيلتِ بردبار

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 كادَ الحَليمُ أنْ يَكونَ نَبِيّا .
 آدم بردبار به پيامبرى نزديك است .

امام على عليه السلام :

 الحَليمُ مَنِ احْتَمَلَ إخوانَهُ .
 بردبار كسى است كه برادران خود را تحمل كند .

امام على عليه السلام :

الحَليمُ الّذي لا يَشُقُّ علَيهِ مُؤْنةُ الحِلْمِ .
بردبار كسى است كه سختىِ بردبارى بر او گران نيايد .

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش كه نيرومندترين آفريدگان كيست ؟ ـ فرمود :

الحليمُ .
 بردبار .

امام رضا عليه السلام :

 لا يَكونُ الرّجُلُ عابِدا حتّى يكونَ حَليما .
 آدمى عابد نباشد، مگر آن كه بردبار باشد .

آنچه بردبارى مى آورد

امام على عليه السلام :

بِوُفورِ العقلِ يَتَوفّرُ الحِلمُ
با زياد شدن عقل بردبارى زياد مى شود.

امام على عليه السلام :

لا يَكونُ حَليما حتّى يكونَ وَقورا
 آدمى بردبار نباشد، مگر آن گاه كه با وقار باشد .

امام على عليه السلام :

 علَيكَ بالحِلمِ ؛ فإنّهُ ثمَرَةُ العِلمِ .
 بر تو باد بردبارى ، زيرا كه ثمره دانايى است .

امام على عليه السلام :

 الحِلمُ و الأناةُ تَوْأمانِ يُنْتِجُهما عُلُوُّ الهِمَّةِ .
بردبارى و وقار دو همزادند كه مولود بلند همّتى هستند .

ثمرات بردبارى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 فأمّا الحِلمُ فمِنهُ رُكوبُ الجَميلِ ، و صُحبَةُ الأبْرارِ ، و رَفْعٌ مِن الضَّعَةِ ، و رَفْعٌ مِن الخَساسَةِ ، و تَشَهّي الخَيرِ ، و تَقَرُّبُ صاحِبِه مِن مَعالي الدَّرَجاتِ ، و العَفوُ ، و المَهلُ ، و المَعروفُ ، و الصَّمتُ ، فهذا ما يَتَشَعّبُ للعاقلِ بحِلمِهِ .
 از بردبارى است : آراسته شدن به خوبيها ، همنشينى با نيكان ، ارجمند شدن ، عزيز گشتن ، رغبت به نيكى ، نزديك شدنِ بردبار به درجات عالى ، گذشت، آرامش و تأنّى ، احسان و خاموشى و اين است آنچه براى خردمند با بردباريش حاصل شود.

امام على عليه السلام :

 مَن حَلُمَ سادَ .
هر كه بردبار باشد، آقايى كند .

امام على عليه السلام :

السِّلْمُ ثمرة الحلمِ .
صلح و آشتى، ميوه بردبارى است .

امام على عليه السلام :

 الحِلْمُ حِليةُ العِلمِ ، و عِلَّةُ السِّلمِ .
بردبارى، زينت دانش است و ريشه صلح و آشتى .

امام على عليه السلام :

مَن حَلُمَ عن عَدُوِّهِ ظَفِرَ بهِ .
آن كه در برابر دشمنش بردبارى نشان دهد بر او پيروز شود .

امام على عليه السلام :

 الحِلمُ يُطْفِئُ نارَ الغَضَبِ ، و الحِدّةُ تُؤَجِّجُ إحْراقَهُ .
بردبارى، آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى، شعله آن را فروزان مى كند .

امام على عليه السلام :

 إنّ أوّلَ عِوَضِ الحَليمِ مِن خَصْلَتِهِ ، أنّ الناسَ أعْوانُهُ على الجاهِلِ .
نخستين عوضى كه بردبار از اين خصلت خود مى گيرد، اين است كه مردم در برابر نادان به يارى او بر مى خيزند .

امام على عليه السلام :

مَنِ اسْتَعانَ بالحِلمِ علَيكَ غلَبَكَ و تَفَضّلَ علَيكَ .
 آن كه در برابر تو، از بردبارى مدد جويد، بر تو چيره شود و برترى يابد .

امام على عليه السلام :

 بالحِلمِ تَكثُرُ الأنْصارُ .
 با بردبارى است كه ياران زياد مى شوند.

امام على عليه السلام :

 بالحِلمِ عنِ السَّفيهِ يَكثُرُ الأنْصارُ علَيهِ .
 بردبارى كردن در برابر نادان، ياران انسان را بر ضد نادان زياد مى كند .

