سلام کردن از نظر احادیث

درود مسلمانان

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 السَّلامُ تَحِيَّةٌ لِمِلَّتِنا ، و أمانٌ لِذِمَّتِنا .
سلام، درودِ آيين ما و ايمنىِ عهد و زنهار ماست .

( كنز العمّال : ۲۵۲۴۲ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إذا تَلاقَيتُم فَتَلاقَوا بِالتَّسليمِ و التّصافُحِ ، و إذا تَفَرَّقتُم فَتَفَرَّقُوا بِالاستِغفارِ .
 هر گاه به هم برخورديد، با سلام كردن و دست دادن برخورد كنيد و چون جدا شديد ، با آمرزش خواهى [براى يكديگر] از هم جدا شويد .

(  الأمالي للطوسي : ۲۱۵/۳۷۴)

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إنَّ مِن مُوجِباتِ المَغفِرَةِ بَذلَ السلامِ و حُسنَ الكلامِ .
يكى از موجبات مغفرت ، سلام كردن و سخن نيكو گفتن است .

( جامع الأخبار:۲۳۰/۵۹۱ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ أبخَلَ الناسِ مَن بَخِلَ بِالسلامِ .
بخيل ترين مردم ، كسى است كه در سلام كردن بخل ورزد .

( الأمالي للطوسي : ۸۹/۱۳۶ )

امام صادق عليه السلام :

 البَخِيلُ مَن بَخِلَ بِالسلامِ .
بخيل كسى است ، كه در سلام گفتن بخل ورزد .

( معاني الأخبار : ۲۴۶/۸ )

سلام پيش از كلام

امام حسين عليه السلام :

لا تَأذَنُوا لأِحَدٍ حتّى يُسَلِّمَ .

 به هيچ كس اجازه [ورود به منزل خود را] ندهيد تا وقتى كه سلام كند .

( تحف العقول : ۲۴۶ )

الخصال به نقل از اسماعيل بن ابى زياد، از امام صادق عليه السلام ، از نياكان خود : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :

مَن بَدَأ بِالكَلامِ قَبلَ السلامِ فلا تُجِيبُوهُ . و قالَ عليه السلام : لا تَدعُ إلى طَعامِكَ أحَدا حتّى يُسَلِّمَ .
«هر كه پيش از سلام گفتن آغاز به سخن كند ، جوابش را ندهيد» . و امام صادق عليه السلام فرمود: هيچ كس را به غذايت تعارف مكن ، تا وقتى كه سلام كند .

( الخصال : ۱۹/۶۷ )

امام صادق عليه السلام :

السَّلامُ قَبلَ الكلامِ .
نخست سلام كنيد ، بعد سخن آغازيد .

( جامع الأخبار : ۲۳۱/۵۹۶  )

رواج دادن سلام

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 أفشِ السلامَ يَكثُر خَيرُ بَيتِكَ
 به همه سلام ده تا خير و بركت خانه ات زياد شود .

( الخصال : ۱۸۱/۲۴۶ )

بحار الأنوار ـ به نقل از كتاب الغايات ـ : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :

أ لاَ اُخبِرُكُم بخَيرِ أخلاقِ أهلِ الدُّنيا و الآخِرَةِ؟ قالوا : بَلى يا رسولَ اللّه ِ ، فقالَ : إفشاءُ السلامِ في العالَمِ .
آيا شما را از بهترين اخلاق مردم دنيا و آخرت خبر ندهم؟ عرض كردند : چرا ، اى رسول خدا . فرمود : رواج دادن سلام در جهان .

( بحار الأنوار : ۷۶/۱۲/۵۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ السلامَ اسمٌ مِن أسماءِ اللّه ِ تعالى ، فَأفشُوهُ بَينَكُم
 سلام يكى از نامهاى خداوند متعال است ، پس آن را در ميان خود رواج دهيد .

( كنز العمّال : ۲۵۲۳۷ )

امام باقر عليه السلام :

إنَّ اللّه َ يُحِبُّ إطعامَ الطَّعامِ ، و إفشاءَ السَّلامِ .
خداوند اطعام كردن مردم و به همه سلام دادن را دوست دارد .

