ازدواج از نظر احادیث

تشويق به ازدواج

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أحَبَّ أن يَلقَى اللّه َ طاهِرا مُطَهَّرا فَلْيَلْقَهُ بزَوجَةٍ .
هر كه دوست دارد كه پاك و پاكيزه خدا را ديدار كند ، با داشتن همسر به ديدارش رود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ما بُنِيَ في الإسلامِ بِناءٌ أحَبَّ إلى اللّه ِ عزّ و جلّ ، و أعَزَّ مِنَ التَّزويجِ .
در اسلام هيچ بنايى ساخته نشد كه نزد خداوند عزّ و جلّ محبوبتر و ارجمندتر از ازدواج باشد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

تَناكَحُوا تَكثُرُوا فإنّي اُباهِي بِكُمُ الاُمَمَ يَومَ القِيامَةِ حَتَّى بِالسِّقْطِ .
 ازدواج كنيد تا جمعيت شما زياد شود ؛ زيرا من در روز قيامت به وجود شما ، حتى به فرزندان سقط شده تان ، بر ساير امّتها مى بالم .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن نَكَحَ للّه ِِ و أنكَحَ للّه ِِ ، استَحَقَّ وَلايَةَ اللّه ِ .
 هر كه به خاطر خدا ازدواج كند و براى خدا كسى را همسر دهد ، سزاوار درآمدن در سرپرستى خداست .

امام رضا عليه السلام :

لَو لَم تَكُن في المُناكَحَةِ و المُصاهَرَةِ آيَةٌ مُحكَمَةٌ و لا سُنَّةٌ مُتَّبَعَةٌ ، لَكانَ فيما جَعَلَ اللّه ُ فيها مِن بِرِّ القَرِيبِ و تَألُّفِ البَعيدِ ، ما رَغِبَ فيهِ العاقِلُ اللَّبِيبُ و سارَعَ إلَيهِ المُوَفَّقُ المُصِيبُ .
اگر درباره ازدواج و پيوند ، آيتى محكم و سنّتى پيروى شده [از رسول خدا صلى الله عليه و آله ] هم نبود ، باز، نيكىِ به خويشاوند و مأنوس شدنِ با بيگانه، كه خداوند در اين امر قرار داده است،انگيزه اى بود كه خردمندِ صاحب دل به ازدواج رغبت كند و انسان موفّق درست انديش به آن بشتابد .

ازدواج، سنّت است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

النِّكاحُ سُنَّتِي ، فَمَن لَم يَعمَلْ بِسُنَّتِي فَلَيسَ مِنّي ، و تَزَوَّجُوا فإنّي مُكاثِرٌ بِكُمُ الاُمَمَ .
 ازدواج سنّت من است . هر كه به سنّت من عمل نكند از من نيست . ازدواج كنيد ؛ زيرا من به زيادى جمعيت شما بر ساير امّتها مى بالم .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

النِّكاحُ سُنَّتِي ، فَمَن رَغِبَ عَن سُنَّتي فَلَيسَ مِنّي .
 ازدواج سنّت من است ؛ پس هر كه از سنّت من روى گرداند از من نيست .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن أحَبَّ فِطرَتي فَلْيَستَنَّ بِسُنَّتي، و مِن سُنَّتي النِّكاحُ .
هركه آيين مرا دوست دارد ، بايد به سنّت من عمل كند و ازدواج از سنّت هاى من است .

امام على عليه السلام :

تَزَوَّجُوا فإنَّ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بأَلْسِنَتِهِ كثـيرا ما كانَ يقـولُ : مَن كانَ يُحِـبُّ أن يَتَّبِعَ سُنَّتي فَلْيَتَزَوَّجْ ، فإنَّ مِن سُنَّتِي التَّزويجَ .
 ازدواج كنيد ؛ زيرا رسول خدا صلى الله عليه و آله فراوان مى فرمود : هر كه دوست دارد از سنّت من پيروى كند ، ازدواج نمايد ؛ كه ازدواج از سنّت من است .

كسى كه در جوانى ازدواج كند

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أيُّما شابٍّ تَزَوَّجَ في حَداثَةِ سِنِّهِ عَجَّ شَيطانُهُ : يا وَيلَهُ ! عَصَمَ مِنّي دِينَهُ .
 هر جوانى كه در دوره جوانى اش ازدواج كند ، شيطانش فرياد برآورد كه : اى واى! دينش را از [گزند ]من حفظ كرد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ما مِن شابٍّ تَزَوَّجَ في حَداثَةِ سِنِّهِ إلاّ عَجَّ شَيطانُهُ : يا وَيْلَهُ ، يا وَيْلَهُ ! عَصَمَ مِنّي ثُلُثَي دِينِهِ ، فَلْيَتَّقِ اللّه َ العَبدُ في الثُّلُثِ الباقِي .
هيچ جوانى نيست كه در دوره جوانى اش ازدواج كند ، مگر آن كه شيطان او فرياد برآورد كه : اى واى ، اى واى! دو سوم دينش را از [گزند] من حفظ كرد . بنا بر اين ، بنده بايد براى حفظ يك سوم ديگر ، تقواى الهى در پيش گيرد .

كسى كه ازدواج كند، نصف دين خود را به دست آورده است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا تَزَوَّجَ العَبدُ فقدِ استَكمَلَ نِصفَ الدينِ ، فَلْيَتَّقِ اللّه َ في النِّصفِ الباقي .
هر گاه آدمى ازدواج كند ، نصف دين را به دست آورده است و براى نصف ديگر بايد تقواى خدا پيشه كند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن تَزَوَّجَ فقد اُعطِيَ نِصفَ العِبادَةِ .
 هر كه ازدواج كند ، نصف عبادت به او داده شده است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن تَزَوَّجَ فقد أحرَزَ نِصفَ دِينِهِ، فَلْيَتَّقِ اللّه َ في النِّصفَ الباقي .
كسى كه ازدواج كند ، نيمى از دين خود را حفظ نموده است و براى نيمه دوم بايد تقواى خدا در پيش گيرد .

نماز و خواب شخص متأهّل

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

المُتَزَوِّجُ النائمُ أفضَلُ عِندَ اللّه ِ مِنَ الصائمِ القائمِ العَزَبِ .
ازدواج كرده خفته ، نزد خدا فضيلت دارد بر ازدواج نكرده روزه گير شب زنده دار .

امام صادق عليه السلام :

إنّ رَكعَتَينِ يُصَلِّيهِما رجُلٌ مُتَزوِّجٌ ، أفضَلُ مِن رَجُلٍ يَقومُ لَيلَهُ و يَصُومُ نَهارَهُ أعزَبَ .
دو ركعت نمازى كه مردِ زن دار بخواند ، بهتر است از مردِ بى همسرى كه شب را به عبادت سپرى كند و روز را به روزه دارى .

امام صادق عليه السلام :

رَكعَتانِ يُصَلّيهِما مُتَزَوِّجٌ أفضَلُ مِن سَبعينَ رَكعَةً يُصَلِّيها غيرُ مُتَزَوِّجٍ .
دو ركعت نمازى كه ازدواج كرده مى خواند ، برتر از هفتاد ركعت نمازى است كه فرد عزب بخواند .

زياد شدن روزى با ازدواج

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اِتَّخِذُوا الأهلَ ؛ فإنّه أرْزَقُ لَكُم .
 زن بگيريد ؛ كه ازدواج كردن روزى شما را بيشتر مى كند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

زَوِّجُوا أياماكُم ، فَإنَّ اللّه َ يُحسِنُ لَهُم في أخلاقِهِم ، و يُوَسِّعُ لَهُم في أرزاقِهِم ، و يَزِيدُهُم في مُرُوّاتِهِم .
مردان بى همسر خود را زن دهيد ؛ زيرا با اين كار خداوند اخلاق آنان را نيكو مى گرداند و روزى هايشان را زياد مى كند و بر جوان مرديهاى آنان مى افزايد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن تَرَكَ التَّزويجَ مَخافَةَ العَيْلَةِ فَلَيسَ مِنّا .
هر كه از ترس تنگدستى ازدواج نكند، از ما نيست .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

حَقٌّ عَلَى اللّه ِ عَونُ مَن نَكَحَ اِلتِماسَ العَفافِ عَمّا حَرَّمَ اللّه ُ .
هر كه به منظور پاك نگه داشتن خود از آنچه خداوند حرام كرده است ازدواج كند ، بر خداست كه او را يارى رساند .