امام على عليه السلام :

 الحِلمُ عِندَ شِدَّةِ الغَضَبِ يُؤمِنُ غَضَبَ الجَبّارِ .
بردبارى كردن در اوج خشم، آدمى را از خشم [خداى] جبّار در امان مى دارد .

امام صادق عليه السلام :

يَظْفَرُ مَن يَحْلُمُ .
هر كه بردبار باشد، پيروز مى شود .

امام صادق عليه السلام :

كفى بالحِلمِ ناصِرا
 بردبارى، بهترين ياور است .

تفسير بردبارى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ليسَ بحَليمٍ مَن لَم يُعاشِرْ بالمَعروفِ مَن لا بُـدَّ لَـهُ مِن مُعاشَرَتِهِ حَتّى يَجعَلَ اللّه ُ لَهُ مِن ذلك مَخرَجا .
بردبار نيست آن كه با كسى كه چاره اى از معاشرت با او ندارد، به نيكى معاشرت نكند، تا اين كه خداوند براى او راه گريزى از معاشرت با وى فراهم آورد.


امام على عليه السلام :

 لَيس الحَليمُ مَن عَجَزَ فهَجَمَ و إذا قَدَرَ انْتَقَمَ ، إنَّمَا الْحَليمُ مَن إذا قَدَرَ عفا ، و كانَ الحِلمُ غالبا على كُلِّ أمْرِهِ .
بردبار نيست كسى كه چون ناتوان شود هجوم برد و چون قدرت يابد انتقام كشد ، بلكه بردبار كسى است كه قدرت [انتقام] داشته باشد، اما گذشت كند و بردبارى بر تمامى امور او غالب باشد .

امام على عليه السلام :

 لا حِلمَ كالصَّبرِ و الصّمتِ .
هيچ بردباريى چون شكيبايى و خاموشى نيست .

امام على عليه السلام :

كَمالُ العِلمِ الحِلمُ ، و كَمالُ الحِلمِ كَثرَةُ الاحْتِمالِ و الكَظْمِ .
 كمال دانش بردبارى است، و كمال بردبارى به تحمّل فراوان و فرو خوردن خشم.

امام حسن عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش از معناى بردبارى ـ فرمود :

 كَظْمُ الغَيظِ و مِلْكُ النَّفْسِ .
 فرو خوردن خشم و خويشتندارى .

امام باقر عليه السلام :

 لَيس الحَليمُ الّذي لا يَتّقي أحَدا في مكانِ التَّقوى
 بردبار نيست آن كه از هيچ كس، در جايى كه بايد ترسيد، نترسد.

مصباح الشريعة ـ در آنچه به امام صادق عليه السلام نسبت داده است ـ :

الحِلمُ سِراجُ اللّه ِ ··· و الحِلمُ يَدورُ على خَمسَةِ أوْجُهٍ : أنْ يكونَ عزيزا فَيذِلَّ ، أو يَكونَ صادقا فيُتَّهمَ ، أو يَدْعوَ إلى الحقِّ فيُسْتَخَـفَّ بهِ ، أو أنْ يُؤذى بلا جـرمٍ ، أو أنْ يُطالِبَ بالحقِّ و يُخالِفـوهُ فيهِ ، فإن آتَيْـتَ كُلاًّ مِنها حَقَّهُ فَقـد أصَبْـتَ .
 بردبارى، چراغ خداست ··· بردبارى پنج صورت دارد : كسى كه عزيز باشد و خوار شود ، يا درستكار باشد و تهمت زده شود ، يا به حقّ دعوت كند و به سبب آن تحقير و توهين شود، يا بدون آن كه گناهى كرده باشد آزار بيند، يا خواهان حقّ شود، اما مردم با او مخالفت ورزند ؛ اگر حقّ هر يك از اين پنج مورد را ادا كردى، بردبار هستى .

بردبارى و دانش

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 و الّذي نَفْسي بِيَدِهِ ، ما جُمِعَ شَيءٌ إلى شَيءٍ أفضَلَ مِن حِلمٍ إلى عِلمٍ
 سوگند به آن كه جانم در دست اوست، چيزى با چيزى جمع نشد كه بهتر از جمع علم و حلم باشد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :


ما اُضيفَ شَيءٌ إلى شَيءٍ أفضَلَ مِن حِلمٍ إلى عِلمٍ .
هيچ گاه چيزى به چيزى ديگر افزوده نشد كه بهتر و زيبنده تر از افزوده شدن بردبارى به دانش باشد.

امام على عليه السلام :

 لَن يُثْمِرَ العِلمُ حتّى يُقارِنَهُ الحِلمُ .
دانش، تا با بردبارى قرين نشود، هرگز به بار ننشيند .