( المحاسن : ۲/۱۴۳/۱۳۷۱ )

پيشدستى كردن در سلام

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ أولَى الناسِ بِاللّه ِ و برسولِهِ مَن بَدَأ بِالسلامِ .
 نزديكترين مردم به خدا و رسول او كسى است كه آغازگر سلام باشد .

( بحار الأنوار:۷۶/۱۲/۵۰ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 أطوَعُكُم للّه ِِ الذي يَبدَأُ صاحِبَهُ بِالسلامِ .
 فرمانبردارترين شما از خدا كسى است كه در سلام كردن به دوست خود پيشدستى كند .

( كنز العمّال : ۲۵۲۵۳ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

البادِئُ بِالسلامِ بَرِيءٌ مِنَ الكِبرِ
 آغازگر سلام ، از تكبّر بدور است .

( كنز العمّال : ۲۵۲۶۵ )

امام على عليه السلام :

 السلامُ سَبعونَ حَسَنةً ، تِسعَةٌ و سِتُّونَ لِلمُبتَدي و واحِدَةٌ لِلرّادِّ .
سلام، هفتاد ثواب دارد كه شصت و نه تاى آن براى سلام كننده است و يكى براى جواب دهنده .

( بحار الأنوار : ۷۶/۱۱/۴۶ )

امام على عليه السلام : 

لِكُلِّ داخِلٍ دَهْشَةٌ ، فابدَؤوا بِالسلامِ .
هر وارد شونده اى سرگشته است ؛ پس شما آغاز به سلام كنيد .

( غرر الحكم : ۷۳۱۴ )

سلام كردن هنگام وارد شدن به خانه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 إذا دَخَلَ أحَدُكُم بَيتَهُ فَلْيُسَلِّمْ ؛ فإنَّهُ يَنزِلُهُ البَركَةُ ، و تُؤنِسُهُ الملائكةُ .
هرگاه يكى از شما وارد خانه خود شد ، سلام كند ؛ زيرا سلام بر آن بركت فرود مى آورد و فرشتگان با آن انس مى گيرند .

( بحار الأنوار : ۷۶/۷/۲۵ )

امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه : «هرگاه وارد خانه هايى شديد، به خودتان سلام كنيد»( النور : ۶۱) ـ فرمود :

هُو تَسليمُ الرَّجُلِ على أهلِ البيتِ حينَ يَدخُلُ ، ثُمَّ يَرُدُّونَ علَيهِ ، فهُو سَلامُكُم عَلى أنفُسِكُم .
منظور سلام كردن مرد بر اهل خانه است به هنگام ورود و جواب دادن اهل خانه است به او . پس ، اين سلام شماست به خود شما .

( بحار الأنوار : ۷۶/۵/۱۶ )

امام باقر عليه السلام ـ درباره همين آيه ـ فرمود:

إذا دَخَلَ الرَّجُلُ مِنكُم بَيتَهُ ، فإن كانَ فيهِ أحَدٌ يُسَلِّمُ علَيهِم ، و إن لَم يَكُن فيهِ أحَدٌ فَلْيقُلْ : السلامُ علَينا مِن عِندِ رِبِّنا ، يقولُ اللّه ُ : «تَحِيّةً مِنْ عِنْدِ اللّه ِ مُبارَكَةً طَيِّبَةً» ( النور : ۶۱).

 هرگاه مردى از شما به خانه خود وارد شد ، اگر كسى در خانه بود به آنها سلام كند و اگر كسى نبود بگويد : «السلامُ علينا من عند ربّنا؛ سلام بر ما از جانب پروردگارمان» كه خداوند مى فرمايد : «[كه آن ]تحيّتى است مبارك و پاكيزه از جانب خدا» .

( بحار الأنوار : ۷۶/۳/۳ )

واجب بودن جواب سلام

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 السلامُ تَطَوُّعٌ ، و الرَّدُّ فَريضَةٌ .
سلام كردن ، مستحب است و جواب سلام ، واجب .