مجمع البيان : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله از يكى از اصحاب خود پرسيد :

يا فلانُ ، هَل تَزَوَّجتَ ؟ قالَ : لا و لَيسَ عِندي ما أتَزَوَّجُ بهِ ، قالَ : أ لَيسَ مَعكَ «قُلْ هُوَ اللّه ُ أحَدٌ» ؟ قالَ : بَلى ، قالَ : رُبُعُ القرآنِ ، قالَ : أ لَيسَ مَعكَ : «قُل يا أَيُّها الكافِرونَ» ؟ قالَ : بَلى ، قالَ : رُبُعُ القرآنِ ، قالَ : أ لَيسَ مَعكَ «إذا زُلْزِلَتْ» ؟ قالَ : بَلى ، قالَ : رُبُعُ القرآنِ . ثُمّ قالَ : تَزَوَّج ، تَزَوَّج ، تَزَوَّج !!! .

فلانى! ازدواج كرده اى؟ عرض كرد : خير ؛ چيزى ندارم كه ازدواج كنم . حضرت فرمود : آيا «قل هو اللّه أحد» با خود ندارى؟ عرض كرد : چرا . فرمود : يك چهارم قرآن [را دارى] . فرمود : آيا «قل يا أيّها الكافرون» را با خود ندارى؟ عرض كرد : چرا . فرمود : يك چهارم [ديگر ]قرآن [را دارى] . فرمود : آيا «إذا زلزلت الأرض» را ندارى؟ عرض كرد : چرا . فرمود : يك چهارم [ديگر ]قرآن [را دارى]
سپس فرمود : ازدواج كن ، ازدواج كن ، ازدواج كن!

امام صادق عليه السلام :

مَن تَرَكَ التَّزويجَ مَخافَةَ الفَقرِ فقد أساءَ الظَّنَّ باللّه ِ عزّ و جلّ، إنَّ اللّه َ عزّ و جلّ يقولُ : «إنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللّه ُ مِن فَضْلِهِ» .
هركه از ترس تهي دستى ازدواج نكند ، به خداوند عزّ و جلّ گمان بد برده است . خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد : «اگر تهيدست باشند، خداوند از فضل خود توانگرشان مى سازد» .

برحذر داشتن از ترك ازدواج

بحار الأنوار : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به مردى به نام عكّاف فرمود :

أ لَكَ زَوجَةٌ ؟ قالَ : لا يا رسولَ اللّه ِ ، قالَ : أ لَكَ جارِيَةٌ ؟ قالَ : لا يا رسولَ اللّه ِ ، قالَ : أ فَأنتَ مُوسِرٌ ؟ قالَ : نَعَم ، قالَ : تَزَوَّجْ ، و إلاّ فَأنتَ مِنَ المُذنِبِينَ .
 آيا همسرى دارى؟ عرض كرد : خير اى رسول خدا . پرسيد : آيا كنيزى دارى؟ عرض كرد : نه ، يا رسول اللّه . پرسيد : آيا توان مالى دارى؟ عرض كرد : آرى . پيامبر فرمود : ازدواج كن، و گر نه از گنهكاران هستى!

امام رضا عليه السلام :

إنَّ امرأةً سَألَتْ أبا جعفرٍ عليه السلام فقالت : أصلَحَكَ اللّه ُ ، إنّي مُتَبَتِّلَةٌ ، فقالَ لَها : و ما التَبَتُّلُ عِندَكِ ؟ قالَت : لا اُرِيدُ التَّزويجَ أبدا . قالَ : و لِمَ ؟ قالَت : ألتَمِسُ في ذلكَ الفَضلَ ، فقالَ : انصَرِفي فلَو كانَ في ذلكِ فَضلٌ لكانَت فاطمةُ عليها السلام أحَقَّ بهِ مِنكِ ، إنّه لَيسَ أحَدٌ يَسبِقُها إلى الفَضلِ .
زنى به امام باقر عليه السلام عرض كرد : خدايت نيكو گرداند ، من زنى تارك دنيا هستم . حضرت فرمود : منظورت از ترك دنيا چيست؟ عرض كرد: نمى خواهم هرگز ازدواج كنم . حضرت پرسيد : چرا؟ عرض كرد : در ترك ازدواج، به دنبال كسب فضيلت هستم . حضرت فرمود : دست بردار ؛ اگر در اين كار فضيلتى بود، فاطمه عليها السلام از تو سزاوارتر به آن بود . هيچ كس نيست كه در فضيلت بر او سبقت گيرد .

نكوهش عزب ها

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

شِرارُ مَوتاكُمُ العُزّابُ .
بدترين مردگان شما عزبهايند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

رُذالُ مَوتاكُم العُزّابُ .
مردگان فرومايه شما عزب هايند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

شِرارُكُم عُزّابُكُم ، و أراذِلُ مَوتاكُم عُزّابُكُم .
بدترين شما عزبهاى شمايند و فرو مايه ترين مردگان شما عزبهاى شمايند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

شِرارُكُم عُزّابُكُم ، رَكعَتانِ مِن مُتَأهِّلٍ خَيرٌ مِن سَبعِينَ ركعةً مِن غَيرِ مُتَأهِّلٍ .
بدترين افراد شما عزبهاى شمايند ؛ دو ركعت نماز فرد متأهّل بهتر است از هفتاد ركعت نماز فرد غير متأهّل .

ثواب زن دادن برادران دينى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن زَوَّجَ أخاهُ المؤمنَ امرَأةً يَأنَسُ بِها و تَشُدُّ عَضُدَهُ و يَستَرِيحُ إلَيها ، زَوَّجَهُ اللّه ُ مِنَ الحُورِ العِينِ و آنَسَهُ بِمَن أحَبَّهُ مِنَ الصِّدِّيقِينَ مِن أهْلِ بيتِهِ و إخوانِهِ و آنَسَهُم بهِ .
هر كه برادر مؤمن خود را زن دهد، تا آن زن همدم و مايه پشت گرمى و آسايش او باشد ، خداوند او را از حوريان بهشتى همسر دهد و با هر يك از صدّيقانِ خانواده و برادران [دينى]اش كه دوست داشته باشد ، همدمش كند و آنان را با وى انس و الفت دهد .

امام على عليه السلام :

أفضَلُ الشَّفاعاتِ أن يَشفَعَ بينَ اثنَينِ في نِكاحٍ حتّى يَجمَعَ شَملَهُما .
 بهترين وساطتها اين است كه ميان دو نفر در امر ازدواج وساطت شود، تا سر و سامان بگيرند .

امام صادق عليه السلام :

مَن زَوَّجَ أعزَبا كانَ مِمَّن يَنظُرُ اللّه ُ عزّ و جلّ إلَيهِ يَومَ القِيامَةِ .
 هر كه عزبى را زن دهد ، از جمله كسانى است كه خداوند عزّ و جلّ در روز قيامت به او نظر مى افكند .

امام كاظم عليه السلام :

ثلاثةٌ يَستَظِلُّونَ بِظِلِّ عَرشِ اللّه ِ يَومَ لا ظِلَّ إلاّ ظِلُّهُ : رَجُلٌ زَوَّجَ أخاهُ المسلمَ ، أو أخدَمَهُ ، أو كَتَمَ لَهُ سِرّا .
 سه نفرند كه در روزى كه سايه اى جز سايه عرش خدا نيست در سايه عرش اويند : مردى كه برادر مسلمان خود را زن دهد ، يا به او خادمى هديه كند ، يا راز او را بپوشاند .

تشويق به زود شوهر دادن دختران

امام رضا عليه السلام :

نَزَلَ جَبرئيلُ على النبِيّ صلى الله عليه و آله فقالَ : يا محمّدُ ، إنّ رَبَّكَ يُقرِئُكَ السلامَ ، و يقولُ : إنّ الأبكارَ مِنَ النساءِ بمَنزِلَةِ الثَّمَرِ على الشَّجَرِ ، فإذا أينَعَ الثَّمرُ فلا دَواءَ لَهُ إلاّ اجتِناؤهُ و إلاّ أفسَدَتْهُ الشَّمسُ ، و غَيَّرَتْهُ الرِّيحُ ، و إنّ الأبكارَ إذا أدرَكنَ ما تُدرِكُ النساءُ فلا دَواءَ لَهُنَ إلاّ البُعُولُ، و إلاّ لَم يُؤمَنْ علَيهِنَّ الفِتنَةُ ، فَصَعِدَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله المِنبَرَ فَجَمَعَ الناسَ ثُمّ أعلَمَهُم ما أمَرَ اللّه ُ عزّ و جلّ بِهِ .
جبرئيل بر پيامبر صلى الله عليه و آله فرود آمد و گفت : اى محمّد! پروردگارت تو را سلام مى رساند و مى فرمايد : دوشيزگان همچون ميوه روى درخت هستند . ميوه چون برسد براى آن دارويى جز چيدن نباشد و گر نه بر اثر آفتاب و باد خراب مى شود . دوشيزگان نيز هرگاه به مرحله زنان برسند آنان را دارويى جز شوهر دادن نباشد و گر نه از گمراهى و فساد ايمن نخواهند بود . پس ، رسول خدا صلى الله عليه و آله بر منبر رفت و مردم را جمع كرد و فرمان خداوند عزّ و جلّ را به آگاهى آنان رساند .