امام على عليه السلم :

العِلمُ أصلُ الحِلمِ ، الحِلمُ زينَةُ العِلمِ .
 دانش، ريشه بردبارى است ؛ [و ]بردبارى زيور دانش .

امام باقر عليه السلام :

الحِلمُ لِباسُ العالِمِ ، فلا تَعْرَيَنَّ مِنهُ .
 بردبارى، جامه دانشمند است؛ پس هرگز خود را از اين جامه برهنه مساز .

امام باقر عليه السلام :

 ما شِيبَ شَيءٌ بشَيءٍ أحسَنَ مِن حِلمٍ بعِلمٍ .
هرگز دو چيز با هم آميخته نشدند كه بهتر از آميخته شدن دانش و بردبارى باشند.

امام صادق عليه السلام :

 علَيكَ بالحِلمِ فإنّهُ رُكْنُ العِلمِ .
 بر تو باد بردبارى، كه آن ركن دانش است .

امام صادق عليه السلام :

المؤمنُ لَهُ قُوّةٌ في دينٍ ··· و عِلمٌ في حِلمٍ .
مؤمن در دين خود قوى است ··· و دانش را با بردبارى در آميخته است .

بردبارى هنگام خشم

امام زين العابدين عليه السلام :

إنّهُ لَيُعْجِبُني الرّجُلُ أنْ يُدرِكَهُ حِلمُهُ عِندَ غَضَبِهِ .
من از مردى كه هنگام خشم بردبارى كند، خوشم مى آيد .
 

لقمان عليه السلام :

لا يُعْرَفُ الحَليمُ إلاّ عِندَ الغَضَبِ .
 بردبار، جز هنگام خشم شناخته نشود .

بردبارترين مردم

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أحلَمُ النّاسِ مَن فَرَّ مِن جُهّالِ النّاسِ .
بردبارترين مردم كسى است كه از مردمان نابخرد بگريزد .

امام على عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش از بردبارترين مردم ـ فرمود :

الّذي لا يَغْضَبُ .
كسى كه خشمگين نمى شود .

امام على عليه السلام :

 أفضَلُ الحِلمِ كَظْمُ الغَيظِ و مِلْكُ النَّفْسِ مَع القُدْرَةِ
برترين بردبارى، فرو خوردن خشم و خويشتندارى در هنگام توانايى [بر گرفتن انتقام ]است .

امام على عليه السلام :

أحْياكُم أحْلَمُكُم .
 با حياترين شما، بردبارترين شماست .

آفت بردبارى

امام على عليه السلام :

 آفةُ الحِلمِ الذُّلُّ .
 آفتِ بردبارى، خوارى است .

امام على عليه السلام :

إذا كانَ الحِلمُ مَفْسَدةً كانَ العَفوُ مَعْجَزَةً .
 آن جا كه بردبارى تباهى آورد، گذشت و عفو نشانگر ناتوانى است .

بردبارى خداوند سبحان

امام على عليه السلام :

 إنّ حِلمَ اللّه ِ تعالى على المَعاصي جَرَّأَكَ ، وَ بِهَلَكَةِ نَفْسِكَ أغْراكَ .
 همانا بردبارى خداوند متعال تو را به ارتكاب گناهان جسور كرده و به نابودى و به هلاكت در افكندن خودت ترغيب نموده است .

امام على عليه السلام ـ در دعا ـ گفت :

الحَمدُ للّه ِ الّذي يَحلُمُ عنّي حتّى كأنّني لا ذَنبَ لي !
ستايش خدايى را كه در برابر من گذشت و بردبارى نشان مى دهد ، چنان كه گويى مرا هيچ گناهى نيست.

گوناگون

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

بَسْطُ الوَجْهِ زِينَةُ الحِلْمِ .
 گشاده رويى، زيور بردبارى است .

امام على عليه السلام :

حَسْبُ المَرءِ ··· مِن حِلْمِهِ تَرْكُهُ الغَضبَ عِند مُخالَفَتِهِ .
 ··· در بردبارى آدمى همين بس كه چون با مخالفتى رو به رو شود، خشم خويش را نگه دارد .

امام صادق عليه السلام :

 لا بُدَّ ··· للحَليمِ مِن هَفْوَةٍ .
··· شخص بردبار نيز دچار لغزش مى شود.
 

میزان الحکمه ،جلد سوم

مجموعه حدیث درباره بردباری (+ پوستر) 

کانال قرآن و حدیث را درشبکه های اجتماعی دنبال کنید.
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام
کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام
تلگرام قرآن و حدیث
کانال قرآن و حدیث در ایتا
کانال قرآن و حدیث در گپ
پیام رسان سروش _ کانال قرآن و حدیث