( كنز العمّال : ۲۵۲۹۴ )

الدرّ المنثور به نقل از سلمان فارسى :

 جاءَ رَجُلٌ إلى النبيِّ صلى الله عليه و آله فقالَ : السلامُ علَيكَ يا رسولَ اللّه ِ ، فقالَ : و علَيكَ و رَحمَةُ اللّه ِ ، ثُمّ أتى آخَرُ فقالَ : السلامُ علَيكَ يا رسولَ اللّه ِ و رَحمَةُ اللّه ِ ، فقالَ : و علَيكَ و رَحمَةُ اللّه ِ و بَرَكاتُهُ ، ثُمّ جاءَ آخَرُ فقالَ : السلامُ علَيكَ و رَحمَةُ اللّه ِ و بَركاتُهُ ، فقالَ لَهُ : و علَيكَ ، فقالَ لَهُ الرَّجُلُ : يا نَبِيَّ اللّه ِ ـ بِأبي أنتَ و اُمّي ـ أتاكَ فُلانٌ و فُلانٌ فَسَلَّما علَيكَ فَرَدَدتَ علَيهِما أكثَرَ مِمّا رَدَدتَ عَلَيَّ ! فقالَ : إنَّكَ لَم تَدَعْ لَنا شيئا ، قالَ اللّه ُ : «و إذا حُيِّيتمُ بِتَحِيَّةٍ فَحَيُّوا بِأحسَنَ مِنها أو رُدُّوها» فَرَدَدناها علَيكَ .
مردى بر پيامبر صلى الله عليه و آله وارد شد و عرض كرد : سلام بر تو اى رسول خدا؛ حضرت فرمود : سلام و رحمت خدا بر تو باد . سپس ، مرد ديگرى وارد شد و عرض كرد : سلام و رحمت خدا بر تو باد، اى رسول خدا . حضرت پاسخ داد : سلام و رحمت و بركات خدا بر تو باد . بعد مرد ديگرى آمد و عرض كرد : سلام و رحمت و بركات خدا بر تو باد . حضرت فرمود : و بر تو باد . آن مرد عرض كرد : اى پيامبر خدا ـ پدر و مادرم فدايت باد ـ فلان و فلان آمدند و بر شما سلام كردند و در جوابشان چيزى اضافه فرمودى، اما در جواب من چيزى اضافه نكردى؟! حضرت فرمود : تو چيزى براى ما باقى نگذاشتى . خداوند فرموده است : «هرگاه تحيّتى به شما گفته شد به بهتر از آن، يا همانند آن جواب دهيد» و ما هم همانند تحيّت تو را به تو جواب داديم .

(الدرّ المنثور : ۲/۶۰۵  )

امام باقر عليه السلام :

مَرَّ أميرُ المؤمنينَ عليٌّ عليه السلام بِقَومٍ فَسَلَّمَ علَيهِم ، فقالوا : علَيكَ السلامُ و رَحمَةُ اللّه ِ و بَرَكاتُهُ و مَغفِرَتُهُ و رِضوانُهُ ، فقالَ لَهُم أميرُ المؤمنينَ عليه السلام : لا تُجاوِزُوا بنا مِثلَ ما قالَتِ المَلائكةُ لأِبِينا إبراهيمَ عليه السلام ، إنّما قالوا : رَحمَةُ اللّه ِ و بَرَكاتُهُ علَيكُم أهلَ البَيتِ .
 امير المؤمنين عليه السلام به عده اى برخورد و به ايشان سلام كرد ، آنان در جواب گفتند : سلام و رحمت و بركات و آمرزش و خشنودى خدا بر تو باد . امير المؤمنين عليه السلام فرمود : درباره ما از آنچه فرشتگان بر پدرمان ابراهيم عليه السلام گفتند فراتر نرويد ؛ آنها فقط گفتند : رحمت و بركات خدا بر شما خاندان باد .

