خرسندی به تقدیر الهی در احادیث
۳۰ بهمن ۱۳۹۳ 0 اهل بیت علیهم السلامعناوین
خرسندى :
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
اُعبُدِ اللّه َ على الرِّضا .
فإن لَم تَستَطِعْ ، ففي الصَّبرِ على ما تَكرَهُ خَيرٌ كثيرٌ .
خدا را با خشنودى عبادت كن
و اگر نتوانستى چنين باشى ، پس در صبر بر امورى كه خوشايند تو نيست، خِير فراوان است.
( المغني عن حمل الأسفار : ۲/۱۰۱۴/۳۶۸۶ )
امام على عليه السلام :
نِعمَ القَرينُ ، الرِّضا .
نيكو همنشينى است خشنودى .
( نهج البلاغة : الحكمة ۴ )
امام على عليه السلام :
مَن عَتَبَ على الزمانِ ، طالَت مَعتَبَتُهُ .
هركه از زمانه گلايه كند ، گله او به درازا كشد .
( عيون أخبار الرِّضا : ۲/۵۳/۲۰۴ )
امام على عليه السلام :
أغْضِ عَلى القَذى و إلاّ لَم تَرضَ أبدا .
بر ناملايمات چشم فرو بند و گرنه هيچگاه خشنود نباشى .
( نهج البلاغة : الحكمة ۲۱۳ )
امام على عليه السلام :
إذا لَم يَكُنْ ما تُرِيدُ ، فلا تُبَلْ ما كُنْتَ .
هر گاه آن نشد كه تو مى خواهى ، پس از وضعى كه دارى دلگير مباش .
( نهج البلاغة : الحكمة ۶۹ )
امام على عليه السلام :
إذا لَم يَكُنْ ما تُرِيدُ فَأرِدْ ما يَكونُ .
هر گاه آن نشد كه تو مى خواهى ، پس آنچه را هست بخواه .
(غرر الحكم : ۴۰۵۸ )
امام حسن عليه السلام :
مَنِ اتَّكَلَ على حُسنِ الاختِيارِ مِنَ اللّه ِ ، لَم يَتَمَنَّ أنّهُ في غَيرِ الحالِ التي اختارَها اللّه ُ لَهُ .
هركه به حُسن انتخاب خداوند تكيه كند ، جز آن وضعى را كه خدا برايش برگزيده است ، آرزوى داشتن وضعى ديگر نكند .
( بحار الأنوار: ۷۸/۱۰۶/۶ )
امام صادق عليه السلام :
لَم يَكُن رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ لِشَيءٍ قد مَضى : لَو كانَ غَيرَهُ !
رسول خدا صلى الله عليه و آله هيچ گاه درباره چيزى كه گذشته بود نمى گفت: كاش جز اين بود!
( بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۷/۷۵ )
امام صادق عليه السلام :
إنّا قَومٌ نَسألُ اللّه َ ما نُحِبُّ فِيمَن نُحِبُّ فَيُعطِينا
فإذا أحَبَّ ما نَكرَهُ فِيمَن نُحِبُّ ، رَضِينا .
ما خاندانى هستيم كه آنچه را براى عزيزانمان دوست داريم از خدا مى خواهيم و خدا به ما عطا مى كند
و هرگاه آنچه را ما براى عزيزانمان ناخوش مى داريم ، خدا خوش بدارد، ما هم به آن خشنوديم .
( بحار الأنوار: ۸۲/۱۳۳/۱۶ )
رأس طاعت خدا ، خشنودى است :
امام صادق عليه السلام :
رَأسُ طاعَةِ اللّه ِ ، الرِّضا بما صَنَعَ اللّه ُ ، فيما أحَبَّ العَبدُ و فيما كَرِهَ .
خشنودى به آنچه خدا مى كند ، چه خوشايند بنده باشد يا ناخوشايند او ، در رأس فرمانبرى از خداست .
( بحار الأنوار: ۷۱/۱۳۹/۲۸ )
امام صادق عليه السلام :
رَأسُ طاعَةِ اللّه ِ الصَّبرُ و الرِّضا عنِ اللّه ِ فيما أحَبَّ العَبدُ أو كَرِهَ
و لا يَرضى عَبدٌ عنِ اللّه ِ فيما أحَبَّ أو كَرِهَ ،إلاّ كانَ خيرا لَهُ .