اهمّيت دادن به ديانت زن در ازدواج

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن نَكَحَ امرأةً بِمالٍ حَلالٍ غيرَ أنّهُ أرادَ بها فَخرا و رِياءً لَم يَزِدْهُ اللّه ُ عزّ و جلّ بذلكَ إلاّ ذُلاًّ و هَوانا .
هر كه با مال حلال با زنى ازدواج كند، اما هدفش از گرفتن او فخر فروشى و خودنمايى باشد ، خداوند عزّ و جلّ جز بر خوارى و سرشكستگى او نيفزايد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن تَزَوَّجَ امرَأةً لا يَتَزَوَّجُها إلاّ لِجَمالِها لَم يَرَ فيها ما يُحِبُّ ، و مَن تَزَوَّجَها لِمالِها لا يَتَزَوَّجُها إلاّ وَكَلَهُ اللّه ُ إلَيهِ ، فعلَيكُم بذاتِ الدِّينِ .
هر كه با زنى به خاطر زيبايى اش ازدواج كند ، دلخواه خود را در او نبيند و هر كه با زنى به خاطر مال و ثروتش ازدواج كند خداوند او را به همان مال و ثروت وا گذارد ، پس بر شما باد [ازدواج با ]زنان متديّن .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

 لا تَزَوَّجُوا النساءَ لِحُسنِهِنَّ ، فَعَسى حُسنُهُنَّ أن يُردِيَهُنّ ، و لا تَزَوَّجُوهنَّ لِأموالِهِنَّ ، فَعَسى أموالُهُنَّ أن تُطغِيَهُنَّ ، و لكِنْ تَزَوَّجُوهُنَّ على الدِّينِ .
 با زنان به خاطر زيبايى شان ازدواج نكنيد ؛ زيرا اى بسا زيبايى آنها موجب تباهى و هلاكتشان شود. براى مال و ثروت نيز با آنان ازدواج نكنيد ؛ زيرا چه بسا مال و ثروتشان آنان را به طغيان و سركشى وا دارد ، بلكه بر اساس ديندارى با آنها ازدواج كنيد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن تَزَوَّجَ إمرَأةً لِدِينِها و جَمالِها، كانَ لَهُ في ذلكَ سِدادٌ مِن عَوَزٍ .
هر كه به خاطر ديندارى و زيبايى با زنى ازدواج كند ، اين كار مانع فقر و تنگدستى او خواهد بود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا يُختارُ حُسنُ وَجهِ المَرأةِ على حسُنِ دِينِها .
نبايد حُسن صورت زن را بر حُسن ديندارى او برگزيد (برترى داد) .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

تُنكَحُ المَرأةُ على أربَعِ خِلالٍ: على مالِها ، و عَلى دِينِها ، و عَلى جَمالِها ، و عَلى حَسَبِها و نَسَبِها ، فعلَيكَ بذاتِ الدِّينِ .
 با زن به خاطر چهار ويژگى ازدواج مى شود: ثروتش ، زيبايى اش ، دين دارى اش و شرافت و خانواده اش و تو با زنان متديّن ازدواج كن .

امام باقر عليه السلام :

أتى رَجُلٌ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يَستَأمِرُهُ في النِّكاحِ ، فقالَ : نَعَم اِنْكِحْ ، و علَيكَ بذَواتِ الدِّينِ تَرِبَتْ يَداكَ .
 مردى خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله آمد و در امر ازدواج از آن حضرت كسب تكليف و اجازه كرد . حضرت فرمود : آرى، ازدواج كن و بر تو باد زنان متديّن ، خدايت خير دهد .

اهمّيت دادن به تديّن مرد در ازدواج

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا جاءَكُم مَن تَرضَونَ دِينَهُ و أمانَتَهُ يَخطُبُ (إلَيكُم) فَزَوِّجُوهُ ، إن لا تَفعَلُوهُ تَكُن فِتنَةٌ في الأرضِ و فَسادٌ كبيرٌ .
هرگاه كسى به خواستگارى نزد شما آمد و ديندارى و امانتدارى او را پسنديديد ، به او زن دهيد ؛ كه اگر چنين نكنيد ، در روى زمين تبهكارى و فساد بسيار پديد خواهد آمد .

امام حسن عليه السلام ـ به مردى كه با ايشان درباره ازدواج دختر خود مشورت كرد ـ فرمود :

زَوِّجْها مِن رَجُلٍ تَقِيٍّ ، فإنّهُ إن أحَبَّها أكرَمَها و إن أبغَضَها لَم يَظلِمْها .
او را به مردى با تقوا شوهر ده ؛ زيرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گرامى اش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وى ستم نمى كند .

امام رضا عليه السلام :

إن خَطَبَ إلَيكَ رَجُلٌ رَضِيتَ دِينَهُ و خُلُقَهُ فَزَوِّجْهُ ، و لا يَمنَعْكَ فَقرُهُ و فاقَتُهُ ، قالَ اللّه ُ تعالى : «و إن يَتَفَرَّقا يُغْنِ اللّه ُ كُلاًّ مِنْ سَعَتِهِ» .حديث و قالَ : «إنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللّه ُ مِن فَضْلِهِ ···» .
اگر مردى نزد تو به خواستگارى آمد و دين و اخلاق او را پسنديدى ، به وى زن بده و فقر و نا دارى اش مانع تو از اين كار نشود . خداوند متعال فرموده است : «و اگر جدا شوند، خدا هر يك را از گشايش خود بى نياز كند» و فرموده است : «اگر تهيدست باشند خداوند از فضل و كرم خود آنان را توانگر كند» .

حكمت مهريه

امام صادق عليه السلام :

إنّما صارَ الصَّداقُ على الرجُلِ دُونَ المرأةِ و إن كانَ فِعلُهُما واحِدا ، فإنَّ الرجُلَ إذا قَضى حاجَتَهُ مِنها قامَ عنها و لَم يَنتَظِرْ فَراغَها ، فَصارَ الصَّداقُ علَيهِ دُونَها لذلكَ .
علّت آن كه مهر به عهده مرد است نه زن ، در حالى كه كار هر دو يكى است، اين است كه مرد ، وقتى كارش با زن تمام شد، برمى خيزد و منتظر نمى ماند كه زن هم كامياب شود . اين است كه مهريه به عهده مرد نهاده شده است نه زن .

امام رضا عليه السلام :

علّةُ المَهْرِ و وُجوبِهِ على الرِّجالِ و لا يَجِبُ على النساءِ أن يُعطِينَ أزواجَهُنّ ، لِأنَّ عَلَى الرِّجالِ مُؤنَةَ المَرأةِ ، لأنَّ المرأةَ بايِعَةٌ نَفسَها و الرَّجُلَ مُشتَرٍ ، و لا يكونُ البَيعُ بِلا ثَمَنٍ و لا شِراءٌ بغَيرِ إعطاءِ الثَّمَنِ ، مَع [ أنَّ] .حديث النساءَ مَحظُوراتٌ عَنِ التَّعامُلِ و المَتْجَرِ ، مَع عِلَلٍ كثيرَةٍ .
علّت قرار دادن مهر و وجوب آن بر مردان و اين كه بر زنان واجب نيست به شوهران خود مهر بدهند، اين است كه مخارج زن به عهده مردان است ؛ زيرا زن فروشنده خود و مرد خريدار است و فروختن جز در قبالِ بها و خريدن جز در قبال پرداخت بها، صورت نمى پذيرد . به علاوه اين كه، زنان نمى توانند معامله و تجارت كنند و نيز دليل هاى ديگر .