( الكافي : ۲/۶۴۶/۱۳ )

آداب سلام كردن

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

يُسَلِّمُ الصغيرُ عَلى الكبيرِ، و يُسَلِّمُ الواحِدُ على الاثنَينِ ، و يُسَلِّمُ القَليلُ على الكثيرِ ، و يُسَلِّمُ الراكِبُ على الماشي ، و يُسَلِّمُ المارُّ على القائمِ ، و يُسَلِّمُ القائمُ على القاعِدِ .
 كوچكتر به بزرگتر سلام كند و يك نفر به دو نفر و عدّه كمتر به عدّه بيشتر و سواره به پياده و رهگذر به ايستاده و ايستاده به نشسته .

( كنز العمّال : ۲۵۳۲۱ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

خَمسٌ لا أدَعُهُنَّ حَتّى المَماتِ: ··· و التَّسليمُ على الصِّبيانِ لِتَكونَ سُنَّةً مِن بَعدي .
 پنچ چيز است كه تا زنده ام رهايشان نمى كنم ··· و سلام كردن به كودكان تا بعد از من سنّت شود .

( بحار الأنوار : ۷۶/۱۰/۳۸ )

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : 

لِيُسَلِّمِ الراكِبُ على الماشي .
سواره بايد به پياده سلام كند .

( بحار الأنوار : ۷۶/۷/۲۶ )

امام صادق عليه السلام :

يُسَلِّمُ الصغيرُ على الكبيرِ، و المارُّ على القاعِدِ، و القليلُ على الكَثيرِ .
كوچكتر به بزرگتر سلام كند ، و رهگذر به نشسته و عدّه كمتر به عدّه زيادتر .

( الكافي : ۲/۶۴۶/۱ )

كسانى كه نبايد به آنان سلام كرد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا تَبدَؤوا أهلَ الكِتابِ بالسلامِ ، فإن سَلَّمُوا علَيكُم فقولوا : عَلَيكُم .
 شما به اهل كتاب سلام نكنيد و اگر به شما سلام كردند ، در جواب بگوييد : عليكم .

( قرب الإسناد : ۱۳۳/۴۶۵ )

امام على عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله از سلام كردن به چهار كس نهى فرمود ؛

 عَلى السَّكرانِ في سُكرِهِ، و على مَن يَعمَلُ التَّماثيلَ ، و عَلى مَن يَلعَبُ بِالنَّردِ ، و على مَن يَلعَبُ بِالأربَعَة عَشَرَ ، و أنا أزِيدُكُمُ الخامِسَةَ : أنهاكُم أن تُسَلِّمُوا على أصحابِ الشَّطرَنجِ .
 به آدمى كه در حال مستى است ، به پيكر تراش ، به نرد باز و به كسى كه سه پَر* بازى مى كند . پنجمى را من اضافه مى كنم : شما را از سلام كردن به شطرنج بازان نهى مى كنم .

*سه پَر يا همان دوز بازى كه در اين دوره مرسوم است

( بحار الأنوار : ۷۶/۸/۳۲ )

امام باقر عليه السلام :

 لا تُسَلِّمُوا على اليَهُودِ ، و لا على النَّصارى ، و لا على المَجُوسِ ، و لا عَبَدَةِ الأوثانِ ، و لا على مَوائدِ شُرّابِ الخَمرِ ، و لا على صاحِبِ الشَّطرَنجِ و النَّردِ ، و لا على المُخَنَّثِ ، و لا على الشاعِرِ الذي يَقذِفُ المُحصَناتِ ، و لا على المُصَلِّي ؛ و ذلكَ لأنَّ المُصَلِّيَ لا يَستَطيعُ أن يَرُدَّ السلامَ ، لأنَّ التَّسليمَ مِنَ المُسَلِّمِ تَطَوُّعٌ و الرَّدَّ علَيهِ فَريضَةٌ ، و لا على آكِلِ الرِّبا ، و لا على رَجُلٍ جالِسٍ على غائطٍ ، و لا على الذي في الحَمّامِ ، و لا على الفاسِقِ المُعلِنِ بِفِسقِهِ .
نه به يهوديان سلام كنيد ، نه به نصرانيان ، نه به مجوسيان ، نه به بت پرستان ، نه به كسانى كه بر سفره شراب خواران مى نشينند و نه به شطرنج بازان و نرد بازان و نه به مأبون و نه به شاعرى كه به زنان پاكدامن تهمت مى زند و نه به كسى كه در حال نماز است ؛ زيرا نمازگزار نمى تواند جواب سلام را بدهد ، در حالى كه سلام كردن براى مسلمان مستحب است و جواب سلام او را دادن واجب و نه به ربا خوار و نه به كسى كه در حال قضاى حاجت است و نه به كسى كه در حمّام است و نه به فاسقى كه آشكارا فسق و گناه مى كند .