شكيبايى و خشنودى نسبت به آنچه خدا مى كند ، خواه خوشايند بنده باشد يا نه ، در رأس عبادت خداست
و هيچ بنده اى در پيشامدهاى خوشايند و ناخوشايند از خدا خشنود نباشد ، مگر اين كه آن برايش بهتر باشد .
( بحار الأنوار: ۷۱/ ۱۵۸/۷۵ )
خشنودى، بالاترين درجه يقين است :
امام زين العابدين عليه السلام :
أعلى دَرَجةِ الزُّهدِ ، أدنى دَرَجةِ الوَرَعِ
و أعلى دَرَجةِ الوَرَعِ ، أدنى دَرَجةِ اليَقينِ
و أعلى دَرَجةِ اليَقينِ ، أدنى دَرَجةِ الرِّضا .
بالاترين درجه زهد ، پايين ترين درجه ورع است
و بالاترين درجه ورع ، پايين ترين درجه يقين است
و بالاترين درجه يقين ، پايين ترين درجه خشنودى [ از خدا ] است .
( الكافي : ۲/۱۲۸/۴ )
امام زين العابدين عليه السلام :
الرِّضا بمَكروهِ القَضاءِ ، مِن أعلى دَرَجاتِ اليَقينِ .
راضى بودن به قضاى ناخوشايند [خدا] ، از بالاترين درجات يقين است .
( التمحيص : ۶۰/۱۳۱ )
امام زين العابدين عليه السلام :
الرِّضا بالمَكروهِ ، أرفَعُ دَرَجاتِ المُتّقينَ .
راضى بودن به [ قضاى ] ناخوشايند [ خدا ] ، بالاترين درجه پرهيزگاران است .
( بحار الأنوار : ۸۲/۱۳۴/۱۷ )
خشنودى و ايمان :
امام على عليه السلام :
أجدَرُ الأشياءِ بصِدْقِ الإيمانِ ، الرِّضا و التَّسليمُ .
سزاوارترين چيزها به ايمانِ راستين ، رضا و تسليم [ در برابر قضاى الهى ] است .
( غرر الحكم : ۳۲۴۷ )
امام على عليه السلام :
إن عَقَدتَ إيمانَكَ ، فَارْضَ بالمَقْضِيِّ علَيكَ و لَكَ
و لا تَرْجُ أحَدا إلاّ اللّه َ سبحانَهُ و انتَظِرْ ما أتاكَ بهِ القَدَرُ .
اگر به راستى ايمان دارى ، پس به آنچه به زيان تو و به سود تو حكم (مقدّر) شده است راضى باش
و به هيچ كس جز خداوند سبحان اميد مبند و منتظر آن چيزى باش كه دست تقدير [ الهى ] براى تو آورد .
( غرر الحكم : ۳۷۲۳ )
امام على عليه السلام :
نِعمَ قَرِينُ الإيمانِ ، الرِّضا !
خشنودى ، خوب همنشينى است براى ايمان !
(غرر الحكم : ۹۹۰۱ )
امام حسن عليه السلام :
كيفَ يكونُ المؤمنُ مؤمنا و هو يَسخَطُ قِسمَهُ و يُحَقِّرُ مَنزِلَتَهُ و الحاكِمُ علَيهِ اللّه ُ ؟!
مؤمنى كه از قسمت خود ناخشنود باشد و وضعيت خود را ناچيز شمارد در حالى كه حاكم بر او ( تعيين كننده سرنوشتش ) خداست ، چگونه مى تواند مؤمن باشد ( ادّعاى ايمان كند )؟!
( بحار الأنوار : ۴۳/۳۵۱/۲۵ )
امام باقر عليه السلام ـ درباره آيه « سوگند به پروردگار تو كه ايمان نداشته باشند ، مگر آن گاه كه تو را داور قرار دهند . » ( النساء : ۶۵) ـ فرمود :
التَّسليمُ و الرِّضا و القُنوعُ بقَضائهِ.
[ منظور ] ، تسليم و خرسندى و راضى بودن به قضاى خداست .