نكوهش سنگينى مهريه

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أفضَلُ نِساءِ اُمَّتِي أصبَحُهُنَّ وَجها و أقَلُّهُنَّ مَهرا.
بهترين زنان امّت من ، خوب روترين و كم مهريه ترين آنان هستند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

خَيرُ الصَّداقِ أيسَرُهُ .
بهترين مهريه، سبكترين آن است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ مِن يُمنِ المرأةِ تَيسِيرَ خِطبَتِها ، و تَيسِيرَ صَداقِها ، و تَيسِيرَ رَحِمِها .
 از ميمنت و خجستگى زن اين است كه خواستگارى اش راحت ، و مهريه اش سبك باشد و راحت بچه دار شود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

تَياسَرُوا في الصَّداقِ ، فإنّ الرجُلَ لَيُعطِي المَرأةَ حتّى يَبقى ذلكَ في نفسِهِ علَيها حَسِيكَةً .
در مهريه آسان بگيريد ؛ زيرا مرد مهريه [سنگين] زن را مى دهد ، اما در دلش نسبت به او كينه و دشمنى پديد مى آيد .

امام صادق عليه السلام :

أمّا شُؤمُ المَرأةِ فكَثرَةُ مَهرِها و عُقوقُ زَوجِها .
 شومى و نا خجستگى زن ، زياد بودن مهريه او و نافرمانى از شوهرش است .

اهمّيت دادن به انتخاب زن

امام صادق عليه السلام :

إنّما المرأةُ قِلادَةٌ فانظُرْ ما تَتَقَلَّدُ ، و لَيسَ لامرأةٍ خَطَرٌ ، لا لِصالِحَتِهِنَّ و لا لِطالِحَتِهِنَّ : و أمّا صالِحَتُهُنَّ فَلَيسَ خَطَرُها الذَّهَبَ و الفِضَّةَ هِي خَيرٌ مِنَ الذَّهَبِ و الفِضَّةِ ، و أمّا طالِحَتُهُنَّ فَلَيسَ خَطَرُها التُّرابَ ، التُّرابُ خَيرٌ مِنها .
 همانا زن طوق است ؛ پس بنگر كه چه طوقى به گردن مى افكنى . براى زن ارزش و بهايى نمى توان تعيين كرد ، نه براى خوب آنها و نه براى بدشان . زن خوب ، ارزشش طلا و نقره نيست، بلكه از طلا و نقره هم بهتر و ارزشمندتر است و زن بد ، ارزشش خاك نيست، بلكه خاك از او ارزشمندتر است .

براى نطفه هاى خود [دامن هاى شايسته] گزينش كنيد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

تَزَوَّجُوا في الحِجْزِ الصالِحِ، فإنّ العِرْقَ دَسّاسٌ .
با خانواده خوب و شايسته وصلت كنيد ؛ زيرا رگ و ريشه اثر دارد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله

تَخَيَّرُوا لِنُطَفِكُم فانْكِحُوا الأكْفاءَ، و أنكِحُوا إلَيهِم .
براى نطفه هاى خود [دامن هاى شايسته ]گزينش كنيد و با كسانى كه همتاى شما هستند ازدواج نماييد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

تَخَيَّرُوا لِنُطَفِكُم ، فإنَّ النساءَ يَلِدْنَ أشباهَ إخوانِهِنَّ و أخَواتِهِنَّ .
 براى نطفه هاى خود گزينش كنيد ؛ زيرا زنان بچه هايى همانند برادران و خواهران خود به دنيا مى آورند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

تَخَيَّرُوا لِنُطَفِكُم ، و انتَخِبُوا المَناكِحَ ، و علَيكُم بِذَواتِ الأوْراكِ ، فَإنّهُنّ أنجَبُ .
براى نطفه هاى خود گزينش كنيد و همسران را انتخاب نماييد . بر شما باد زنانى كه لگن بزرگ دارند ، زيرا كه زاياترند .

زنِ مؤمن، همتاى مرد مؤمن است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنّما زَوَّجْتُ مَولايَ زيدَ بنَ حارِثَةَ زَينبَ بِنتَ جَحْشٍ ، و زَوَّجْتُ المِقدادَ ضباعَةَ بنتَ الزُّبيرِ ، لِتَعلَمُوا أنّ أكرَمَكُم عِندَ اللّه ِ أحسَنُكُم إسلاما .
من غلام خود زيد بن حارثه را به شوهرى زينب دختر جحش درآوردم و مقداد را به همسرى ضباعه دختر زبير، تا بدانيد كه گرامى ترين شما نزد خداوند كسى است كه مسلمانى اش از همه نيكوتر باشد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أنكَحتُ زيدَ بنَ حارِثَةَ زينبَ بنتَ جَحْشٍ ، و أنكَحتُ المِقدادَ ضباعَةَ بنتَ الزُّبيرِ بنِ عبدِ المُطَّلِبِ ، لِيَعلَمُوا أنَّ أشرَفَ الشَّرَفِ الإسلامُ .
من زينب دختر جحش را به ازدواج زيد بن حارثه درآوردم و ضباعه دختر زبير بن عبد المطّلب را به ازدواج مقداد، تا بدانند كه والاترين شرافت ، اسلام است .

به چه مردانى نبايد زن داد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنّما النِّكاحُ رِقٌّ ، فإذا أنكَحَ أحَدُكُم وَلِيدَةً فقد أرَقَّها ، فَلْيَنظُرْ أحَدُكُم لِمَن يُرِقُّ كَرِيمَتَهُ .
ازدواج ، طوق بندگى است . بنا بر اين ، هر كس از شما دختر خود را شوهر دهد، او را به بندگى داده است . پس ، هر يك از شما بايد بنگرد كه دختر عزيز خود را به بندگى چه كسى مى دهد .

امام صادق عليه السلام :

تَزَوَّجُوا في الشُّكاكِ و لا تُزَوِّجُوهم ، لأنَّ المرأةَ تَأخُذُ مِن أدَبِ الرَّجُلِ و يَقهَرُها عَلى دِينِهِ .
 از خانواده اى كه [در حقانيت شما شيعيان] ترديد دارند، زن بگيريد، اما به آنها زن ندهيد ؛ زيرا زن ، تربيت و خلق و خوى مرد را به خود مى گيرد و مرد، او را تحت تأثير دينِ خود قرار مى دهد .

امام رضا عليه السلام :

إيّاكَ أن تُزَوِّجَ شارِبَ الخَمرِ ، فإن زَوَّجتَهُ فكأنّما قُدْتَ إلى الزِّنا .
 از زن دادن به شراب خوار بپرهيز، كه اگر به او زن دهى چنان است كه دلاّل زنا شده باشى .

مكارم الأخلاق به نقل از حسين بشّار :

كَتَبتُ إلى أبي الحسنِ عليه السلام : إنّ لي ذا قَرابَةٍ قد خَطَبَ إلَيَّ و في خُلُقِهِ سُوءٌ ! فقالَ : لا تُزَوِّجْهُ إن كانَ سَيِّئَ الخُلُقِ .
به ابو الحسن عليه السلام نوشتم: من خويشاوندى دارم كه از دخترم خواستگارى كرده ،اما بد اخلاق است . حضرت فرمود : اگر بد خُلق است ، به او زن نده .

با چه زنانى نبايد ازدواج كرد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إيّاكُم و تَزَوُّجَ الحَمْقاءِ ، فإنَّ صُحبَتَها ضَياعٌ و وُلْدَها ضِباعٌ .
از ازدواج با زن احمق بپرهيزيد ؛ زيرا همنشينى با او تباهى است و فرزندانش كفتار [صفت ]هستند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا تَتَزَوَّجَنَّ شَهْبَرَةً و لا لَهْبَرَةً و لا نَهْبَرَةً و لا هَيْدَرَةً و لا لَفُوتا ··· أمّا الشَّهبَرَةُ فالزَّرقاءُ البَذِيَّةُ ، و أمّا اللَّهبَرَةُ فالطويلَةُ المَهْزُولَةُ ، و أمّا النَهْبَرَةُ فالقَصيرةُ الذَّميمَةُ ، و أمّا الهَيدَرَةُ فالعَجوزَةُ المُدبِرَةُ ، و أمّا اللَّفُوتُ فذاتُ الوَلَدِ مِن غَيرِكَ .
با زنِ شهبَره و لَهبَره و نَهبَره و هَيدَره و لَفُوت ازدواج نكن . . . ؛ شهبره، زنِ چشم كبود بد زبان است، لهبره ، زن دراز قدِ لاغر اندام است، نهبره ، زن كوتاه قدِ زشت است ، هيدره، پير زن رو به مرگ است و لفوت، زنى است كه از شوهر قبلى اش فرزند داشته باشد .

