فضیلت تعقیبات نماز

رساله باقیات الصالحات در آخر کتاب مفاتیح الجنان، باب اول: اعمال شب و روز، فصل اول: اعمال متعلق به مابین طلوع فجر تا طلوع آفتاب؛

چون از نماز فارغ شدى، شروع به خواندن تعقيب كن كه تأكيد و امر بسيار بر آن‏ شده، و حق تعالى فرموده:

(فَاِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَاِلى رَبِّكَ فَارْغَبْ)^[1]

زمانى كه فراغت يافتى در عبادت بكوش، و به جانب پروردگارت رغبت كن.

در تفسير اين آيه روايت شده: چون از نماز فارغ شوى، خود را در دعا به زحمت انداز، و به سوى پروردگار خود ميل كن، و حاجات خود را از او بطلب، و اميدت را از غير او قطع كن. و از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام روايت شده: هر كدام‏ از شما كه از نماز فارغ شد، بايد دستها را به سوى آسمان بلند كند، و خود را در دعا به سختى اندازد. از روايات استفاده مى ‏شود، كه تعقيب زياد كننده روزى است، و مؤمن در نماز است، و ثواب نماز را دارد تا گاهى كه مشغول به ذكر حق تعالى‏ است، و خواندن دعا پس از نماز واجب، بهتر از خواندن نماز مستحبّ است.علاّمه مجلسى رحمه اللّه فرموده: از كلمه‏ «تعقيب»ظاهر مى ‏شود، كه قرآن و دعا و ذكر وقتى متصّل به نماز است، عرفا تعقيب مى‏ باشد، ولى بهتر آن است‏ كه با وضو، و در حال نشستن رو به قبله باشد، و افضل در وقت خواندن تعقيب نشستن بر طريق تشهّد [يعنى متوركّا و بروى كفل] است، و در اثناى تعقيب به ويژه در تعقيب نماز شام سخن نگويد، و بعضى گفته‏ اند: تمام شرايط نماز را در تعقيب‏ رعايت كنند، و ظاهر آن است كه پس از نماز، به هر حالى كه مشغول قرآن و ذكر و دعا باشد، ثوابى براى آن مقرّر است هر چند در حال راه رفتن انجام گيرد. مؤلف گويد: براى دين و دنيا،دعاهاى بسيار، از ائمه اطهار عليهم السّلام در تعقيب نمازها وارد شده، و چون اشرف عبادات بدنى نماز است، و تعقيبات روايت شده را، در تكميل نمازها دخالتى بس عظيم است، و همچنين موجب بالا رفتن درجات، و فرو ريختن گناهان، و حصول خواسته‏ ها، و حاجات‏ مى ‏شود، به خاطر اين دعاگو رسيد، كه قسمتى از آنها را در اين رساله ذكر نمايم، و اكثر آن را از كتاب «بحار» و «مقباس» علاّمه مجلسى عطّر اللّه مرقده الشريف نقل مى‏ كنم، پس مى‏ گويم: تعقيبات بر دو قسم است: تعقيبات مشترك، و تعقيبات مختصّ.

[1]) سوره الشرح، آیات 7-8