( مشكاة الأنوار : ۵۲/۵۱ )
امام صادق عليه السلام :
اِعلَمُوا أنّهُ لَن يُؤمِنَ عَبدٌ مِن عَبيدِهِ ،
حتّى يَرضى عنِ اللّه ِ فيما صَنَعَ اللّه ُ إلَيهِ و صَنَعَ بهِ على ما أحَبَّ وكَرِهَ .
بدانيد كه هيچ بنده اى از بندگانِ خدا هرگز مؤمن نباشد ،
مگر آن گاه كه به هر خوب و بدى و خوشايند و ناخوشايندى كه از خدا به او مى رسد راضى باشد .
( بحار الأنوار : ۷۸/۲۱۷/۹۳ )
معناى خشنودى :
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
في كلام لهُ مع جبرَئيل عليه السلام ـ: قلتُ : فما تَفسيرُ الرِّضا ؟
و لا يَرضَى لِنفسِهِ بِاليَسيرِ مِنَ العَمَلِ .
به جبرئيل ـ گفتم : معناى خشنودى چيست؟
جبرئيل گفت : آن كه خشنود است ، از آقاى خود ناراحت و دلگير نمى شود ، خواه به چيزى از دنيا برسد يا نرسد
و به كار اندك خود نيز رضايت نمى دهد .
( بحار الأنوار : ۶۹/۳۷۳/۱۹ )
آنچه خشنودى مى آورد :
امام على عليه السلام :
أصلُ الرِّضا ، حُسنُ الثِقَةِ بِاللّه ِ .
ريشه خشنودى ، حسن اعتماد به خداست .
(غرر الحكم : ۳۰۸۵ )
امام على عليه السلام :
كَيف يَرضى بِالقَضاءِ ، مَن لَم يَصدُقْ يَقينُهُ ؟!
چگونه به قضا خشنود مى شود ، كسى كه يقين راستين ندارد ؟!
(غرر الحكم : ۶۹۹۳ )
امام على عليه السلام :
الرِّضا ، ثَمَرَةُ اليَقينِ .
خشنودى ، ميوه يقين است .
( غرر الحكم : ۷۲۸ )
امام صادق عليه السلام :
إنّ أعلَمَ الناسِ باللّه ِ ، أرْضاهُم بقَضاءِ اللّه ِ .
خدا شناسترين مردم ، خشنودترين آنها به قضاى خداست .
( بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۸/۷۵ )
ثمرات خشنودى :
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :،
إذا أحَبَّ اللّه ُ عَبدا ، ابتَلاهُ ؛
فإن صَبَرَ، اجتَباهُ
و إن رَضِيَ ، اصطَفاهُ .
هرگاه خدا بنده اى را دوست بدارد، مبتلايش گرداند ؛
اگر صبر كرد، او را [ براى خود ] بر مى گيرد
و اگر خشنود بود، او را بر مى گزيند .
( بحار الأنوار : ۸۲/۱۴۲/۲۶ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
ظعْطُوا اللّه َ الرِّضا مِن قُلوبِكُم ؛
تَظفَرُوا بثَوابِ اللّه ِ تعالى يومَ فَقرِكُم و الإفلاسِ .
دلهاى خود را از خدا خشنود كنيد ؛
تا در روز فقر و تهيدستىِ خود به پاداش خداوند متعال دست يابيد .
( مسكّن الفؤاد : ۸۰ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
مَن رَضِيَ مِن الدنيا بما يَكفِيهِ ، كانَ أيسَرُ ما فيها يَكفِيهِ .
هركه از دنيا به اندازه اى كه او را كفايت مى كند خشنود باشد، كمترين چيزِ دنيا او را بس باشد .
( بحار الأنوار : ۷۷/۱۶۹/۶ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :
اِرْضَ بِقَسْمِ اللّه ِ؛ تَكُـنْ أغنَى الناسِ .
به قسمت خدا راضى باش ؛ تا غنى ترين مردم باشى .
( بحار الأنوار:۶۹/۳۶۸/۴ )
امام على عليه السلام :
مَن رَضِيَ بالعافِيَةِ مِمَّن دُونَهُ ، رُزِقَ السَّلامَةَ مِمَّن فَوقَهُ .