امام صادق عليه السلام به نقل از پدرانش عليهم السلام : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به مردم فرمود :

إيّاكُم و خَضْراءَ الدِّمَنِ ، قيلَ : يا رسولَ اللّه ِ، و ما خَضراءُ الدِّمَنِ ؟ قالَ : المَرأةُ الحَسناءُ في مَنبِتِ السُّوءِ .
 از خضراء الدمن (گياه روييده در خرابه) بپرهيزيد. گفته شد: اى رسول خدا! خضراء الدمن چيست؟ فرمود: زن زيبا رويى كه در خانواده اى فاسد رشد كرده است .

اقسام زنان

امام صادق عليه السلام :

النساءُ ثلاثٌ : فواحِدَةٌ لكَ ، و واحِدَةٌ لكَ و علَيكَ ، و واحِدَةٌ علَيكَ لا لكَ ، فأمّا التي هِي لكَ فالمرأةُ العَذراءُ ، و أمّا التي هِي لكَ و علَيكَ فالثَّـيِّبُ ، و أمّا التي هِي علَيكَ لا لكَ فهِي المُتبِعُ التي لها وَلَدٌ مِن غَيرِكَ .
 زنان سه دسته اند : يكى ، همه به سود توست و يكى ، هم به سود تو و هم به زيان توست و يكى ، همه به زيان توست و سودى برايت ندارد . آن زنى كه به سود توست، دوشيزه است و آن كه هم به سود توست و هم به زيان تو، بيوه زن است و آن كه به زيان توست و سودى برايت ندارد ، زنى است كه از شوهر قبلى، فرزند به دنبال دارد .

امام رضا عليه السلام :

هُنَّ ثلاثٌ : فامرأةٌ وَلُودٌ وَدُودٌ تُعِينُ زَوجَها على دَهرِهِ لِدُنياهُ و آخِرَتِهِ و لا تُعِينُ الدَّهرَ علَيهِ ، و امرَأةٌ عَقيمَةٌ لا ذاتُ جَمالٍ و لا تُعِينُ زَوجَها (على خَيرٍ) و امرأةٌ صَخّابةٌ وَلاّجَةٌ هَمّازَةٌ تَستَقِلُّ الكثيرَ و لا تَقبَلُ الكثيرَ ، و إيّاكَ أن تَغتَرَّ بمَن هذهِ صِفَتُها فإنّهُ قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إيّاكُم و خَضراءَ الدِّمَنِ ، قيلَ : يا رسولَ اللّه ِ و مَن خَضراءُ الدِّمَنِ ؟ قالَ: المرأةُ الحَسناءُ في مَنبِتِ السُّوءِ .
 زنان سه دسته اند : زن زاياى مهربان، كه شوهر خود را در كار دنيا و آخرتش يارى مى رساند و روزگار را بر او سخت نمى كند. و زن نازا و بى بهره از زيبايى كه شوهرش را [در امور خير] يارى نمى رساند . و زن پر سر و صداى پا به در و عيب جويى كه زياد را اندك مى شمارد و زياد را هم نمى پذيرد . زنهار كه فريفته زنى با اين خصوصيات شوى؛ زيرا رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: از خضراء الدمن بپرهيزيد . عرض شد : اى رسول خدا ! خضراء الدمن كيست؟ فرمود : زنِ زيبايى كه در خانواده اى بد رشد كرده است.

حقوق شوهر

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أعظَمُ الناسِ حَقّا على المرأةِ زَوجُها ، و أعظَمُ الناسِ حقّا عَلَى الرَّجُلِ اُمُّهُ .
 بزرگترين حق را بر زن ، شوهر او دارد و بزرگترين حق را بر مرد ، مادر او دارد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ويلٌ لاِمرَأةٍ أغضَبَتْ زَوجَها ، و طُوبى لاِمرَأةٍ رَضِيَ عنها زَوجُها .
واى بر زنى كه شوهرش را ناراحت كند و خوشا به حال زنى كه شوهرش از او راضى باشد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لَو أمَرتُ أحَدا أن يَسجُدَ لِأَحَدٍ لَأَمَرتُ المرأةَ أن تَسجُدَ لِزَوجِها .
 اگر قرار بود دستور دهم كسى در برابر كسى سجده كند ، حتما به زن دستور مى دادم كه شوهرش را سجده كند .

سنن أبى داوود به نقل از قيس بن سعد :

أتَيتُ الحِيرَةَ فَرَأيتُهُم يَسجُدُونَ لِمَرْزُبانٍ لَهُم ، فَقُلتُ : رسولُ اللّه ِ أحَقُّ أن يُسجَدَ لَهُ ، قالَ : فَأتَيتُ النبيَّ صلى الله عليه و آله فقلتُ : إنّي أتَيتُ الحِيرَةَ فَرَأيتُهُم يَسجُدُونَ لِمَرزُبانٍ لَهُم ، فأنتَ يا رسولَ اللّه ِ أحَقُّ أن نَسجُدَ لكَ ، قالَ : أ رَأيتَ لو مَرَرتَ بِقَبرِي أ كُنتَ تَسجُدُ لَهُ ؟ قلتُ : لا. قالَ : فلا تَفعَلُوا ، لَو كُنتُ آمِرا أحَدا أن يَسجُدَ لِأحَدٍ لَأمَرتُ النساءَ أن يَسجُدْنَ لِأزواجِهِنَّ ، لِما جَعَلَ اللّه ُ لَهُم علَيهِنَّ مِنَ الحَقِّ .
به حيره وارد شدم . ديدم [مردم] در برابر حكمران خود به سجده مى افتند . گفتم : رسول خدا به سجده شدن سزاوارتر است . سپس نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمدم و عرض كردم : من به حيره رفتم و ديدم كه [مردم آن جا] در برابر حكمران خود به سجده مى افتند . در حالى كه تو، اى رسول خدا بيشتر سزاوارى كه ما سجده ات كنيم . پيامبر فرمود : آيا اگر بر قبر من بگذرى آن را سجده خواهى كرد؟ عرض كردم : نه . پيامبر فرمود : اين كار را نكنيد . اگر بنا بود دستور دهم كسى در برابر كسى سجده كند، هر آينه به زنان دستور مى دادم به دليل حقّى كه خداوند براى شوهرانشان به گردن آنان نهاده است ، ايشان را سجده كنند .

امام باقر عليه السلام :

لا شَفيعَ للمرأةِ أنجَحُ عِند رَبِّها مِن رِضا زَوجِها ، و لَمّا ماتَتْ فاطمةُ عليها السلام قامَ علَيها أميرُ المؤمنينَ عليه السلام و قالَ : اللَّهُمَّ إنّي راضٍ عَنِ ابنَةِ نَبِيِّكَ ، اللّهُمّ إنّها قد أوحَشَتْ فَآنِسْها .
براى زن، نزد پروردگارش شفيعى كارسازتر از خشنودى شوهرش نيست. وقتى فاطمه عليها السلام درگذشت، امير المؤمنين كنار آن بزرگوار ايستاد و گفت : بار خدايا! من از دختر پيامبر تو راضى هستم ؛ خدايا! او اكنون تنهاست پس تو همدمش باش .

امام صادق عليه السلام :

لا غِنى بالزَّوجةِ فيما بَينَها و بينَ زوجِها المُوافِقِ لَها عن ثلاثِ خِصالٍ و هُنّ : صِيانَةُ نَفسِها عن كُلِّ دَنَسٍ حتّى يَطمَئنَّ قَلبُهُ إلى الثِّقَةِ بها في حالِ المَحبوبِ و المَكروهِ ، و حِياطَتُهُ لِيكونَ ذلكَ عاطِفا علَيها عندَ زَلَّةٍ تكونُ مِنها ، و إظهارُ العِشقِ لَهُ بالخِلابَةِ .حديث و الهَيئةِ الحَسَنةِ لَها في عَينِهِ .
زن نسبت به شوهرِ سازگار خود سه نكته را بايد رعايت كند : حفظ كردن خود از هر گناه (آلودگى)، تا شوهرش در هر حال ، خوشايند يا ناخوشايند ، در دل به او اطمينان داشته باشد و [ديگر ]مراقبت از او و زندگى اش، تا شوهرش در صورتى كه لغزشى از وى سر زند، نسبت به وى عطوف و مهربان باشد و [سوم] اظهار عشق به او، با خوش زبانى و دلبرى و سر و وضع مناسب و خوشايند در نظر او .

