گناهان کبیره و صغیره
۲۸ شهریور ۱۳۹۵ 0 معارفگناه به معنى خلاف است و در اسلام هر كارى كه بر خلاف فرمان خداوند باشد، گناه محسوب مىشود. گناهان در آموزه های دینی ما به دو گروه صغیره و کبیره تقسیم می شوند.
در قرآن برای گناهان صغیره بیشتر واژه «سیئه» و جمع آن «سیئات» به کار رفته و از گناهان کبیره با واژه «کبیره» و جمع آن «کبائر» یاد شده است.
کبیره آن دسته از گناهانی است که آثار بسیار مخربی در زندگی فرد دارد یا برای مرتکبین آن اجرای حد تعیین شده است و یا خداوند به آنها وعده آتش دوزخ داده است. گناهان کبیره بسیار است و خوب است با شناخت بیشتر، از ارتکاب ناآگاهانه آنها جلوگیری شود .
گناهان کبیره
امام خمینی (قدس سره) چهل مورد را به عنوان گناهان کبیره مطرح کرده است:
1.نومیدی از رحمت خدا 2. ایمنی از مکر الهی 3. دروغ بستن به خدا و پیامبر 4. قتل 5. عاق پدر و مادر 6. خوردن مال یتیم 7. نسبت زنا دادن 8. فرار از جنگ و جهاد 9. قطع رحم 10. سحر و 11. زنا 12 لواط 13. سرقت 14.قسم دروغ 15. کتمان شهادت 16. شهادت به ناحق دادن 17. عهد شکستن 18. بیش از ثلث وصیت کردن 19. شراب نوشیدن 20. ربا خوردن 21. برای کار حرام مزد گرفتن 22. قمار بازی 24. خوردن گوشت مردار و خوک و خون و میته 25. در وزن خیانت کردن 26. هجرت به جایی که انجام وظیفه دینی ممکن نیست 27. کمک به ظالم 28. اعتماد به ظالم 29. حبس حقوق مردم 30.دروغ 31. تکبّر 32. اسراف 33.خیانت به امانت 34. غیبت 35.سخن چینی 36. سرگرمی به لهو و لعب 37. سبک شمردن حج 38. ترک نماز 39.ندادن زکات 40 اصرار بر گناهان کوچک.(1)
از امام صادق (ع) نقل شده كه فرمودند:
« بزرگترين گناهان كبيره هفت گناه است که انسان را وارد جهنم می کند: شرك به خدا، نافرمانى والدین، خوردن مال يتيم، خوردن ربا پس از آمدن دليل و حجّت، قتل نفس، تهمت زدن به زن پاكدامن، و فرار از جهاد. » (2)
اما گناهان صغیره ای هم هستند که متأسفانه در طول زندگی روزمره به صورت سهوی یا به عمد ممکن است مرتکب آنها شویم. این در صورتی است که در روایات از انجام آنها نهی شدید و اکید شده است و بزرگترین گناه کوچک شمردن گناه است چون در برابر معبودی بزرگوار انجام می گیرد. رسول خدا(ص) فرمودند:
« به كوچكى گناه نگاه نكن، بلكه به آن كس كه در برابر او جرأت داشته ای و نافرمانى كرده اى نگاه كن. »
گناه صغیره تبدیل به کبیره می شود اگر...
در روایات اهل بیت علیهم السلام تذکرات فراوانی در مورد گناه صغیره داده شده تا از روی بی توجهی تبدیل به کبیره نشود. عواملی وجود دارد که صغیره را تبدیل به کبیره می کند از جمله شادی پس از گناه، کوچک شمردن آن و تکرار و عادت شدن گناه. امام صادق علیه السلام فرمودند:
« از محقّرات بپرهيزيد كه بخشيده نمى شوند. سؤال شد: محقّرات چه گناهانى هستند؟ فرمود: آن که آدمى گناه كند و بگويد: خوشا به حال من اگر غير از اين، گناهى نداشته باشم. »
همچنین احادیثی از اميرالمؤمنين عليه السّلام درمورد کوچک شمردن و اصرار بر گناه نقل شده است:
-گناهان اندك را كوچك مشماريد، زيرا گناه كوچك نيز شمرده مى شود و به گناه بزرگ باز مى گردد.-سخت ترين گناهان نزد خدا گناهى است كه از نظر صاحبش كوچك باشد.- چيزى كه گناهت را سنگين مى كند، اندك مشمار.- بزرگترين گناهان نزد خدا گناهى است كه صاحبش بر آن اصرار ورزد.- اصرار بر گناه، گناهى بزرگتر و کیفرش سریعتر است. (3)
خدای گنهکاران
طبق روایات فوق اگر مرتکب صغیره ای شدیم، آن را ناچیز دانسته و تکرار کردیم، دچار بزرگترین گناه هستیم. آیا در این صورت دیگر راه بازگشتی نیست؟؟؟
در داستان زندگی حضرت موسی علیهالسلام در حدیث قدسی چنین آمده است که ایشان هنگام مناجات با خدا در کوه طور خداوند را اینطور صدا زد:
- یا إله العالمین! (ای معبود جهانیان)ندا آمد: لبیک.(یعنی ندای تو را پذیرفتم)– یا إله المحسنین! (ای خدای نیکوکاران)ندا آمد: لبیک.– یا إله المطیعین! (ای خدای اطاعت کنندگان)ندا آمد: لبیک!- صدا زد: یا إله العاصین! ( ای خدای گنهکاران)ندا آمد: لبیک، لبیک، لبیک. (سه مرتبه)حضرت موسی(ع) با تعجب پرسید: خدایا چرا در جواب یا إله العاصین سه بار لبیک گفتی؟خداوند فرمود: سرّش این است که نیکوکاران به اعمال نیکشان اعتماد میکنند. مطیعین به اطاعت و بندگیشان اعتماد میکنند. عرفا به معرفتشان تکیه میکنند. ولى گنهكاران جز به فضل من ، پناهى ندارند، اگر از درگاه من ناامید گردند، به درگاه چه كسى پناهنده شوند؟!(4)
خداوند کریم و مهربان همیشه راه بازگشت را برای گنهکاران باز گذاشته تا با امیدواری به فضل و بخشش او به درگاهش توبه کنند و از اصرار بر گناه اجتناب کنند و در پی جبران گذشته خود باشند.
پی نوشت
1.تحریرالوسیله، امام خمینی(ره)
2- الحكم الزاهرة، ترجمه انصارى،ص 539
3- همان، ص 537
4- منتخب قوامیس الدرر، ملا حبیب الله كاشانى، ص 268