هركه عافيتِ زير دستش ، خشنودش كند ، از طرف بالا دستش سلامت روزى اش شود .
( الأمالي للصدوق : ۵۳۲/۷۱۸ )
امام على عليه السلام :
القُنُوعُ ، عُنوانُ الرِّضا .
قناعت ، سر لوحه رضاست .
( غرر الحكم : ۷۵۹ )
امام حسن عليه السلام :
أنا الضّامِنُ لِمَن لا يَهجِسُ في قَلبِهِ إلاّ الرِّضا أن يَدعُوَ اللّه َ فَيُستَجابَ لَهُ .
من براى كسى كه جز خشنودى [ از خدا ] در دلش خطور نكند ضمانت مى كنم كه دعا كند و دعايش مستجاب شود .
( بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۹/۷۵ )
امام صادق عليه السلام :
اِرْضَ بما قَسَمَ اللّه ُ لكَ ؛ تَكُنْ غَنِيّا .
به آنچه خدا براى تو قسمت كرده خشنود باش ؛ تا توانگر باشى .
( بحار الأنوار: ۷۸/۱۹۲/۶ )
بحار الأنوار :
از معصومان عليهم السلام در زيارت پنجم از زيارت هاى جامع آمده است :
و اجعَلِ الإرشادَ في عَمَلِي ···
و الرِّضا بقَضائكَ و قَدَرِكَ أقْصى عَزْمي و نِهايَتِي و أبعَدَ هَمِّي و غايَتي ؛
حتّى لا أتَّقِيَ أحَدا مِن خَلقِكَ بِدِيني و لا أطلُبَ بهِ غَيرَ آخِرَتِي و لا أستَدعِيَ مِنهُ إطرائي و مَدحِي .
و راهنمايى را در عمل و كردار من قرار ده . . .
و راضى بودن به قضا و قَدَرت را منتهاى عزم و هدف من و عالى ترين همّت و مقصد من قرار ده ؛
تا [ در عمل ] دين خود از هيچ يك از خلق تو نترسم و با آن جز آخرتم را نجويم و وسيله مدح و ستايشِ خود نكنم .
( بحار الأنوار : ۱۰۲/۱۶۸/۶ )
خشنودى و آسايش :
امام على عليه السلام :
مَن رَضِيَ مِنَ اللّه ِ بما قَسَمَ لَهُ ، استَراحَ بَدَنُهُ .
هركه به آنچه خدا قسمت او كرده است خشنود باشد ، تَنَش بياسايد .
( بحار الأنوار : ۷۱/۱۳۹/۲۷ )
امام على عليه السلام :
ما أعجَبَ هذا الإنسانَ : مَسرورٌ بدَرْكِ ما لَم يَكُن لِيَفُوتَهُ ، مَحزونٌ على فَوْتِ ما لَم يَكُنْ لِيُدرِكَهُ ، و لَو أ نّهُ فَكَّرَ لَأبصَرَ ، و عَلِمَ أنّهُ مُدَبَّرٌ ، و أنّ الرِّزقَ علَيهِ مُقَدَّرٌ ، و لاَقتَصَرَ على ما تَيَسَّرَ و لَم يَتَعَرَّضْ لِما تَعَسَّرَ.
اين انسان چه شگفت است! با رسيدن به چيزى كه از دستش نمى رفت، خوشحال مى شود و براى از دست دادن چيزى كه به آن نمى رسيد ، اندوهگين مى شود ، حال آن كه اگر خوب مى انديشيد، مى فهميد و مى دانست كه او را تدبير و روزى اش را تقدير كرده اند، و به آنچه برايش آسان است، بسنده مى كرد و به آنچه برايش دشوار است ،نمى پرداخت .
( بحار الأنوار : ۷۸/ ۵۴/ ۹۹ )
امام على عليه السلام :
اِرضَ ، تَستَرِحْ .
راضى باش ، تا به آسايش دست يابى .
( غرر الحكم : ۲۲۴۳ )
امام على عليه السلام :
مَن رَضِيَ برِزقِ اللّه ِ ، لَم يَحزَن على ما فاتَهُ .