حقوق زن

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ما زالَ جَبرَئيلُ يُوصِينِي بالمرأةِ حتّى ظَنَنتُ أنَّهُ لا يَنبَغِي طَلاقُها إلاّ مِن فاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ .
جبرئيل پيوسته مرا درباره زن سفارش مى كرد ، تا جايى كه گمان بردم طلاق او جايز نيست مگر در صورت زشت كارى آشكار .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

حَقُّ المرأةِ على زَوجِها أن يَسُدَّ جَوعَتَها ، و أن يَستُرَ عَورَتَها ، و لا يُقَبِّحَ لَها وَجها.
 حقّ زن بر شوهرش اين است كه شكمش را سير كند و بدنش را بپوشاند و براى او روى در هم نكشد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

قَولُ الرَّجُلِ للمرأةِ : «إنّي اُحِبُّكِ» لا يَذهَبُ مِن قَلبِها أبدا .
اين سخن مرد به زن كه «دوستت دارم» هرگز از دل زن بيرون نرود .

امام زين العابدين عليه السلام :

و أمّا حَقُّ الزَّوجَةِ فأن تَعلَمَ أنَّ اللّه َ عزّ و جلّ جَعَلَها لكَ سَكَنا و اُنْسا ، فَتَعلَمَ أنَّ ذلكَ نِعمَةٌ مِنَ اللّه ِ علَيكَ فَتُكرِمَها و تَرفُقَ بها ، و إن كانَ حَقُّكَ علَيها أوجَبَ فإنّ لَها علَيكَ أن تَرحَمَها .
حقّ زن اين است كه بدانى خداوند عزّ و جلّ او را مايه آرامش و انس تو قرار داده است و بدانى كه اين نعمتى است كه خداوند به تو داده ؛ پس او را گرامى دارى و با وى نرمخو باشى ، هر چند حقّ تو بر او واجب تر است، اما حقّ وى بر تو اين است كه با او مهربان باشى .

امام صادق عليه السلام :

إنّ المَرءَ يَحتاجُ في مَنزلِهِ و عِيالِهِ إلى ثلاثِ خِلالٍ يَتَكَلَّفُها و إن لَم يَكُن في طَبعِهِ ذلكَ : مُعاشَرَةٍ جَميلةٍ ، و سَعَةٍ بِتَقدِيرٍ ، و غَيرَةٍ بتَحَصُّنٍ .
 مرد براى اداره منزل و خانواده خود به سه خصلت نياز دارد كه اگر هم به طور طبيعى آنها را نداشته باشد ، بايد خود را به تكلّف در آنها وا دارد : خوش رفتارى ، گشاده دستىِ سنجيده، و غيرت بر حفاظت از آنها .

امام صادق عليه السلام :

لا غِنى بالزَّوجِ عن ثلاثةِ أشياءَ فيما بَينَهُ و بينَ زَوجَتِهِ و هِي : المُوافَقَةُ لِيَجتَلِبَ بها مُوافَقَتَها و مَحَبَّتَها و هَواها ، و حُسنُ خُلُقِهِ مَعها ، و استِعمالُهُ استِمالَةَ قَلبِها بالهَيئَةِ الحَسَنَةِ في عَينِها ، و تَوسِعَتِهِ علَيها .
شوهر در رابطه با همسرش از سه چيز بى نياز نيست: سازگارى با او، تا بدين وسيله سازگارى و محبّت و عشق او را به خود جلب كند، و خوش خويى با او و دلبرى از او با آراستن خود در چشم وى، و فراهم آوردن امكانات رفاهى او .

الكافى به نقل از اسحاق بن عمّار :

قلتُ لأبي عبدِ اللّه ِ عليه السلام : ما حَقُّ المرأةِ على زَوجِها الذي إذا فَعَلَهُ كانَ مُحسِنا ؟ قـالَ : يُشبِعُها و يَكسُوها ، و إن جَهِلَت غَفَرَ لَها .
به امام صادق عليه السلام عرض كردم : حقّ زن بر مرد چيست كه هر گاه مرد آن را به جاى آورد نيكوكار است؟ فرمود : خوراك و پوشاكش را فراهم آورد و اگر نادانى و جسارتى كرد او را ببخشد .

الكافى به نقل از حسن بن جهم :

رأيتُ أبا الحسنِ عليه السلام اختَضَبَ، فقلتُ: جُعِلتُ فِداكَ، اختَضَبتَ؟ فقالَ: نَعَم، إنَّ التَّهيِئَةَ مِمّا يَزِيدُ في عِفَّةِ النساءِ، و لَقد تَرَكَ النساءُ العِفَّةَ بِتَركِ أزواجِهِنَّ التَّهيِئَةَ ثُمّ قالَ : أ يَسُرُّكَ أن تَراها على ما تَراكَ علَيهِ إذا كنتَ على غَيرِ تَهيِئَةٍ ؟ قلتُ : لا ، قالَ : فهُو ذاكَ .
 ابو الحسن عليه السلام را ديدم كه خضاب كرده است . عرض كردم : فدايت شوم خضاب كرده اى؟ فرمود : آرى . آراستگى [مرد] از جمله چيزهايى است كه بر عفّت زنان مى افزايد . زنان ترك عفّت كرده اند ، چون شوهرانشان آراستگى را ترك نموده اند . سپس فرمود : اگر آراسته نباشى، آيا خوش دارى كه همسرت را نيز مانند خودت ببينى؟ عرض كردم : نه . فرمود : او نيز چنين است .

خدمت به شوهر

إرشاد القلوب : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :

أيُّما امرَأةٍ خَدَمَتْ زَوجَها سَبعَةَ أيّامٍ ، غَلَّقَ اللّه ُ عَنها سَبعةَ أبوابِ النارِ و فَتَحَ لَها ثمانِيَةَ أبوابِ الجَنَّةِ تَدخُلُ مِن أينَما شاءَتْ و قالَ عليه السلام : ما مِنِ امرَأةٍ تَسقِي زَوجَها شَربَةَ ماءٍ إلاّ كانَ خَيرا لَها مِن سَنةٍ صِيامِ نَهارِها و قِيامِ لَيلِها .
هر زنى كه هفت روز شوهرش را خدمت كند ، خداوند هفت در دوزخ را به روى او ببندد و هشت در بهشت را به رويش بگشايد ، تا از هر در كه خواهد وارد شود . و فرمود : هيچ زنى نيست كه جرعه اى آب به شوهرش بنوشاند مگر آن كه اين عمل او برايش بهتر از يك سال باشد كه روزهايش را روزه بگيرد و شبهايش را به عبادت سپرى كند .

امام صادق عليه السلام :

سَألَتْ اُمُّ سَلَمَةَ رسولَ اللّه صلى الله عليه و آله عن فَضلِ النساءِ في خِدمَةِ أزواجِهِنَّ ، فقال : أيُّما امرَأةٍ رَفَعَتْ مِن بَيتِ زَوجِها شيئا مِن مَوضِعٍ إلى مَوضِعٍ تُرِيدُ بهِ صَلاحا إلاَّ نَظَرَ اللّه ُ إلَيها ، و مَن نَظَرَ اللّه ُ إلَيهِ لَم يُعَذِّبْهُ .
 امّ سلمه از رسول خدا صلى الله عليه و آله درباره فضيلت خدمت كردن زنان به شوهرانشان پرسيد ، آن حضرت فرمود : هر زنى كه در خانه شوهر خود به قصد مرتّب كردن آن ، چيزى را جا به جا كند خداوند به او نظر افكند و هر كه خداوند به او نظر كند عذابش ندهد .

امام كاظم عليه السلام :

جِهادُ المَرأةِ حُسنُ التَّبَعُّلِ .
 جهاد زن ، خوب شوهردارى كردن است .

خدمت به زن

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا سَقَى الرجلُ امرَأتَهُ اُجِرَ .
هر گاه مرد به زن خود آبى بنوشاند ، پاداش بَرَد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

لا يَخدُمُ العِيالَ إلاّ صِدِّيقٌ أو شَهيدٌ أو رَجُلٌ يُرِيدُ اللّه ُ بهِ خَيرَ الدنيا و الآخِرَةِ .
 به زن خود خدمت نكند، مگر صدّيق، يا شهيد، يا مردى كه خداوند خير دنيا و آخرتِ او را بخواهد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

اِتَّقُوا اللّه َ في الضَّعِيفَينِ : اليَتيمِ و المرأةِ ، فإنَّ خِيارَكُم خِيارُكُم لِأهلِهِ .
از خدا درباره دو ناتوان بترسيد : يتيم و زن . براستى بهترين شما كسى است كه براى خانواده اش بهتر باشد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

جُلوسُ المَرءِ عندَ عِيالِهِ أحَبُّ إلى اللّه ِ تعالى مِنِ اعتِكافٍ في مَسجِدِي هذا .
 نشستن مرد نزد زن و فرزندش ، نزد خداى متعال محبوبتر است از اعتكاف او در اين مسجد من .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ الرَّجُلَ لَيُؤجَرُ في رَفعِ اللُّقمَةِ إلى فِي امرَأتِهِ .
كسى كه به طرف دهان همسرش لقمه اى بالا برد پاداش برد .