( بحار الأنوار : ۷۶/۹/۳۵ )

امام باقر عليه السلام :

إذا دَخَلتَ المَسجِدَ و القَومُ يُصَلُّونَ فلا تُسَلِّمْ علَيهِم ، و سَلِّم على النبيِّ صلى الله عليه و آله ثُمّ أقبِلْ على صَلاتِكَ ، و إذا دَخَلتَ على قَومٍ جُلُوسٍ يَتَحَدَّثُونَ فَسَلِّمْ علَيهِم .
 هر گاه وارد مسجد شدى و مردم در حال نماز بودند ، به آنها سلام مكن، بلكه به پيامبر صلى الله عليه و آله سلام ده و آن گاه به نماز پرداز ؛ و هرگاه بر عدّه اى كه نشسته اند و صحبت مى كنند وارد شدى، به آنان سلام كن .

( بحار الأنوار: ۷۶/۸/۲۸ )

امام صادق عليه السلام :

كانَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يُسَلِّمُ عَلَى النِّساءِ و يَردُدْنَ علَيهِ ، و كانَ أميرُ المؤمنينَ عليه السلام يُسَلِّمُ على النِّساءِ ، و كانَ يَكرَهُ أن يُسَلِّمَ على الشّابَّةِ مِنهُنَّ ، و يقولُ : أتَخَوَّفُ أن يُعجِبَني صَوتُها فَيَدخُلَ عَلَيَّ أكثَرُ ممّا طَلَبتُ مِنَ الأجرِ .
 رسول خدا صلى الله عليه و آله به زنها سلام مى كرد و آنها جواب سلام حضرت را مى دادند . امير المؤمنين عليه السلام نيز به زنها سلام مى كرد، اما از سلام كردن به زنان جوان كراهت داشت و مى فرمود : مى ترسم صدايشان مرا خوش آيد و در نتيجه ، چيزى به دلم در آيد كه به ثوابش نيرزد .

( الكافي : ۵/۵۳۵/۳ )

آداب خداحافظى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ هرگاه با مؤمنان خداحافظى مى كرد ـ مى فرمود :

زَوَّدَكُم اللّه ُ التَّقوى ، و وَجَّهَكُم إلى كُلِّ خَيرٍ ، و قَضى لَكُم كُلَّ حاجَةٍ ، و سَلَّمَ لَكُم دِينَكُم و دُنياكُم ، و رَدَّكُم إلَيَّ سالِمِينَ .
 خداوند ره توشه تقوا به شما دهد و به هر آنچه خير است رهنمونتان شود و همه نيازها (مشكلاتتان) را برطرف سازد و دين و دنياتان را سالم نگه دارد و شما را سالم و تندرست سوى من برگرداند .

( تنبيه الخواطر : ۲/۶ )

سلام اجازه

امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از آيه: «به خانه اى غير از خانه خود وارد مشويد ، مگر آن كه اجازه گيريد و به ساكنانش سلام دهيد» ـ فرمود :

الاستِيناسُ وَقْعُ النَّعلِ و التَّسليمُ .
 اجازه گرفتن، صدا در آوردن با كفش و سلام كردن است .

( بحار الأنوار : ۷۶/۱۴/۳ )

میزان الحکمه،جلد پنجم

 برای مشاهده گزیده ای از احادیث و روایات  این موضوع در قاب تصویری به (مجموعه حدیث تصویری درباره سلام کردن)  مراجعه کنید.