هركه به روزى خدا خشنود باشد ، براى آنچه از دستش رود اندوهگين نگردد .
( نهج البلاغة : الحكمة ۳۴۹ )
امام على عليه السلام :
الرِّضا ، يَنفِي الحُزْنَ .
خشنودى ، غم و اندوه را مى برد .
( غرر الحكم : ۴۱۰ )
امام على عليه السلام :
نِعمَ الطّارِدُ لِلهَمِّ ، الرِّضا بالقَضاءِ !
چه خوب اندوه زدايى است ، خشنودى به قضا !
( غرر الحكم : ۹۹۰۹ )
امام على عليه السلام :
إنّ أهنَأ الناسِ عَيشا مَن كانَ بما قَسَمَ اللّه ُ لَهُ راضِيا .
گواراترين زندگى را كسى دارد كه به آنچه خدا قسمت او كرده خشنود باشد .
(غرر الحكم : ۳۳۹۷ )
امام صادق عليه السلام :
الرَّوحُ و الرّاحَةُ في الرِّضا و اليَقينِ و الهَمُّ و الحُزْنُ في الشَّكِّ و السُّخطِ .
خوشى و آسايش در خشنودى و يقين است و غم و اندوه در شكّ و ناخشنودى .
( بحار الأنوار : ۷۱/۱۵۹/۷۵ )
ثمره ناخشنودى :
امام على عليه السلام :
مَن لَم يَرضَ بالقَضاءِ ، دَخَلَ الكُفرُ دِينَهُ .
هركه راضى به قضا نباشد ، كفر به دين او راه يابد .
(غرر الحكم : ۸۹۶۰ )
امام على عليه السلام :
إنّ اللّه َ سبحانَهُ يُجرِي الاُمُورَ على ما يَقضِيهِ ، لا على ما تَرتَضِيهِ .
خداى سبحان امور را بر اساس قضاى خود جارى مى كند ، نه بر وفق رضاى تو .
( غرر الحكم : ۳۴۳۲ )
امام على عليه السلام :
أوحى اللّه ُ عزّ و جلّ إلى داوود عليه السلام :
يا داوود ! تريدُ و اُريد
و لا يكونُ ، إلاّ ما اُريد ؛
فإن أسلَمْتَ لِما اُريدُ ، أعطيتُكَ ما تُريد
و إن لَم تُسلِمْ لِما اُريد ، أتعبتُكَ فيما تُريد
ثمّ لا يكونُ إلاّ ما اُريد .
خداوند متعال به داوود عليه السلام وحى فرمود كه :
هم تو مى خواهى و هم من
ولى آنچه تحقق مى يابد ، خواست من است ؛
پس اگر در برابر خواست من تسليم باشى ، خواسته تو را برآورده سازم
و اگرتسليم خواسته من نشوى ، تو را در [ راه ] آنچه مى خواهى به رنج در افكنم
و سرانجام هم جز خواست من تحقق نيابد .
( التوحيد : ۳۳۷/۴ )
امام صادق عليه السلام :
مَن لم يَرضَ بما قَسَمَ اللّه ُ عزّ و جلّ ، اِتَّهَمَ اللّه َ تعالى في قَضائهِ .
هركه به آنچه خداوند عزّ و جلّ قسمت كرده خشنود نباشد ، [ در واقع ] خداوند متعال را در قضايش متهم كرده است .
( بحار الأنوار : ۷۸/۲۰۲/۳۳ )
امام صادق عليه السلام :
مَن رَضِيَ القَضاءَ ، أتى علَيهِ القَضاءُ و هُو مَأجُورٌ
و مَن سَخِطَ القَضاءَ ، أتى علَيهِ القَضاءُ و أحبَطَ اللّه ُأجرَهُ .
قضاى خداوند در هر حال جارى مى شود ؛
بنا بر اين ، كسى كه به آن خشنود باشد ، مأجور است
و كسى كه از آن ناخشنود باشد ، خداوند اجرش را از بين مى برد .