امام صادق عليه السلام :

مَن حَسُنَ بِرُّهُ بِأهلِهِ زادَ اللّه ُ في عُمُرِهِ .
هر كه به خانواده اش نيكى كند ، خداوند بر عمرش بيفزايد .

آزردنِ شوهر

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن كانَ لَهُ امرَأةٌ تُؤذِيهِ لَم يَقبَلِ اللّه ُ صلاتَها و لا حَسَنَةً مِن عَمَلِها حتّى تُعِينَهُ و تُرضِيَهُ و إن صامَتِ الدَّهرَ ··· و على الرَّجُلِ مِثلُ ذلكَ الوِزْرِ و العَذابِ إذا كانَ لَها مُؤذِيا ظالِما.
 هر كسى زنى داشته باشد كه وى را بيازارد ، خداوند نه نماز آن زن را قبول كند و نه كار نيكش را ، هر چند همه عمر روزه بگيرد تا زمانى كه به شوهرش كمك كند و او را خشنود سازد . . . مرد نيز اگر زن خود را بيازارد و به او ستم كند، همين گناه و عذاب را دارد .

امام صادق عليه السلام :

مَلعونةٌ مَلعونةٌ امرأةٌ تُؤذِي زَوجَها و تُغِمُّهُ ، و سَعيدةٌ سَعِيدةٌ امرأةٌ تُكرِمُ زَوجَها و لا تُؤذِيهِ و تُطِيعُهُ في جَميعِ أحوالِهِ .
ملعون است ، ملعون است آن زنى كه شوهر خود را بيازارد و غمگينش كند، و خوشبخت است ، خوشبخت آن زنى كه شوهر خود را احترام نهد و آزارش ندهد و در همه حال از وى فرمان برد .

آزردنِ زن

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ألا و إنَّ اللّه َ عزّ و جلّ و رَسُولَهُ بَرِيئانِ مِمَّن أضَرَّ بِامرَأةٍ حتّى تَختَلِعَ مِنهُ .
بدانيد كه خداوند عزّ و جلّ و رسولش بيزارند از كسى كه به زنى آزار رساند، تا آن كه طلاق خُلع .حديث بگيرد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنّي لَأتَعَجَّبُ مِمَّن يَضرِبُ امرَأتَهُ و هُو بِالضَّربِ أولى مِنها ! .
من در شگفتم از كسى كه زنش را كتك مى زند ، در حالى كه خودش به كتك خوردن سزاوارتر از اوست .

امام على عليه السلام ـ در ضمن وصيّت به فرزندش حسن عليه السلام ـ فرمود :

لا يَكُنْ أهلُكَ أشقَى الخَلقِ بكَ .
 نبايد خانواده ات به خاطر تو بد بخت ترين مردمان باشند.

شكيبايى بر كج خلقى زن

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن صَبَرَ عَلى سُوءِ خُلُقِ امرَأتِهِ و احتَسَبَهُ ، أعطاهُ اللّه ُ تعالى بكُلِّ يَومٍ و لَيلةٍ يَصبِرُ علَيها مِنَ الثَّوابِ ما أعطى أيُّوبَ عليه السلام عَلى بَلائهِ ، و كانَ علَيها مِنَ الوِزْرِ في كُلِّ يَومٍ و لَيلةٍ مِثلُ رَمْلٍ عالِجٍ .
هر مردى كه به خاطر خدا و به اميد پاداش او در برابر بد اخلاقى همسرش صبر كند ، خداوند متعال براى هر روز و شبى كه او شكيبايى مى ورزد، همان ثوابى را به وى دهد كه به ايّوب عليه السلام در قبال گرفتارى اش، عطا كرد . و گناه زن نيز در هر روز و شب به اندازه ريگهاى ريگستان باشد .

شكيبايى بر بد اخلاقى مرد

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن صَبَرَتْ عَلى سُوءِ خُلُقِ زَوجِها أعطاها مِثلَ (ثَوابِ) آسِيَةَ بنتِ مُزاحِمٍ .
هر زنى كه در برابر بد اخلاقى شوهرش شكيبايى ورزد ، خداوند همانند ثواب آسيه بنت مزاحم (همسر فرعون) به او عطا كند .

همسر شايسته

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

ما استَفادَ المؤمنُ بعدَ تَقوَى اللّه ِ عزّ و جلّ خَيرا لَهُ مِن زَوجَةٍ صالِحَةٍ .
 مؤمن ، بعد از تقواى خداوند عزّ و جلّ ، بهره اى بهتر از زن شايسته نبرده است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

خَيرُ مَتاعِ الدنيا المرأةُ الصالِحَةُ .
بهترين متاع دنيا، زن شايسته است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

المَرأةُ الصالِحَةُ خَيرٌ مِن ألْفِ رَجُلٍ غَيرِ صالِـحٍ .
يك زن شايسته بهتر از هزار مرد ناشايست است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مِن سَعادَةِ المَرءِ الزوجَةُ الصالِحَةُ .
از خوشبختى مرد ، داشتن زن شايسته است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الدنيا مَتاعٌ ، و خَيرُ مَتاعِها الزوجَةُ الصالِحَةُ .
 دنيا متاع است ، و بهترين متاع آن زن شايسته است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

المَرأةُ الصالِحَةُ أحَدُ الكاسِبَينِ .
 زن شايسته ، يكى از دو روزى آور است.

الكافى : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود :

إنّما مَثَلُ المرأةِ الصالِحَةِ مَثَلُ الغُرابِ الأعْصَمِ الذي لا يَكادُ يُقدَرُ علَيهِ . قيلَ : و ما الغُرابُ الأعْصَمُ الذي لا يَكادُ يُقدَرُ علَيهِ ؟ قال : الأبيَضُ إحْدى رِجلَيهِ .
مَثَل زن شايسته مَثَل كلاغ اعصم است، كه تقريبا ناياب مى باشد . عرض شد : كلاغ اعصم كه تقريبا ناياب است چيست؟ فرمود : كلاغى كه يكى از پاهايش سفيد است .

امام باقر عليه السلام :

ما أفادَ عَبدٌ فائدَةً خَيرا مِن زَوجَةٍ صالِحَةٍ : إذا رَآها سَـرَّتْهُ ، و إذا غابَ عَنها حَفِظَتْهُ في نَفسِها و مالِهِ .
آدمى ، سودى بهتر از همسر شايسته به چنگ نياورده است ؛ همسرى كه شوهرش با ديدن او خوشحال شود و هرگاه از وى دور شود در غيابش نگهبان خود و اموال او باشد .

امام صادق عليه السلام ـ به زن سعد ـ فرمود :

هَنِيئا لكِ يا خَنساءُ ! فلَو لَم يُعْطِكِ اللّه ُ شيئا إلاّ ابنَتَكِ اُمَّ الحسينِ لقد أعطاكِ اللّه ُ خَيرا بأَلْسِنَتِهِ كثيـرا ، إنّما مَثَلُ المَرأةِ الصالِحَةِ في النساءِ كَمَثَلِ الغُرابِ الأعْصَمِ في الغِرْبانِ، و هو الأبيَضُ إحدى الرِّجلَيْنِ .
گوارايت باد اى خنساء! اگر خداوند چيزى جز دخترت اُمّ الحسين را به تو نداد، باز خير فراوان به تو داده است . همانا، مَثَل زن شايسته در ميان زنان ، مَثَل كلاغ اعصم است در ميان كلاغان ، و آن كلاغى است كه يكى از پاهايش سفيد است.

زن ناشايست

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

شَرُّ الأشياءِ المَرأةُ السَّوءِ .
بدترين چيزها، زن ناشايست است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أغلَبُ أعداءِ المؤمنينَ زَوجَةُ السُّوءِ .
 چيره ترين دشمنِ مؤمنان ، همسر ناشايست است .

امام صادق عليه السلام :

أغلَبُ الأعداءِ للمؤمِنِ زَوجَةُ السُّوءِ .
چيره ترين دشمن مؤمن ، همسر ناشايست است .

امام صادق عليه السلام :

كانَ مِن دعاءِ رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : أعُوذُ بِكَ مِنِ امرَأةٍ تُشَيِّبُني قَبلَ مَشِيبِي .
يكى از دعاهاى رسول خدا صلى الله عليه و آله اين بود : پناه مى برم به تو از زنى كه پيش از آن كه زمان پيرى ام فرا رسد مرا پير كند .

