اهميّت اعتكاف‏

سنّت حسنه اعتكاف، از منظر اسلام، امر مقدّس و ارزشمندى است كه بايد قدر آن دانسته و شناخته شود. و از جمله عبادات مهمّى به شمار مى ‏رود كه اگرمراعات ‏شرايط، مقدّمات و مؤخّرات آن، مطابق آنچه مورد نظر شرع مقدّس است، بشود، ارزش فوق‏ العاده‏ اى پيدا مى‏ كند كه كمتر از به‏ جا آوردن‏ عمره مفرده نيست.

«اعْتِكَافُ لَيْلَة فِي مَسْجِدِ الرَّسُولِ ص وَ عِنْدَ قَبْرِهِ يَعْدِلُ حَجَّة وَ عُمْرَة»[1]

يك شب اعتكاف در مسجد پيامبر (ص) و نزد قبر ايشان، معادل يك حج و عمره است.

«اعْتِكَافُ عَشْرٍ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ يَعْدِلُ حَجَّتَيْنِ وَ عُمْرَتَيْنِ»[2]

اعتكاف ده روز در رمضان با دو حج و دو عمره برابرى مى ‏كند.

اعتكاف، فرصت بسيار مناسبى است براى دعا و عبادت در محضر خداى تعالى؛ فرصت ارزشمندى است براى توبه و بازگشت به سوى رحمت خداوند متعال. و از آنجا كه شرط استجابت دعا و پذيرش توبه، توسّل به محضر مقرّبين درگاه الهى است، اعتكاف، فرصت كم ‏نظيرى است براى توسّل به‏ محضر حضرات معصومين (ع) مخصوصاً قطب عالم امكان، محور عالم وجود و واسطه بين غيب و شهود، حضرت ولیعصر «ارواحنا فداه» و دعا براى فرج و ظهور آن حضرت كه والاترين دعاها است. وبالأخره اعتكاف، فرصتى است كه سالك می‏تواند در آن با اعتصام به ريسمان الهى و توسّل به واسطه فيض الهى، سعادت دنيا و سعادت آخرت را براى خود تأمين كند، میتواند در سير و سلوك پيشرفت‏هاى قابل ملاحظه و چشمگيرى داشته باشد و راه صد ساله را بپيمايد.

معتكف در نزد پروردگار متعال از ارزش ويژه ‏اى برخوردار است. هنگامى كه خانه كعبه توسّط حضرت ابراهيم (ع) و حضرت اسماعيل (ع) بنا نهاده شد، خداوند متعال به آنان خطاب فرمود كه خانه مرا براى طواف‏كنندگان و معتكفين و نمازگزاران، پاك و پاكيزه كنيد.

وَ عَهِدْنا إِلى إِبْراهيمَ وَ إِسْماعيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِىَ لِلطَّائِفينَ وَ الْعاكِفينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ[3]

و ما به ابراهيم و اسماعيل امر كرديم كه: خانه مرا براى طواف ‏كنندگان و معتكفين و ركوع‏ كنندگان و سجده كنندگان، پاك و پاكيزه كنيد!

يعنى حضرت ابراهيم (ع) با آن همه عظمت و بزرگى و فرزند عزيزش حضرت اسماعيل (ع) خادم خانه خدا براى معتكفين هستند. اگر معتكف به همين نكته ظريف پى ببرد كه خداوند به آن نبىّ گرامى، دستور خدمت به معتكفين را داده است، قطعاً از چند روز اعتكاف بهره كافى و وافى را خواهد برد و حضرت ابراهيم (ع) نيز به او يارى خواهد رساند.

سيره پيامبر اكرم (ص) و ائمّه طاهرين (ع)، حاكى از اهتمام آن ذوات مقدّس به مسأل اعتكاف است. در تاريخ زندگانى پيامبر اكرم (ص) آمده است كه قبل از بعثت، در زمان‏هايى خاص و بعد از بعثت، معمولًا دهه آخر ماه مبارك رمضان را معتكف‏ مى ‏شده‏ اند[4] و در آن ده شبانه روز، به عبادت و راز و نياز با خداى خويش مشغول بوده ‏اند.

«اعْتَكَفَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) فِي شَهْرِ رَمَضَانَ فِي الْعَشْرِ الْأَوَّلِ ثُمَّ اعْتَكَفَ فِي الثَّانِيَة فِي الْعَشْرِ الْوُسْطَى ثُمَّ اعْتَكَفَ فِي الثَّالِثَة فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ ثُمَّ لَمْ يَزَلْ يَعْتَكِفُ فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ»[5]

رسول خدا (ص) در ماه رمضان- سال اوّل هجرت- در دهه اوّل در مسجد «اعتكاف» كرد. و سال بعد در دهه دوّم اعتكاف نمود، و در سال بعدى در دهه سوّم. ولى پس از آن، هميشه در دهه سوّم ماه رمضان اعتكاف نمود.

ائمه هدى (ع) نيز در مواقعى كه مشغل مهم‏ترى نداشتند و موقعيّت براى اعتكاف مناسب بود، معتكف مى ‏شدند.[6] لذا اهميّت به اعتكاف، خصوصاً در سه روز اياّم البيض كه شهرت به سزايى پيدا كرده است، بسيار شايسته است. مؤمنين می‏توانند در ايّام اعتكاف، علاوه بر روزه ‏دارى و ماندن در مسجد، كه در معارف اسلامى فضائل فراوانى دارد، به دعا و راز و نياز با خداى سبحان بپردازند و در اين فرصت گرانبها با قرآن كريم و نماز مأنوس شوند. از اين رو مى‏توان اعتكاف را عبادتى بزرگ برشمرد كه هم فضائل را در بر دارد.

منبع: اعتكاف، سلوك منتظران، آیه الله العظمی مظاهری,  ص: 31