( بحار الأنوار : ۷۱/۱۳۹/۲۶ )
دشوارى به دست آوردن خشنودى مردم :
امام على عليه السلام ـ در وصيت به فرزند خود حسن عليه السلام ـ فرمود :
فما طِلابُكَ لِقَومٍ
إن كُنتَ عالِما ، عابُوكَ
و إن كُنتَ جاهِلاً ، لَم يُرشِدُوكَ
و إن طَلَبتَ العِلمَ ، قالوا : مُتَكَلِّفٌ مُتَعَمِّقٌ
و إن تَرَكتَ طَلَبَ العِلمِ ، قالوا : عاجِزٌ غَبِيٌّ
و إن تَحَقَّقتَ لِعِبادَةِ رَبِّكَ ، قالوا : مُتَصَنِّعٌ مُراءٍ
و إن لَزِمتَ الصَّمتَ ، قالوا : ألكَنُ
و إن نَطَقتَ ، قالوا : مِهذارٌ
و إن أنفَقتَ ، قالوا : مُسرِفٌ
و إنِ اقتَصَدتَ ، قالوا : بَخِيلٌ
و إنِ احتَجتَ إلى ما في أيدِيهِم ، صارَمُوكَ و ذَمُّوكَ
و إن لَم تَعتَدَّ بِهِم ، كَفَّرُوكَ ؟!
فَهذِهِ صِفَةُ أهلِ زَمانِكَ .
تو چه توقّعى دارى از اين مردمى كه
اگر عالم باشى ، به تو ايراد مى گيرند
و اگر جاهل باشى ، راهنمايى ات نمى كنند .
اگر در طلب علم برآيى ، مى گويند : خود را به زحمت و زياده روى وا داشته است
و اگر از طلب علم دست بكشى ، مى گويند : ناتوان و كودن است .
اگر در عبادت پروردگارت تأكيد و استوارى به خرج دهى ، مى گويند : خود نما و رياكار است
و اگر سكوت اختيار كنى ، مى گويند : از سخن گفتن عاجز است
و اگر سخن بگويى، مى گويند : پر گوست .
اگر انفاق كنى، مى گويند : اسرافكار است
و اگر صرفه جويى كنى ، مى گويند : خسيس است .
اگر به آنچه آنها دارند نيازمند شوى ، از تو مى بُرند و به بد گويى ات مى پردازند
و اگر به آنان اعتنايى نكنى ، تكفيرت مى كنند ؟!
اين است خصوصيت مردم زمانه تو .
( بحار الأنوار : ۷۷/۲۳۴/۳ )
امام صادق عليه السلام ـ آنگاه كه علقمه نزد ايشان از زبان مردم گله و شكايت كرد ـ فرمود :
إنَّ رِضا الناسِ لا يُملَكُ و ألسِنَتَهُم لا تُضبَطُ ؛
...فكيفَ تَسلَمُونَ ممّا لَم يَسلَمْ مِنهُ أنبياءُ اللّه ِ و رُسُلُهُ و حُجَجُهُ عليهم السلام ؟!
··· أ لم يَنسُبُوا نَبِيَّنا محمّداً صلى الله عليه و آله إلى أنّهُ شاعِرٌ مَجنونٌ؟! و ما قالوا في الأوصياءِ عليهم السلام أكثَرُ مِن ذلكَ .
إنّ الألسِنَةَ التي تَتَناوَلُ ذاتَ اللّه ِ تعالى ذِكرُهُ بما لا يَلِيقُ بذاتِهِ ، كَيف تُحبَسُ عن تَناوُلِكُم بما تَكرَهُونَهُ ؟!
همانا خشنودى مردم را نمى توان به دست آورد و جلو زبانهايشان را نمى توان گرفت ؛
... چگونه در امان مانيد از چيزى ( زبان مردم ) كه پيامبران و فرستادگان و حجّتهاى خدا عليهم السلام از آن در امان نماندند ؟!
...مگر به پيامبر ما محمّد صلى الله عليه و آله نسبت شاعرى و ديوانگى ندادند و بيش از اينها درباره اوصيا نگفتند .
زبانهايى كه درباره خداوند متعال سخنانى مى گويند كه شايسته ذات او نيست، چگونه از اظهار سخنانى كه شما ناخوش مى داريد خوددارى مى كنند؟
( الأمالي للصدوق : ۱۶۵/۱۶۳ )
میزان الحکمه،جلد چهارم