اطاعت از زن در معصيت خدا

امام على عليه السلام :

اِتَّقُوا شرارَ النساءِ و كُونُوا مِن خِيارِهِنَّ عَلى حَذَرٍ ، إن أمَرنَكُم بالمَعروفِ فَخالِفُوهُنَّ كَي لا يَطمَعْنَ مِنكُم في المُنكَرِ .
 از زنان بد بترسيد و از خوبان آنها نيز پروا داشته باشيد . اگر شما را به كار خوب فراخواندند گوش نكنيد ، تا در منكر و بدى ، به فرمانبرى شما از خود طمع نبندند .

امام على عليه السلام :

كُلُّ امرِئٍ تُدَبِّرُهُ امرَأةٌ فهُو مَلعونٌ .
هر مردى كه زنى او را اداره كند ، ملعون است .

امام صادق عليه السلام : رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود :

مَن أطاعَ امرَأتَهُ أكَبَّهُ اللّه ُ على وَجهِهِ في النارِ. قالَ : و ما تلكَ الطّاعَةُ ؟ قالَ : تَطلُبُ إلَيهِ ··· الثِّيابَ الرِّقاقَ فَيُجِيبُها .
هر كه از زن خود فرمان برد ، خداوند او را به رو در آتش افكند . پرسيد : منظور از فرمان بردن چيست؟ فرمود : ··· لباسهاى نازك از او درخواست كند و مرد بپذيرد .

آنچه رعايتش در تأمين هزينه خانواده شايسته است

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إنَّ المؤمنَ يَأخُذُ بِأدَبِ اللّه ِ، إذا أوسَعَ اللّه ُ علَيهِ اتَّسَعَ و إذا أمسَكَ عنهُ أمسَكَ .
همانا مؤمن به ادب الهى رفتار مى كند ، هرگاه خداوند به او گشايش دهد ، گشاده دست باشد و هرگاه از او بازگيرد، او هم دست نگه دارد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

مَن دَخَلَ السُّوقَ فاشتَرى تُحْفةً فَحَمَلَها إلى عِيالِهِ كانَ كَحامِلِ صَدَقَةٍ إلى قَومٍ مَحاوِيجَ ، و لْيَبدَأْ بِالاْءناثِ قَبلَ الذُّكُورِ .
هر كس وارد بازار شود و هديه اى خرد و آن را براى خانواده خود ببرد ، همانند كسى است كه براى گروهى نيازمند صدقه اى بَرَد، و بايد در دادن هديه از دختران شروع كند .

امام زين العابدين عليه السلام :

إنَّ أرضاكُم عِندَ اللّه ِ أسبَغُكُم عَلى عِيالِهِ .
خداوند از آن كس خشنودتر است كه خانواده خود را بيشتر در رفاه و نعمت قرار دهد .

چند همسرى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

و مَن كانَت لَهُ امرَأتانِ فلَم يَعدِلْ بَينَهُما في القَسْمِ مِن نَفسِهِ و مالِهِ ، جاءَ يَومَ القِيامَةِ مَغلولاً مائلاً شِقُّهُ حتّى يَدخُلَ النارَ .
هر كه دو زن داشته باشد و در تقسيم خود و خرجى دادن به آنها، ميانشان به يكسان رفتار نكند ، روز قيامت در حالى كه دستهايش بسته و نيمى از بدنش به يك طرف كج شده است ، آورده شود و به آتش رود .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إن كانَت عِندَ الرَّجُلِ امرأتانِ فلَم يَعدِلْ بينَهُما ، جاءَ يَومَ القِيامَةِ و شِقُّهُ ساقِطٌ .
 اگر مردى دو زن داشته باشد و ميان آنها به عدالت و برابرى رفتار نكند ، روز قيامت در حالى آورده شود كه نيمى از بدنش افتاده است .

امام صادق عليه السلام :

مَن جَمَعَ مِنَ النساءِ ما لا يَنكِحُ ، فزنى مِنهُنَّ شَيءٌ ، فالإثمُ عليهِ .
هر كه آنقدر زن بگيرد كه نتواند با آنها نزديكى كند و در نتيجه، يكى از آنها مرتكب زنا شود، گناهش به گردن اوست .

بحار الأنوار : روايت شده است كه مردى از زنادقه به ابو جعفر احول گفت :

أخبِرْني عن قَولِ اللّه ِ تعالى : «فَانْكِحُوا ما طابَ لَكُمْ مِنَ النساءِ » و قالَ تعالى في آخِرِ السورةِ: «و لَنْ تَسْتَطِيعُوا أن تَعْدِلُوا بينَ النساءِ و لَو حَرَصْتُم ···» .حديث فَبَينَ القَولَينِ فَرقٌ؟

فقالَ أبو جعفرٍ الأحولُ : فلم يَكُنْ في ذلكَ عِندِي جَوابٌ ، فَقَدِمتُ المَدينَةَ فَدَخَلتُ عَلى أبي عبدِ اللّه ِ عليه السلام فَسَألتُهُ عنِ الآيتَينِ فقالَ : أمّا قولُهُ : «فإنْ خِفْتُم ألاّ تَعْدِلُوا فَواحِدَةً» فإنّما عَنى في النَّفَقَةِ ، و قولُهُ : «و لَنْ تَستَطِيعُوا » فإنّما عَنى في المَوَدَّةِ ، فإنّهُ لا يَقْدِرُ أحَدٌ أن يَعدِلَ بينَ امرَأتَينِ في المَوَدَّةِ .
 به من بگو آيا ميان اين سخن خداوند متعال كه : «و از زنان هر چه خوش داريد بگيريد» و سخن ديگر او در آخر سوره كه :« و هرگز نمى توانيد ميان زنان عدالت ورزيد هر چند جدّيت كنيد» فرق و اختلافى هست؟
ابو جعفر احول گويد : من براى اين سؤال جوابى نداشتم . پس به مدينه رفتم و خدمت ابو عبد اللّه (امام صادق) عليه السلام رسيدم و درباره اين دو آيه از ايشان پرسيدم ، حضرت فرمود : مقصود از آيه «و اگر بيم آن داريد كه به عدالت رفتار نكنيد ، پس يك زن بگيريد» رعايت عدالت در نفقه است و مقصود از آيه «و هرگز نمى توانيد» رعايت برابرى در دوست داشتن زنان است ؛ زيرا هيچ كس نمى تواند دو زن خود را به يكسان دوست داشته باشد .

آداب پذيرفتن دعوت عروسى

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا دُعِيتُم إلى العُرُساتِ فَأبطِئُوا فإنّها تُذَكِّرُ الدنيا ، و إذا دُعِيتُم إلى الجَنائزِ فَأسرِعُوا فإنّها تُذَكِّرُ الآخِرَةَ .
هر گاه به مراسم عروسى دعوت شديد ، در رفتن كندى كنيد ؛ زيرا اين مراسم انسان را به ياد دنيا مى اندازد ، اما هرگاه به مراسم تشييع جنازه فرا خوانده شديد شتاب ورزيد ؛ زيرا اين مراسم يادآور آخرت است .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

إذا دُعِيَ أحَدُكُم إلى وَلِيمَةِ عُرسٍ فَلْيُجِبْ .
هر گاه يكى از شما به وليمه عروسى دعوت شد ، بپذيرد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

بِئسَ الطَّعامُ طَعامُ العُرسِ ؛ يُطعَمُهُ الأغنياءُ و يُمنَعُهُ المَساكينُ .
 چه بد وليمه اى است وليمه عروسى ، در آن ثروتمندان را اطعام مى كنند و از مستمندان جلوگيرى مى نمايند .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

الدَّعوةُ أوَّلَ يَومٍ حَقٌّ ، و الثانِيَ مَعروفٌ ، و الثالِثَ رِياءٌ و سُمعَةٌ .
دعوت روز اول [در عروسى ]حق (وظيفه) است، دعوت روز دوم احسان ، ولى دعوت روز سوم خودنمايى و شهرت طلبى است .

تشويق به اعلان ازدواج

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أعلِنُوا هذا النِّكاحَ و اجعَلُوهُ في المَساجِدِ .
 اين ازدواج[ها] را علنى و آشكارا انجام دهيد و آنها را در مساجد برگزار كنيد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أشِيدُوا النِّكاحَ و أعلِنُوهُ .
[مراسم] ازدواج به پا كنيد و آشكارا [هم] برگزار نماييد .

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :

أظهِرُوا النِّكاحَ و أخفُوا الخِطبَةَ .
 [مراسم] ازدواج را آشكار برگزار كنيد و خواستگارى را پنهان .

میزان الحکمه جلد پنجم.